In de schaduw van de helden is een buitengewoon indrukwekkende autobiografische strip van David Sala, die er in zijn jeugd al stukje bij beetje achter kwam dat zijn beide grootvaders in het verzet tegen het fascisme gezeten hadden, in de Spaanse Burgeroorlog en de Tweede Wereldoorlog. Hij heeft het gevoel dat hij hun verzet nooit zou kunnen evenaren, maar hij wil absoluut hun verhaal doorvertellen, zodat hun verhaal en wat zij ervoor opgeofferd hebben niet vergeten zal worden.

Naast de piano hing een portret van de ene grootvader, dat in kamp Mauthausen was gemaakt door een Duitse anti-fascistische medegevangene. Dat schilderij was jaren onder de grond verstopt en weer opgegraven na de bevrijding in 1945. Het schilderij komt in het boek telkens weer terug, omdat de intrieste blik van de grootvader Sala blijft achtervolgen.

Die grootvader stierf overigens niet eerder dan Franco, zijn beul, want hij was vastbesloten zijn leven net zo lang te rekken tot Franco onder de grond lag. Zes maanden na de dood van de caudillo stierf Antonio Soto vredig in zijn slaap.

De strip is vooral zo sterk omdat je David Sala’s leven volgt vanaf zijn kindertijd, en de levens van zijn grootvaders komen daarin regelmatig ter sprake, en dan krijg je weer een stuk van die oorlogsverhalen mee. Als Antonio, de vader van David’s moeder, in de hel van Mauthausen is beland wordt de tekenstijl aangepast en wordt het verhaal verteld in de stijl van de entartete kunst, de kunst die Hitler op de brandstapel gooide. Dat maakt het Mauthausendeel wat mij betreft nog indrukwekkender.

In de schaduw van de helden is een zeer persoonlijk verhaal, maar tegelijk een universeel verhaal, fenomenaal getekend, waardoor je de verschillende werelden wordt binnengetrokken die Sala voor je neerzet. Van het stille kind David via de puber naar de volwassen man met een eigen kind, dat dan vraagt: wie is die trieste man op dat schilderij? “Dat verhaal vertel ik je later wel een keer”…

• David Sala – In de schaduw van de helden – Concerto Books – grootformaat hardcover – 184pp – € 36,99
• Bestel het boek bij je lokale boekwinkel of rechtstreeks bij Concerto Books