parels van de jordaan - de geschiedenis van de amsterdamse jordaan in twaalf tekeningen van joost swarte
1 Polderlandschap
De plattegrond van de Jordaan is gebaseerd op de agrarische verkaveling van een polder. Wat ooit sloten waren, werden grachten.
2 De Hugenoten komen
Gevlucht voor religieus geweld komen rond 1700 twaalfduizend Hugenoten uit Framnkrijk wonen in Amsterdam en de Jordaan.
3 Uitkering in natura
Eeuwen geleden konden armen en weduwen gratis wonen in hofjes. Voor hun onderhoud kregen ze uitkering in natura: turf, vlees, brood en jenever.
4 – Oh, Mooie Westertoren
De hoogste toren in de oude stad, naar een ontwerp van Jacob van Kampen, kwam gereed in 1638. De 85 meter hoge toren aan de rand van de Jordaan werd bezongen door Willy Alberti.
5 – Poppenkast
Jan Klaassen en Katrijn zijn de bekendste figuren uit de poppenkast. Ze hebben echt bestaan en woonden in de Willemsstraat in de Jordaan. Hun echtelijke ruzies waren spraakmakend.
6 – De Zwembadpas
Schrijver Theo Thijssen woonde in de Jordaan en schreef er zijn Kees de Jongen. Als Kees haast maakte, liep hij in de zwembadpas: “Voorover gaan lopen, net of je telkens viel, en dan maar met je armen zwaaien, heen en weer”.
7 – Cadeautje
De Jordanezen hebben geld ingezameld om samen een geschenk te geven aan koningin Wilhelmina. Op 7 september 1898 gaven zij haar de gouden koets cadeau.
8 – Oproer in de Jordaan
In 1886 het Palingoproer, in 1917 het Aardappeloproer, in 1934 het Jordaanoproer. Ministerpresident Colijn verlaagde de uitkeringen. Huisraad werd munitie tegen de soldaten. Vijf mensen kwamen om.
9 – Draaiorgels van Perlee
In de eerste helft van de twintigste eeuw werd er gedanst op straat op de klanken van het draaiorgel. In de Jordaan werden ze vanaf 1875 gebouwd door G Perlee. Het draaiorgelmuseum is te vinden in de Westerstraat.
10 – Februaristaking
Op 25 februari 1941 werd in de Jordaan een staking uitgeroepen als verzet tegen de onderdrukking van Joden door nazi’s en NSB’ers. De stakingen bij de overheid en het openbaar vervoer vonden plaats in Amsterdam, Haarlem, Velsen en Utrecht.
11 – Johnny Meijer
Geboren in 1912 in de ordaan. Johnny Meijer was een virtuoos op de knoppenaccordeon. Met zijn swingende stijl trok hij de aandacht van jazzmuzikanten. De saxofonist Archie Shepp speelde in 1982 met hem samen op het North Sea Jazz Festival.
12 – In geouwehoer kun je niet wonen
Een historische uitspraak van Jan Schaefer, de daadkrachtige wethouder van Amsterdam die in de jaren ’80 van de vorige eeuw de stadsvernieuwing in de Jordaan aanpakte.
© Joost Swarte 2010
Joost Swarte werd gevraagd een gevel te ontwerpen voor een huis in de Willemsstraat, in de Amsterdamse volkswijk de Jordaan. Het kwam er uiteindelijk op neer dat Swarte in samenspraak met een architect het hele huis ontwierp, tot en met de huisnummers en de badkamerdetails.
Hij maakte bovendien voor het trappenhuis een kusntwerk op twaalf borden, de twaalf Parels van de Jordaan, waarin hij op een vebluffende manier de hele geschiedenis van de Jordaan wist samen te vatten, met vrolijke en serieuze gebeurtenissen, en de niet geheel voordehandliggende keuze voor de beste (en niet de populairste) artiest die de Jordaan heeft voortgebracht. Het kunstwerk is voor iedereen die langs het huis aan de Willemsstraat loopt te bekijken.
De Twaalf Parels van de Jordaan zijn bovendien als setje ansichtkaarten te koop in de buurtboekhandel, maar we laten ze hier ook even zien – een minicursus Jordaan in twaalf tekeningen.