Hans Aarsman was een beroemd fotograaf (zijn fotoboek Amsterdam is tweedehands bijvoorbeeld alleen tegen zeer forse bedragen te koop), maar hij bleef zelf uiteindelijk steeds ontevreden over zijn eigen foto’s. Op een bepaald moment stopte hij helemaal met fotograferen en ging hij schrijven over foto’s en fotografie, en dat leverde ons een prachtige rubriek en een paar schitterende boeken op met prikkelende essays over foto’s die je als lezer aanzetten tot beter kijken (zie de links onderaan dit stukje).

In zijn nieuwe boek De fotodetective gaat hij nog een stapje verder, want hier krijgen we niet alleen een lesje in kijken, maar gaat Aarsman nadrukkelijk op zoek naar de kern, de basis, van de fotografie. In de schilderkunst zagen we die fase al in de jaren dertig van de vorige eeuw, met het zwarte vierkant van Malevich, die daarmee de schilderkunst tot stilstand leek te hebben gebracht (achteraf bleek het toch ook een startpunt te zijn geweest), en in de muziek was men pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zo ver dat men naar de basis van de muziek op zoek ging, met de elementaire minimal music en de dikke vier minuten stilte van John Cage.

In de fotografie ligt dat ogenschijnlijk wat moeilijker, maar Aarsman geeft in verschillende teksten, die uiteraard met foto’s geïllustreerd worden, mooi vanuit verschillende invalshoeken aan wat de valkuilen van de fotografie zijn. Graag willen lijken op schilderkunst is er een, waardoor je altijd de neiging hebt mooie plaatjes te willen schieten. Het pure registreren, wat de basisfunctie van fotografie lijkt, blijkt nog niet zo eenvoudig te zijn.

Want wat wil je vastleggen? Aarsman komt met mooie voorbeelden. De kilometerteller van een oude gammele Citroën Deux Chevaux die drie keer gefotografeerd is, net vóór hij de honderdduizend kilometergrens overschrijdt, als hij alle nullen laat zien, en als de eerste 1 weer verschijnt. Foto’s van niks, maar je hebt wel een magnifiek moment vastgelegd dat voor de eigenaar van die auto een ongekende kick zal hebben gegeven.

In het fragment dat we je hiernaast laten lezen kun je zien hoe Aarsman zelf ook nog steeds in de fotografenval trapt als hij vertelt hoe hij één essentiële foto niét gemaakt heeft.

De fotodetective is een boek dat je niet alleen beter laat kijken, maar je bovendien op een fundamentele manier aan het denken zet over fotografie. Hans Aarsman heeft met dit boek misschien wel het belangrijkste boek over fotografie geschreven dat de laatste vijftig jaar is verschenen, want naar mijn weten is er nog niemand eerder geweest die zo diepgravend op zoek ging naar de basis van de fotografie.

.

• Hans Aarsman – De Fotodetective – Podium – ISBN 978 9057 594533

• Over het eerste deel van de Aarsman Collectie

• Over Aarsman’s  Ik zie ik zie

• Over Aarsman’s Vrroom! Vrroom!