A Handful of Dust is een van de verbazingwekkendste fotoboeken die ik in tijden in handen heb gehad. Het boek draait om één enkele foto die Man Ray in 1922 maakte in het New Yorkse atelier van Marcel Duchamp, waar zich stof begon te verzamelen op diens befaamde laatste grote kunstwerk Het Grote Glas. Man Ray vroeg aan Duchamp of hij een foto mocht maken van zijn kunstwerk onder het stof, dat door één lichtpeertje belicht werd, Duchamp ging akkoord, Ray stelde zijn camera op met een lange sluitertijd, het gezelschap ging eten en een uurtje later sloot Ray de sluiter.

David Campany weet in zijn boek aannemelijk te maken dat deze enkele foto voor de fotografie wellicht net zo belangrijk is geweest als het Zwarte Vierkant van Malevich voor de schilderkunst. De foto, die eerst werd gepubliceerd als “een blik uit een vliegtuig” en die later de titel “Dust Breeding” kreeg, wordt wel beschouwd als de eerste surrealistische foto, of de eerste abstracte foto – het was in ieder geval een foto die brak met de conventies dat een foto de realiteit getrouw moest vastleggen of bijvoorbeeld een kunstwerk zo voordelig mogelijk moest portretteren (iets waar Man Ray zijn kost mee verdiende). De foto is hier voor het eerst zelf een kunstwerk geworden.

Wat Campany doet in zijn boek, of liever gezegd boeken, is zich volledig vastbijten in het verhaal van die ene foto en de gevolgen van die foto – de invloed die deze foto heeft gehad met name, maar ook de verschuivingen in de manier van kijken die die ene foto teweegbracht. Hij doet dat in een fabelachtig interessant essay dat letterlijk de kern van het boek vormt – we hebben het hier namelijk over een verbluffend vormgegeven boek, waarbij het essay als boek tussen twee “foto-essays” ingevoegd zit. Dat is zo perfect uitgevoerd, dat je het in eerste instantie niet doorhebt – je denkt dat je gewoon één boek in handen hebt. Tot je merkt dat je het essay los uit het boek kunt pakken en het apart kunt lezen. Magnifiek – het is zo perfect uitgevoerd dat dit boek de prijs verdient voor het best vormgegeven boek van dit decennium, wat mij betreft. Absoluut subliem!

Kan een boek dat over één foto gaat interessant zijn? Het antwoord is dat dit misschien wel het meest fascinerende fotoboek is van dit decennium, in werkelijk alle mogelijke opzichten. Dat zou je niet verwachten, maar het is echt waar. Lees het essay, bekijk alle foto’s en al het andere materiaal dat Campany bij elkaar verzamelde en je wordt enthousiaster bij elke bladzijde. Een absolute aanrader.

• David Campany – A Handful of Dust – MACK Books – ISBN 9781910164389