BENIMIst (mijn Istanbul) is het zevende deel in een reeks boeken die metropolen proberen te portretteren door middel van foto’s en verhalen. De foto’s in dit dikke boek over Istanbul zijn gemaakt door Cana Yilmaz, die zwartwitfoto’s maakte, en Iskender Muhlis Kenter die een reeks kleurenfoto’s leverde.

Verder zijn er verhalen, heel veel verhalen van inwoners en oud-inwoners van Istanbul die vertellen over hun stad. De metropool Istanbul die altijd zo tolerant was, de stad die een brug was tussen oost en west, de stad waar iedereen altijd welkom was, de stad waar je de vrijheid kon vinden die in de rest van Turkije vaak niet te vinden was. Joden vonden er onderdak, Grieken, Armeniërs, en tegenwoordig Syriërs. Al die mensen leefden samen in Istanbul en vormden samen de Istanbuliaanse cultuur.

Een ongekamde stad was het ook, als je de verhalen leest, creatief, met een grote ondergrondse beweging, een modecultuur, een actieve homobeweging die de hele islamitische wereld hoop gaf. Ik lees de verhalen en zie een stad waar heavy metalfans naast Anatolische grootmoeders naast elkaar zitten in een theetuin, en waar meisjes in snelle minishirts langs een moskee lopen, net zoals alle meisjes van die leeftijd overal ter wereld, en mensen haalden hun schouders op en zeiden “dat is Istanbul”.

Sinds 1994 wordt Istanbul door Islamitische politici geregeerd, en dat heeft een proces in gang gezet waarbij het open kosmopolitische klimaat behoorlijk in het gedrang dreigt te komen. Het dagelijkse leven en de stadscultuur werden drastisch aangepast en de non-conformisten, en feitelijk de hele subcultuur, werd de stad uitgejaagd. Door de strenge drankregels werd het nachtleven letterlijk opgedroogd. Creatieven verlaten en masse de stad.

In de zomer van 2017 is Istanbul een stad geworden waar nauwelijks nog buitenlandse kunstenaars naartoe komen of waar grote concerten plaatsvinden. Bouwprojecten vagen de oude stad in hoog tempo weg in de naam van modernisering. Daarbij worden niet alleen houten villa’s en oude wijken, maar ook hele parken weggevaagd.

Dit boek laat niet alleen zien hoe het was, maar ook wat er verandert, en laat niet alleen nostalgische verhalen horen, maar ook woedende protesten over wat er verdwijnt. De liefde voor Istanbul klinkt in elk stuk door, maar de wanhoop over wat er op dit moment met hun stad gebeurt klinkt ook door, en dat is tamelijk schrijnend om te lezen.

BENIMst is een fascinerend tijdsbeeld, een portret van Istanbul in 2017, en een boek dat je lang bij zal blijven.

• Sefa Inci Suvak & Suleman Taufiq – BENIMIst – Mein Istanbul / Benim Istabul’um / My Istanbul – Edition Esefeld & Traub – ISBN 9783981812800