philipp j bösel en burckhard maus
de berlijnse muur in 1984 van het westen uit gezien

Boek in slipcover, met 1144 zwartwitfoto’s, in een oplage van 1144 exemplaren. Bij ieder exemplaar een print van een van de foto’s, genummerd.

Zes foto’s per pagina, zodat je bij het doorbladeren van het boek bijna een panoramisch beeld krijgt van de enorme lengte van de muur.

Vanaf hier de grootste gevangenis van deze wereld – een boodschap die we nog steeds ter harte kunnen nemen als het om dit soort muren gaat, of het nu om Israël, Amerika en Mexico of waar dan ook gaat.

Marmor, Stein und Eisen bricht, warum diese Mauer nicht? Een wanhoopskreet uit 1984…

In 1984, het Orwelljaar, zullen we maar zeggen, gingen de Keulse fotografen Philipp J. Bösel en Burkhard Maus op eigen houtje, zonder opdracht, de Berlijnse muur fotograferen, gewoon, sec, met zwartwitfoto’s, zonder artistiek te willen doen, gewoon frontaal en zo kaal mogelijk. Vastleggen voor het nageslacht, zou je kunnen zeggen.

Het was nog vijf jaar voor de muur zou vallen, en het leek er op dat moment op dat hij er nog heel lang zou blijven staan, dus de noodzaak om hem te fotograferen leek niet bijster groot, maar Bösel en Maus gingen in tien dagen tijd rustig de achttien kilometer muur langs en zetten hem exact op de foto zoals hij er toen bij lag. Met 1144 zwartwitfoto’s is dit wellicht de omvangrijkste beelddocumentatie van de muur in de stad Berlijn.

Na ruim dertig jaar levert die reeks foto’s een beklemmend tijdsbeeld op – dat heeft voor een groot deel te maken met de graffiti, waar machteloze noodkreten tussen zitten als “Marmor, Stein und Eisen bricht, warum diese Mauer nicht?”, maar ook felle politieke statements naast onnozele liefdesbetuigingen (“Lieve Maria, je staat nu ook op de muur, ik hou van je”).

Je loopt met dit boek langs de muur en je krijgt het met terugwerkende kracht benauwd. Want 1144 foto’s, die achttien kilometer muur laten zien, dat gaat je, eerlijk gezegd, niet in de koude kleren zitten. Je vraagt je opnieuw af hoe iemand dit wangedrocht ooit heeft kunnen bedenken – en je vraagt je af hoe het in vredesnaam mogelijk is dat er in onze tijd opnieuw muren gebouwd worden – In Israël, tussen Mexico en Amerika (Trump stelde het voor, maar ze staan er al lang, vergis je niet).

Die Berliner Mauer 1984 von Westen aus gesehen is niet alleen een documentair boek dat een moment in de geschiedenis van Berlijn heeft vastgelegd, het is veel meer, en veel indrukwekkender dan dat. Een goed idee van uitgeverij Kettler om de reeks foto’s in boekvorm uit te geven. Ze hebben dat voorbeeldig gedaan overigens, in een boek zonder een letter tekst, met alleen de foto’s. De begeleidende tekst vind je in een dun cahier, dat samen met het boek in de slipcase zit geschoven. Het boek is uitgebracht in een oplage van 1144 exemplaren, en bij ieder boek is een print van een van de foto’s gevoegd – je krijgt dus een uniek exemplaar.

Philipp J. Bösel en Burkhard Maus – Die Berliner Mauer 1984 von Westen aus gesehen – Verlag Kettler – ISBN 9783862063840