In een matriarchaat zouden vrouwen de baas zijn. Anderen zeggen dat matriarchaten nooit hebben bestaan. Beide misverstanden zijn wijdverspreid, terwijl het bewijs er toch duidelijk ligt – er zijn een aantal matriarchaten bekend die al eeuwen voortreffelijk functioneren, tot in deze moderne tijd toe.

Laten we om te beginnen de drie belangrijkste kenmerken van een matriarchaat even op een rijtje zetten: de lijn van opvolging verloopt via de moeder. Dat is één. Twee is, dat de woonplaats door de vrouw bepaald wordt, dat wil zeggen dat zowel mannelijke als vrouwelijke afstammelingen hun hele leven bij de clan van de moeder blijven wonen. En tenslotte zijn de zaken die noodzakelijk zijn om te leven, zoals huizen, dieren, en de vruchten van het veld, allemaal in de handen van vrouwen.

Matriarchale samenlevingen worden gekenmerkt door niet-hiërarchische sociale structuren en verwantschap. Economische waarden zijn gebaseerd op evenwicht – niemand heeft bezittingen, en overschotten of opbrengsten worden eerlijk verdeeld. Communicatie, ook de politieke, is gebaseerd op consensus.

Maria Haas bracht met haar boek Matriarchinnen / Matriarchs drie grote matriarchale samenlevingen in beeld, één in India, één in Indonesïe (op Sumatra), en een in India, en ze heeft daarbij ook oog voor de verschillen. In de meeste matriarchaten volgt de oudste dochter bijvoorbeeld de matriarch op, maar in India is het juist de jongste dochter die al vanaf jonge leeftijd op die rol wordt voorbereid (omdat zij het langste leven voor zich heeft, is de gedachte) – zij is de Khadduh, en dat blijkt soms een best zware opgave te zijn. Een meisje dat eigenlijk arts wil worden weet niet of dat gaat lukken omdat de verantwoordelijkheid die ze heeft als khadduh en later als matriarch, waarbij ze niet alleen hoofd van de familie is, en instructies en advies aan iedereen moet geven, maar ook nog moet zorgen voor de oude generatie, wel erg zwaar weegt.

Het ingewikkelde voor een matriarch is dan ook nog dat ze geen bevelen geeft, die autoriteit heeft ze niet, maar dat ze puur haar natuurlijke autoriteit laat gelden. Daarvoor is niet alleen intelligentie nodig maar ook leiderschapsvaardigheden, samenwerkingsvaardigheden, en ze moet bovendien goed zijn in economische, politieke, familiale en spirituele zaken.

Kijk je naar de foto’s die Maria Haas maakte, dan zie je uiterst zelfbewuste vrouwen die bovendien warmte uitstralen. Het lijkt bijna te mooi om waar te zijn, en er zitten ook wel wat barstjes in het systeem, zeker nu de moderne wereld steeds meer oprukt, maar toch werd ik heel blij van dit fantastische boek. Heel veel schitterende foto’s, met precies de juiste begeleidende teksten, waardoor je een buitengewoon goed beeld krijgt van de drie grootste matriarchale samenlevingen die we momenteel kennen

• Maria Haas – Matriarchinnen/Matriarchs – Kerber Verlag – hardcover – € 45.-
• Bestel het boek hier bij een bekende webwinkel: Matriarchs