Ik heb een zwak voor fotoboeken. Foto’s komen vaak goed tot hun recht in een boek, en je hebt dan ook fotoboeken in alle soorten en maten. “Het fotoboek” bestaat dan ook niet. Je hebt fotoboeken die gemaakt zijn als aanklacht, als protest, als propaganda, maar ook fotoboeken als kunstwerk, als een bundeling portretten, als het portret van een stad of een land, enzovoorts.

Fotograaf Martin Parr stelde samen met Gerry Badger een geschiedenis van het fotoboek samen waarvan al twee delen verschenen. Dat waren al twee boeken waar ik persoonlijk bijzonder hebberig van werd, vooral omdat ik merkte dat Parr en Badger bij sommige boeken dezelfde redenen gaven om het boek te kiezen als ik zou doen. Zo staan er een paar boeken in die ik al jaren koester. Toch miste ik er ook een groot aantal.

Over smaak valt nauwelijks te twisten, zo blijkt ook weer bij het derde deel dat verscheen. Het was overigens nooit de bedoeling van de samenstellers geweest om nog een derde deel te maken, maar het effect van die eerste twee delen was enorm – de prijzen van alle boeken die in de canon van Parr en Badger terecht waren gekomen stegen bijvoorbeeld naar astronomische hoogten, en de belangstelling voor fotoboeken nam enorm toe. Dat laatste is uiteraard een goede zaak.

Wat de keuzes betreft: het valt op dat er veel overgedramatiseerde fotoboeken verschijnen, en dat er ook nogal wat in deze History terecht zijn gekomen. Laat duidelijk zijn dat dat niet mijn favoriete categorie is. Juist in een fotoboek kan grofheid goed vermeden worden wat mij betreft, en pleit ik juist voor subtiliteit en diepgang.

Boeken die hier ontbreken zijn bijvoorbeeld de vele boeken van Martin Parr zelf – die heeft hij als samensteller discreet buiten beschouwing gelaten, maar die zouden in een echte geschiedenis van het fotoboek zeker niet mogen ontbreken.

Opvallend is ook in dit derde deel de grote aandacht voor Japanse en Nederlandse fotoboeken. In Nederland worden dan ook schitterende fotoboeken gemaakt – een groot deel wordt door Parr en Badger overigens over het hoofd gezien, denk aan de boeken van Thijs Heslenfeld of Ringer Goslinga. We laten hier drie voorbeelden zien van Nederlandse fotoboeken die Parr en Badger wel hebben uitgekozen.

Er valt niets af te dingen op de kwaliteit van de boeken die hier gepresenteerd worden, maar in gedachten gaat iedere fotoliefhebber meteen zelf een lijst samenstellen van de boeken die ontbreken. Want zo werkt het met dit soort boeken – je zet bijna als vanzelf je eigen keuzes er tegenover. De zeer persoonlijke keuzes van Parr en Badger worden niet voor niets gepresenteerd als A history van het fotoboek en niet als The history.

Wat Parr en Badges hoe dan ook voor elkaar gekregen hebben met deze driedelige geschiedenis van het fotoboek is dat het fotoboek serieuzer genomen wordt dan ooit.

En de kick is des te groter als je een van die vergeten meesterwerkjes, die er van buiten soms vrij onooglijk uitzien, voor een prikkie in een rommelmarkt uit een goedkope bak vist. Die kick was er altijd al, maar dankzij Parr en Badges kun je nu wat gerichter speuren. En het leuke is dat Parr en Badger ook serieus aandacht besteden aan flutterige flodderboekjes, die op goedkoop papier gedrukt werden, maar die wel verschrikkelijk goed waren – oog voor kwaliteit hebben ze absoluut.

Maar laat deze driedelige geschiedenis bij het samenstellen van je eigen fotoboekenverzameling alsjeblieft niet als bijbel dienen, en laat je eigen smaak altijd de doorslag geven, want er zijn heel veel magnifieke fotoboeken die deze geschiedenis onverdiend niet gehaald hebben.

De manier waarop Parr en Badger hun keuzes presenteren is overigens ook hier weer meer dan voorbeeldig – je krijgt steeds het omslag te zien van het betreffende boek, en dan uiteraard wat foto’s van het binnenwerk, vaak voldoende om je nieuwsgierig te maken naar de rest van het boek, plus een begeleidende tekst.

• Martin Parr & Gerry Badger – The Photobook, A History – Volume III – Phaidon – ISBN 978-0-7148-66772

• Uitgeverij Phaidon

• Bestel het boek hier bij een bekende webwinkel:  Photobook: A History III

• Over deel 1 en 2