Silent Histories, of Stille Geschiedenissen, is een heel bijzonder fotoboek. Je houdt een donkerrood linnen boek in handen met een foto van een Japanse familie voorop, waarbij het zesde familielid is “weggewerkt” door een wit vel papier. Daar begint de stille geschiedenis al, al is er dan nog geen titel te zien, die wordt pas zichtbaar als je het boek opent, en je de rug ziet.

Dan moet je gaan oppassen, want het lijkt wel een foto-album, waar iemand van alles heeft ingestopt – een losse foto die dubbelgevouwen is, verschillende identiteitsbewijzen die met fotohoekjes vastzitten, en een aantal propagandablaadjes uit de tweede wereldoorlog.

De Verenigde Staten hebben een einde aan de Tweede Wereldoorlog gemaakt door een paar atoombommen op Japan te laten vallen, dat weet iedereen. Wat we niet weten, is dat voor die tijd de Amerikanen Japan al behoorlijk slordig hadden gebombardeerd, dat wil zeggen dat er 330.000 Japanners zijn omgekomen en 430.000 gewond zijn geraakt. Bijna tien miljoen mensen (9,7 miljoen, om precies te zijn) werden dakloos en meer dan 2,23 miljoen huizen werden verwoest in meer dan tweehonderd verschillende steden.

In die verschrikkelijke verwoesting raakten vele kinderen van het ene moment op het andere hun ouders kwijt of raakten dusdanig verbrand of vermaakt dat dit hun hele verdere leven bepaalde.

Na de oorlog krabbelde Japan er economisch verbazend snel bovenop, maar voor kinderen met oorlogswonden werd het leven nooit gemakkelijk. Ze hebben altijd in de schaduw van de maatschappij geleefd, zo onopvallend mogelijk, ook om anderen niet te confronteren met hun stille geschiedenis.

Dit indrukwekkende fotoboek vertelt de verhalen van een aantal van deze mensen, die als kind bijvoorbeeld een been kwijtraakten, en laat foto’s zien van toen en nu. Stille geschiedenissen, die met een minimum aan woorden verteld worden, maar door de beelden en de e details des te indrukwekkender en aangrijpender zijn.

De merkwaardige propagandablaadjes, die laten zien hoe je moet schuilen bij een luchtaanval, of hoe je een gasmasker moet gebruiken brengen je terug in de tijd, en laten je op een merkwaardige manier ook de hopeloosheid van die oorlog voelen.

De andere details zijn ook bijzonder, zoals de dichtgevouwen identiteitsbewijzen, die met fotohoekjes in het boek zijn bevestigd – het is bijna te intiem om ze er uit te pakken, ze open te vouwen en ze te bekijken. Je voelt je op dat moment echt bijna een voyeur die de geheime geschiedenis van een verborgen drama bekijkt.

En dan is er die grote groepsfoto, dubbelgevouwen en bekrast – dezelfde foto staat ook in het boek, en als je wat beter gaat kijken zie je dat het meisje met één been, op de losse foto haar benen er zelf bij heeft getekend…

Dit is, ik zei het al, een heel bijzonder boek – een boek om stil van te worden. Oorspronkelijk zijn er in 2014 vijfenveertig handgemaakte exemplaren van het boek in Japan gemaakt. Nu is het boek opnieuw verkrijgbaar in een eenmalige oplage van 1900 exemplaren, zodat het symbolische aantal van 1945 bereikt wordt. Het is uitgegeven door de Mexicaans-Spaanse uitgeverij RM en het kost slechts zestig euro.

• Kazuma Obara – Silent Histories – RM Photography – ISBN 9788416282302
• Bestel het boek hier bij een bekende webwinkel: Silent Histories