This Is Where I Live is het indrukwekkendste boek over Israel en de West Bank dat ik ooit heb gezien en gelezen. Het is meteen ook een van de indrukwekkendste boeken die ik überhaupt ooit in handen heb gehad. Op het eerste gezicht lijkt het een eenvoudig fotoproject van de Amerikaanse fotografe Wendy Ewald. Ze deelde camera’s uit aan diverse gemeenschappen in Israel en de West Bank met de eenvoudige opdracht: fotografeer de omgeving waar je woont.

Dat alleen al zou wellicht een interessant boek hebben opgeleverd, maar Ewald pakte het nog veel grondiger aan, want ze wou een divers beeld van Israel krijgen, dus ze deelde niet alleen camera’s uit aan lagereschoolkinderen, maar ook aan oudere vrouwen, aan marktkooplui, aan jonge soldaten, aan computernerds die bij een groot bedrijf werken, enzovoorts.

Maar ze zorgde bovendien voor een dwarsdoorsnede van het land – gemeenschappen waarvan ik het bestaan niet eens kende, zoals de Druzen, krijgen hier ineens een verhaal, een gezicht. Ewald werkte met veertien verschillende gemeenschappen, en laat niet alleen de foto’s zien die uit het project ontstonden, maar geeft bij elke gemeenschap kort maar feitelijk achtergrondinformatie, laat foto’s zien van de deelnemers en sluit telkens af met een of meerdere interviews die gaan over hetzelfde thema – waar woon ik?

De verhalen zijn regelmatig behoorlijk schokkend, moet ik bekennen, want als je leest en ziet hoe bijvoorbeeld de zigeuners behandeld worden, die al meer dan tweeduizend jaar in dit gebied leefden, dan word je daar koud van. Wij kennen zo langzaamaan de verhalen van de Palestijnen en de muren die daar gebouwd worden wel, maar de verhalen van al de kleinere minderheden die hier hun verhaal kunnen doen waren voor mij nieuw en voor een groot deel schokkend.

Lees bijvoorbeeld het fragment uit het interview met de sheik van de bedoeïenen, dan begrijp je wat ik bedoel, zeker als je weet dat de bedoeïenen al meer dan vijfhonderd jaar de Negevwoestijn als hun thuis beschouwden. Ze zijn nu verbannen naar een gigantisch dorp dat ingesloten is door een militaire basis, een kerncentrale, en een Afvalverwerkingsbedrijf voor giftig afval. Lees het interview. En koop het boek en bekijk dan ook de foto’s van hun leefomgeving. Dan weet je meteen dat het woord “indrukwekkend” voor dit boek eigenlijk ontoereikend is.

Denk niet dat Ewald alleen de verhalen van Bedoeïenen en zigeuners heeft opgetekend, want dat is niet zo, het is juist zo’n indrukwekkend boek geworden doordat ze zoveel gemeenschappen zichzelf in beeld heeft laten brengen. Joodse tienermeisjes op de Tzahali militaire academie, Stalletjeshouders op de Mahane Yehuda, de levendige markt van Jerusalem, Joden, Arabieren, Christenen (ook Palestijnse), Zigeuners, Druzen, Bedoeïenen, in buurten, dorpen en scholen.

Het boek is perfect vormgegeven, dat wil zeggen dat de basisinformatie vóór de foto’s vrij summier is, zodat je elke hoofdstuk weer vrij onbevangen gaat kijken, waarna afgesloten wordt met de foto’s van de deelnemers en de interviews die dieper gaan. En die wil je, als je de foto’s hebt gezien, ook beslist lezen. Het is een boek van ruim vierhonderd pagina’s, maar ik verzeker je dat je geen pagina zult overslaan.

• Wendy Ewald – This Is Where I Live – MACK Books – ISBN 9781910164099