Een vierkant gat met twee schuine langwerpige gaatjes ernaast. Ze zullen wel een speciaal doel dienen, want ze zijn duidelijk uit een dikke stalen plaat gestanst, maar?

We werden door een paar lezers onmiddellijk teruggefloten toen we dat schreven, want de gaatjes zijn niet gestanst. Enfin, lees zelf maar:

“Zo te zien heeft u foto’s gemaakt van (anti-wegzak) rijplaten voor grondverzetwerk.
De gaatjes zijn er niet in/uit(?) gestanst – dan zouden ze precies gelijk zijn – maar met een snijbrander uitgesneden. Dat is een snelle, makkelijke en robuuste manier van markeren: een geschilderde naamsaanduiding zou in het gebruik te snel verdwijnen. De tekens dienen als eigendomsmerk van het bedrijf dat de vrachtwagens, kranen enzovoort daar aan het werk heeft/had. De naam zal wel iets zijn in de trant van “van Vier…”.

De wat grotere gaten zijn handig om de platen te verslepen en te hijsen. Soms zitten er nog rijen klinknagels in de platen; een bewijs dat ze afkomstig zijn van een (scheeps)sloperij.

In de meeste vierkante gaten op de foto’s is nog iets aardigs te zien. De gaten worden tijdens gebruik volgereden met zand en modder: de vormen zijn dan elkaars afbeelding (negatief, complement). Na een regenbui gaan de vanwege de bandendruk enigszins doorverende platen liggen te soppen in de natte ondergrond. Er wordt dan water door de gaten omhoog geperst en (een deel van) het zand spoelt weg. Hoe precies, hangt ten minste af van: de
hoeveelheid water en de verdeling ervan onder de plaat, de samenstelling van het zand (steentjes blijven langer liggen), de onregelmatigheid van de gaten (ribbels als gevolg van het door de vlamgasdruk weggeblazen gesmolten ijzer), … Inderdaad, ook de door mensenhanden vormgegeven (ik bedenk nu het neologisme
“homo-gene”) natuur is wonderbaar.”

En een andere lezer had nog deze toevoeging:

“Stanzen gebeurt met een excenterpers die met grote kracht een snijdgereedschap door de plaat duwt. Dit gebeurt terwijl de plaat in koude toestand is, en geeft het gat scherp uitgesneden randen mee. Doordat telkens hetzelfde gereedschap wordt gebruikt zijn de vormen van elk gat dan ook steeds precies hetzelfde: je moet daar bij denken aan een tolerantie van minder dan 0.01 millimeter.

De getoonde gaten zijn, uit de hand, met een snijbrander in de plaat aangebracht; dit zie je omdat de randen van de gaten niet helemaal recht lopen. Een snijbrander blaast met hoge temperatuur (meer dan duizend graden) vloeibaar staal uit de plaat en door de brander vervolgens langzaam over de plaat te bewegen ontstaat een vorm. In de vormen die we zien zit nog al wat variatie: duidelijk is dat het wel een paar millimeter mocht schelen.”

Zelf heb ik bij deze foto’s nog een merkwaardige ervaring – de ene keer zie ik de gaten als hol, de andere keer als bol.