Hans Aarsman is een van de interessantste fotografen van Nederland. Daarmee beweer ik heel wat, want we hebben hier een behoorlijk aantal topfotografen rondlopen. Aarsman is een fotograaf die meestal zeer onnadrukkelijk aanwezig is. Soms heb je de neiging zijn foto’s voorbij te lopen omdat er niet veel op te zien lijkt. Als je toch even wat aandacht aan zo’n foto schenkt blijkt dat altijd enorm mee te vallen. Sterker nog – het blijken steeds weer verstilde bescheiden juweeltjes van foto’s te zijn. Een andere keer aandacht voor die foto’s van Hans Aarsman.

Aarsman kan dus, net als iedere echte goede fotograaf, heel goed kijken. En wat nog veel beter is voor ons – hij kan ook goed formuleren, en je zo door zijn ogen mee laten kijken. De boeiendste krantenrubriek over fotografie en over kijken in zijn algemeenheid die ik ken staat in de Volkskrant. Dat is de serie De Aarsman Collectie, elke donderdag in de kunstbijlage. Hans Aarsman pakt een foto die hij ergens gevonden heeft en gaat daar over praten, en geeft je op die manier een gratis cursus kijken. Dat lijkt onzin, want iedereen kan immers kijken? Niet dus. Aarsman toont elke week weer aan dat kijken een kunst is. En ik laat me dan ook graag elke week door zijn observaties verrassen.

De krant heeft één nadeel – hij wordt gedrukt op krantenpapier, en dat betekent per definitie dat een foto nooit optimaal tot zijn recht komt, al is het maar omdat de achterkant van de pagina er meestal hinderlijk doorheen schemert.

Gelukkig is een groot deel van de afleveringen die tussen mei 2004 en mei 2005 verschenen zijn nu gebundeld in een fraai vormgegeven boek. De foto’s zijn bovendien perfect afgedrukt, vaak op een dubbele pagina. Niet dat dat bij elke foto van essentieel belang is, maar toch.

Er gebeurt overigens iets opmerkelijks als je al die foto’s bekijkt en het commentaar van Hans Aarsman er bij leest. Je zou verwachten dat die foto’s aan magie zouden verliezen, maar dat is juist niet zo, ze winnen er juist bij. En je gaat zelf ook nog eens beter kijken, omdat je je realiseert dat jij misschien dingen over het hoofd zag bij de eerste blik, maar dat Aarsman vast ook niet elk detail heeft opgemerkt. De cursus werkt dus uitstekend, ik merk dat ik gewone krantenfoto’s ook zonder Aarsman’s commentaar nu beter en intensiever bekijk dan vroeger. En toch blijft Aarsman me elke keer weer verrassen. Ik hoop dat de rubriek in de Volkskrant nog een lang leven heeft en ik koester het boek, in de hoop dat er de komende jaren elk jaar een zal verschijnen.

Nog één ding – het bijzondere aan de rubriek van Aarsman is onder meer dat hij niet alleen fotograaf is, maar ook schrijver blijkt te zijn. Visueel gerichte mensen kunnen vaak helemaal niet zo goed formuleren en schrijven, en Aarsman heeft dus een opmerkelijk dubbeltalent. Hoe opmerkelijk blijkt ook als bijvoorbeeld iemand anders hetzelfde probeert – een soortgelijke rubriek van Erik Kessels, die boeiende fotoboeken heeft samengesteld, laat zien dat Aarsman een absoluut meesterkijker is, want Kessels bakt er absoluut niets van en slaat de plank zeer regelmatig pijnlijk mis.

We laten één voorbeeld uit het boek zien – foto, met titelpagina en tekst.

• Hans Aarsman – De Aarsman Collectie – NAi Uitgevers Rotterdam ISBN 90-5662-470-9, prijs € 19,50