De Britse schrijver Nick Hornby schrijft voor het Amerikaanse tijdschrift The Believer een opmerkelijke maandelijkse rubriek over het lezen van boeken onder de titel Stuff I’ve been reading. Opmerkelijk omdat het geen normale recensierubriek is, maar Hornby verslag doet van zijn leven als lezer, en hij daarbij in zijn stukjes ook alles meeneemt wat daar ook maar een rol bij speelt – de omstandigheden (op reis, steeds in hortelkamers, of thuis, continu gestoord door kinderen, of…) – hij vertelt ook eerlijk dat hij boeken leest van vrienden en zelfs familie, en waarom hij soms blijft steken in boeken.

Hij opent altijd met een lijstje boeken die hij gekocht heeft deze maand, en boeken die hij gelezen heeft, en die lijstjes lopen, net als in het echte leven, lang niet altijd synchroon. Soms, zoals in het filmnummer van 2012, staat hij even wat langer stil bij een schijnbaar onbetekenend detail van een boek, in dit geval de foto van een plastic zak op de achterkant van het boek The Train in the Night – A Story of Music and Loss van Nick Coleman (overigens ook een vriend van Hornby). Coleman is een fanatiek muziekliefhebber die zijn ruime omgeving voor de meeest obscure muziek weet te enthousiasmeren, maar die doof wordt en dan besluit zijn herinneringen op te schrijven.

De plastic zak is de zak van een platenwinkel waar zowel Coleman als Hornby een tijdlang ontzettend vaak kwamen, dus de foto bracht met een schok allerlei herinneringen terug, waardoor Hornby verzucht: “waarom moeten we altijd foto’s nemen van plekken waar we maar één keer in ons leven komen, en negeren we de plekken waar we elke dag komen – juist die alledaagse plekjes ga je later missen als ze weg zijn, en alles verdwijnt uiteindelijk.” Een verzuchting die doet denken aan het pleidooi dat Hans Arrsman in De Fotodetective houdt voor het maken van kiekjes versus de artistieke foto. Waardoor je onwillekeurig gaat denken dat bepaalde ideeën blijkbaar op een bepaald moment in de tijd in de lucht lijken te hangen en er op verschillende plekken door verschilende opmerkzame kijkers/schrijvers uitgeplukt worden.

Overigens zou de plastic zak die platenzaak Concerto in de Amsterdamse Utrechtsestraat in de jaren zestig gebruikte bij mij wel eens net zo’n hevig “Proust’s koekjes-effect” teweeg kunnen brengen als de zak op het boek van Coleman bij Hornby deed, dus het effect is zeer herkenbaar.