Op het omslag van het boek Relieken van de Koude Oorlog van de Nederlandse fotograaf Martin Roemers staat meteen ook de meest bizarre, surrealistische foto uit het boek – een halfvergane bunker die nog half uit de Baltische Zee oprijst.

Roemers reisde Europa af om foto’s te maken van zaken en plaatsen die nog herinneren aan de Koude Oorlog, van een op een strak kunstwerk lijkende uitkijktoren aan de grens van Nederland, die bedoeld was om te speuren naar laagvliegende Russische vliegtuigen tot ondergrondse atoombunkers in Moskou. Soms zie je een zaal waar de wanden bedekt zijn met bedieningsknopjes die nog intact lijken, of muurschilderingen die Rusland moeten ophemelen. Maar hij heeft ook ondergrondse atoomschuilkelders in Engeland gefotografeerd, de restanten van een opslagplaats voor nucleaire atoomkoppen in Polen, een Russische schietbaan in Oost Duitsland, en er zijn foto’s uit de Oekraïne, Letland en West Duitsland.

Wat vooral naar voren komt uit al die deprimerende maar bloedmooie foto’s is de waanzin, en al het geld dat weggesmeten is aan de meest treurigmakende gebouwen. Het boek is een stil pleidooi tegen paniek en oorlog, met de schrale troost dat er later niets rest dan ruïnes van gebouwen en plaatsen die achteraf volstrekt nutteloos bleken te zijn. Stille getuigen van een angstige tijd.

• Martin Roemers – Relics of the Cold War – Hatje Cantz – ISBN 978-3-7757-2534-7