De kans is zeer groot dat je wel weet wat een jpeg is – het is gewoon een digitaal bestandje, meestal een foto. Internet bevat miljarden jpegs. Thomas Ruff heeft een aantal jpegs van internet geplukt en ze zodanig opgeblazen dat ze op een groot formaat zo goed als onherkenbaar worden.

Het lastige van een boekbespreking als deze is om je duidelijk te maken wat er zo bijzonder is aan het boek van Ruff. Hierboven zie je de voorkant van het boek, hier rechts de achterkant. De voorkant is wat kleiner afgedrukt, zodat je heel goed kunt zien wat er op de foto te zien is. Je moet daarbij wel even in je achterhoofd houden dat het boek behoorlijk groot is, bijna A3.

Dat betekent dat de achterkant van het boek, die je hier rechts ziet, ook al behoorlijk verkleind is. Toch kun je hier nog goed zien wat het effect van al die opgeblazen jpegs is – als je het boek bekijkt zoals je normaal een boek bekijkt, dus van redelijk dichtbij, hooguit op een armlengte afstand, zie je alleen maar blokjes en kijk je naar een totaal abstract beeld, waar je in veel gevallen niets in kunt herkennen. We laten voor de duidelijkheid onder de achterkant van het boek nog een keer de hele jpeg zien waar die achterkant een detail van laat zien.

Zet je het boek nu rechtop neer en neem je afstand (en dan liefst een flinke afstand, meer dan vijf meter, dan gebeurt er iets magisch: er verschijnt een voorstelling die net zo duidelijk is als de voorstelling die je recht boven deze tekst ziet. Ik kan je verzekeren dat je denkt dat dat niet mogelijk is als je met het boek op schoot zit. Ruff speelt dus met ons breinvermogen om van vierkantjes toch een beeld te reconstrueren. Als je dan het boek weer oppakt kun je je ogen bijna niet geloven, want je zit opnieuw naar een bladzijde vol gekleurde vierkantjes te kijken waar je van zo dichtbij geen chocola kunt maken.

Ruff maakte zo een buitengewoon verrassend boek dat er voor zorgde dat er bij mij thuis regelmatig mensen door de kamer hollen om een bladzijde om te slaan om dan met verbazing te concluderen dat er toch echt elke keer een voorstelling verschijnt als je maar voldoende afstand neemt. Merkwaardige kleine wonderen voltrekken zich, dankzij ons slimme brein en de simpele doch effectieve trucs van Thomas Ruff. En dat leverde dus een zeer intrigerend boek op.

• Thomas Ruff – jpegs – Aperture Foundation ISBN 978-1-59711-093-8