Toen ik meer dan dertig jaar geleden op de kunstacademie zat kwam ik er al snel achter dat het fotograferen van kunst een vak apart was. In het noorden was er toen eigenlijk maar één man die dat goed kon, en dat was John Stoel. Stoel combineerde technische perfectie met een goed gevoel voor kunst, noem het liefde voor kunst of fingerspitzengefühl, maar als je je kunstwerken wou laten fotografeen, of het nu schilderijen waren, grafiek of beelden, dan moest je naar John Stoel.

In de tussengelegen dertig jaar kwam ik de naam John Stoel regelmatig tegen onder goede foto’s in kranten of tijdschriften , of in boeken van bijvoorbeeld de Gasunie. Want Stoel bleek, in de vijftig jaar dat hij inmiddels als fotograaf werkt, een veelzijdiger fotograaf dan ik voor mogelijk had gehouden. Dat wordt ook op een bijzondere manier duidelijk in de tentoonstelling die is ingericht in het Depot in Wageningen onder de titel Beeld van een loopbaan, waar vijftig jaar fotografie zijn samengebald.

Op vrijdag 22 februari 2013 werd in zijn woonplaats Haren in boekhandel Boomker+ een openbaar interview met John Stoel en zijn echtgenote en steun en toeverlaat (zakelijk partner en assistente) Betty afgenomen door journalist en oud-uitgever van het Harener Weekblad Hein Bekenkamp. De catalogus die ter gelegenheid van de tentoonstelling is verschenen, Beeld van een loopbaan, werd daar meteen ook gepresenteerd.

Nu zijn de foto’s van John Stoel al wel in verschillende andere boeken terug te vinden, maar dan staat zijn naam meestal vrij klein vermeld, omdat de fotografie in die boeken vaak niet de hoofdzaak is. Het gaat dan om catalogi, of bedrijfsboeken. Een overzicht van een fotografisch leven, dat is iets geheel anders, en dat is in dit geval en indrukwekkend verhaal, vooral omdat er ook ruim plaats ingeruimd is voor het vrije werk.

Stoel vertelde tijdens het interview uitgebreid en vermakelijk hoe hij het vak in rolde, en dat hij eigenlijk piloot wou worden, maar omdat dat niet lukte, hij in militaire dienst al een opleiding tot fotograaf ging volgen. Want fotografie, dat trok al vanaf zijn vijftiende. Samen met een vriendje een camera gekocht, en tegen de tijd dat het vriendje zijn eerste rolletje vol had geschoten was John aan zijn derde camera toe.

Het bijzondere van John Stoel is vooral dat hij naast een technisch perfecte fotograaf, ook iemand met hele goede ogen is, iemand die echt kan kijken, en dat is zeldzamer dan je zou verwachten, ook onder fotografen. Bovendien is hij, zo kon je tijdens het interview wel tussen de regels door beluisteren, een buitengewoon intelligente man die nooit klakkeloos de opdracht vervult die hij op papier aangereikt krijgt, maar altijd even beter kijkt en dan met iets beters komt.

Ik vroeg hem na afloop nog of hij zelf ook fotografen heeft opgeleid, omdat ik juist die combinatie van technische perfectie en gevoel voor kunst zo zeldzaam vind, en toen vertelde hij dat hij alleen een tijdlang kunstacademiestudenten les heeft gegeven. Begrijpelijk, maar ook jammer, want juist technische fotografen zouden veel kunnen leren van zijn manier van kijken.

Jip Moors, die de foto’s maakte die je hier ziet, raakte in ieder geval zeer geïnspireerd door het interview en het boek.

Kunstenaars en andere fotografen kennen en waarderen John Stoel al veel langer, hoog tijd dat een groter publiek kennis maakt met deze Nederlandse topfotograaf.

• John Stoel – Beeld van een loopbaan