Kunstenaar en fotograaf Jaap de Ruig is sinds 2010 bezig met het project What David Sees. David Vasile is een jonge Rom uit Roemenië, die onder Jaaps begeleiding het leven in een arme zigeunerwijk fotografisch vastlegde tussen 2010 en 2015.

Het begin
In 2010 vroeg de jonge Roemeense blikslager David Vasile Jaap de Ruig een camera te leen om zijn bestaan in de Romawijk waar hij leeft vast te leggen. De Ruig: “Ik vond het een goed plan, want er bestaat nauwelijks een fotoarchief van het leven van Roemeense Roma, van de dagelijkse handelingen vastgelegd door iemand van binnenuit. Hoewel zich gaandeweg behoorlijk wat moeilijkheden hebben voorgedaan, hebben David en ik een archief van bijna zesduizend digitale foto’s opgebouwd. Daarmee hebben we een kleine bijdrage kunnen leveren aan het in beeld brengen van de geschiedenis van de Roemeense Roma aan het begin van de eenentwintigste eeuw. Nadat David ziek is geworden, hebben we het project op zijn verzoek beëindigd.”

Het boek
Het oorspronkelijke plan was om het fotoboek in eigen beheer te laten drukken in een oplage van honderd exemplaren. Jaap de Ruig zou zelf de vormgeving verzorgen. Om te polsen of er alternatieven waren, heeft hij eind vorig jaar contact opgenomen met uitgeverij Philip Elchers in Groningen. Daar was men enthousiast, en zo werd het ineens een klein, maar mooi vormgegeven hardcover boek, in een eenmalige oplage van vijfhonderd exemplaren. Het voordeel van deze oplage en een relatief lage prijs, 19,95 euro, is dat een groter publiek er kennis van kan nemen. Mariët Meester heeft een prachtig lang verhaal geschreven over de hele geschiedenis met David vanaf 1991. Hierdoor is het een compleet boek geworden, zowel qua beeld als tekst.

Extended family
Het indrukwekkende van het boek is de immense betrokkenheid van het kunstenaarsechtpaar Meester en De Ruig, die door David op momenten bijna als surrogaatouders worden gezien. David en zijn familie zijn in de loop der jaren ook zo’n beetje “extended family” geworden van Jaap en Mariët, en daardoor krijg je niet alleen een fotografisch verslag van de wereld van een Roma-zigeuner in Roemenië, maar ook het verhaal van zijn leven, zoals dat wordt meegemaakt door Jaap en Mariët. Jaap is degene die David steeds op sleeptouw neemt, maar Mariët is minstens zo betrokken. Dat merk je aan de tekst die ze schreef bij het boek, dat daardoor een veel completer beeld geeft van een Romafamilie in Roemenië dan de foto’s alleen hadden kunnen doen, hoe sterk die foto’s ook zijn.

Lichtpunten
David is een gecompliceerde figuur die het door zijn goedmoedigheid en doordat zijn familie nogal gemakkelijk misbruik van hem kan maken, niet altijd gemakkelijk heeft. Het gaat soms zelfs bijzonder moeizaam, en dat is een eufemisme, want op het laatst blijkt dat hij meer dan een jaar in bed heeft doorgebracht, omdat hij het leven niet meer aankon. In eerste instantie lijkt het leven van David een levensverhaal om moedeloos van te worden, maar aan de andere kant zitten er ook veel lichtpunten in het familieverhaal – er is bijvoorbeeld een schooltje dat ooit door een oom is opgestart en dat nu door een energieke nicht is overgenomen en dat goed draait, en David vertelt zelf dat zijn foto’s van vijf jaar geleden waardeloos zijn geworden omdat alles er inmiddels veel beter uitziet. Dat hij daarmee zelf de waarde van zijn eigen foto’s duidelijk maakt dringt niet helemaal tot hem door, maar What David Sees /Wat David Ziet is een verbluffende momentopname waarin het leven van een zigeunerfamilie in Roemenië is vastgelegd.

• What David Sees / Wat David Ziet – Een jonge trechtermaker uit Roemenië legt zijn leven vast – Fotografie David Vasile, Tekst Mariët Meester, Een project van Jaap de Ruig – Uitgeverij Philip Elchers – € 19,95 – ISBN 978 90 5048 160 1

Er is tegelijk met het boek ook een film van Jaap de Ruig verschenen waarin het verhaal nog eens verteld wordt, maar dan net even anders. In de film komen nog een paar foto’s langs die het boek niet gehaald hebben (in het boek staan zestig van de ongeveer zesduizend foto’s die David maakte). De film is ook als dvd verkrijgbaar. Indrukwekkend!

• What David Sees – een film van Jaap de Ruig – Lasso Film & TV Production