Vanaf het ontstaan van de sociologie is daar sprake geweest van pessimisme. Marx liet zien dat met de industriële revolutie alle verband uit de samenleving verdwenen was. Dat was het begin van een lange traditie. Sindsdien beschreven sociologen de verwoestende werking van onder andere: urbanisering, bureaucratisering, secularisering en mondialisering. Het effect van al die ontwikkelingen was volgens sociologen verrassend eenduidig. De wereld werd steeds harder. Minder geborgenheid, minder lotsverbondenheid, minder gedeeld begrip, meer afstandelijkheid en meer berekening werden ons lot. Het boek Bowling Alone. The Collapse and Revival of American Community van Robert Putnam is een recente loot aan deze stam.

Volgens de schrijver is er de laatste dertig jaar een dramatische daling van gemeenschapszin in de Verenigde Staten opgetreden. Dit is te zien in de politiek, in de kerk, het werk, informele verbanden, vrijwilligerswerk, sport, verenigingsleven en de vrije tijd. Ook de informele contacten eroderen. Gezinsleden delen steeds minder vaak de warme maaltijd, vrienden worden steeds minder vaak te eten uitgenodigd, het aantal alleenwonenden neemt maar al toe. Wat betreft vermaak is de passieve vorm steeds meer in trek. Steeds minder mensen sporten in teamverband, steeds meer mensen kijken naar sport op de televisie.

Wat betreft het bowlen uit de boektitel merkt Putnam op dat Amerikanen dat momenteel bij voorkeur alleen doen. Wanneer ze met een groepswedstrijd meedoen kijken de spelers naar één van de vele televisietoestellen die boven de baan hangen wanneer ze zelf niet aan de beurt zijn.

Welke oorzaken zijn aan te wijzen voor de verminderde gemeenschapszin? De televisie is in de ogen van Putnam een belangrijke boosdoener. Steeds meer mensen kijken alleen en lang naar vooral amusementsprogramma’s. Een andere oorzaak is de noodzaak voor veel vrouwen betaald werk te verrichten. Sociale netwerken werden in het verleden vooral door vrouwen in stand gehouden. Tenslotte werken steeds meer mensen ver van hun woonplaats.

Als belangrijkste oorzaak noemt Putnam echter de aard van de babyboomgeneratie (1946-1964). Hun ouders hadden nog een sterk sociaal bewustzijn (eet je bordje leeg, je kan wel zien dat je de oorlog niet hebt meegemaakt), waarin waarden als inzet voor anderen en zelfopoffering belangrijk waren. De babyboomers konden slechts teruggrijpen op een opstandig verleden, waren vaak slachtoffer van gebroken huwelijken en moeten zich handhaven op een onzekerder arbeidsmarkt. Het ontbreken van gemeenschapszin is dus geen wonder.

Nog minder wonderlijk is het pessimisme van de analyse. De sociologen Peter Berger en Hansfried Keller beschreven in 1981 in het essay Sociology Reinterpreted een gedachtenexperiment waarin een primitieve stam op een gegeven moment voldoende voedsel genereert om één persoon vrij te stellen voor het verrichten van intellectuele arbeid. Wanneer deze na langdurige contemplatie terugrapporteert, is volgens de auteurs de kans groot dat hij zal melden dat de stam in een crisis verkeert. Zo stelt hij zijn baantje zeker.