In december 2000 publiceerde het gerenommeerde Institute of Medicine van de Amerikaanse Academie van Wetenschappen cijfers over doodsoorzaken. Er bleken jaarlijks 98.000 mensen te sterven door fouten van dokters. Door vuurwapens stierven 40.000 mensen. Je zou kunnen stellen dat de verspreiding van artsen onder de bevolking gevaarlijker is dan die van vuurwapens.

Zoals ik in deze kolommen al eerder meldde, was al bekend dat stakingen van artsen een heilzaam effect hebben. In 1973 staakten de artsen in Israel gedurende een maand. In die maand daalde het sterftecijfer met 50 procent. Een paar jaar later zorgde een artsenstaking in Bogota, de hoofdstad van Colombia voor een daling van het sterftecijfer met 35 procent. Wat minder, want medisch zorg is voor een grote groep mensen aldaar onbereikbaar.

Zevenendertig jaar geleden schreef de cynische cultuurhistoricus Ivan Illich al dat de gezondheidszorg een bedreiging voor de gezondheid was geworden. Sindsdien is de medische bemoeienis met het leven niet minder geworden. Reeds voor de conceptie kan men terecht voor erfelijkheidsadvies en de zwangerschap is een volstrekt medisch gebeuren geworden, waardoor licht de indruk kan ontstaan dat het hier een riskante ziekte betreft.

Na de geboorte, die dokters in Nederland het liefst natuurlijk, dat wil zeggen pijnvol, willen laten verlopen, komen moeder en kind onder het regime van het consultatiebureau. Daar wordt de groei van het kind gecontroleerd en worden adviezen verstrekt. Die adviezen zijn soms dodelijk.

Zo werden moeders tot voor enkele jaren gesommeerd hun zuigeling op de buik te laten slapen. Hoewel duidelijk was dat baby’s dat niet lekker vonden, volgden de meeste moeders gehoorzaam dit bevel op. De kinderen konden niet vroeg genoeg leren dat gezond en lekker elkaar uitsloten. Helaas leidde dit gebruik tot enkele honderden gevallen van wiegendood per jaar.

Volgens medici waren deze onverklaarbaar. Causa ignota. Na enkele duizenden dode baby’s kwamen de consultatiebureau-artsen tot inkeer. Zij adviseerden nu het kind op de rug te leggen. Dat scheelde behoorlijk in de sterfte.

Dat ook dit niet optimaal was, werd laatst op het Journaal getoond. De kijkers werden vergast op beelden die zowel absurd als symbolisch waren. Te zien was een zuigeling die met een helm op in zijn wiegje lag. Die was hem voorgeschreven door een plastisch chirurg omdat hij door de voorgeschreven rugligging een plat achterhoofd dreigde te krijgen. Dat was weliswaar niet ongezond, maar mooi was anders.

De symboliek leek mij dat medici hiermee duidelijk maakten dat het leven van meet af aan een riskante onderneming is. Zoals we zagen zit daarin een grond van waarheid. Het leven is riskant, de belangrijkste risicofactor wordt echter gevormd door de gezondheidszorg zelf in haar streven ons te behoeden voor de gevaren van het leven.

Wat die helm betreft, misschien is het aan te bevelen die nooit meer af te doen en hem tot in de kist te blijven dragen. Better safe than sorry.