Omdat alle mensen aan zichzelf toebehoren, vind ik dat de ene mens de andere niet mag onderwerpen aan zijn of haar behoeftes, belangen of idealen. In het utopische wereldbeeld dat ik heb, komt onderwerping dan ook niet voor. In de werkelijkheid waarin ik leef helaas wel. Hoe beschaafder een samenleving, hoe radicaler de onderwerping is in de omgang tussen mensen. Jagers/verzamelaars onderwerpen elkaar nauwelijks. De gelijkheid in dat soort samenlevingen is groot. Hoe kleiner de samenleving hoe groter de gelijkheid. Hoe groter de samenleving hoe groter de ongelijkheid.

Hoewel de dienstplicht is opgeschort, wordt het principe niet alleen gehandhaafd, maar is het onlangs zelfs uitgebreid. Niet alleen mannen zijn nu dienstplichtig, maar ook vrouwen. In het artikeltje dat ik daarover las, werd dat gebagatelliseerd, omdat de dienstplicht immers is opgeschort. Nog geen week later las ik een artikel in de krant waarin stond dat in Zweden de dienstplicht weer is ingevoerd, voor mannen én vrouwen. En nog een dag later kreeg mijn zoon van 17 een brief van het ministerie van defensie dat hij vanaf nu tot zijn vijfendertigste dienstplichtig is.

De meeste mensen die ik daarover spreek, zien het probleem niet. ‘Ja, maar het is toch logisch dat je iets terugdoet voor de maatschappij,’ is het meest gehoorde argument. Dat je, als je daartoe in staat bent, iets terugdoet voor de maatschappij, vind ik ook logisch. Maar dat doe je vanzelf al als je deelneemt aan die maatschappij. Als je werkt betaal je belasting. Dat is logisch, want je profiteert ook van de voorzieningen die met dat belastinggeld betaald worden. Overigens betaal je ook belasting als je iets koopt, of simpelweg ergens woont. Dat je een deel van je verdiensten afstaat aan de staat die de infrastructuur verzorgt waardoor je in  staat bent om te kunnen verdienen, vind ik billijk. Dat je je zeggenschap over jezelf tijdelijk op zou moeten geven, vind ik onverteerbaar.

En dat is wat dienstplicht is. Je wordt door de overheid gedwongen om, tijdelijk, de zeggenschap over jezelf op te geven. De overheid bepaalt dat de overheid die zeggenschap, tijdelijk, over kan en mag nemen. Dat betekent dat de overheid de ene mens aan de andere onderwerpt. De overheid zelf is niemand. De overheid is immers geen persoon. De overheid wordt door mensen gerepresenteerd en die mensen handelen dan namens de overheid. Door dienstplicht wordt de zeggenschap van de ene burger over zichzelf, op die manier, door de andere burger overgenomen. Dat is om twee redenen fout.

De zeggenschap van elk individu hoort bij dat individu te liggen. Ieder mens is in zoverre gelijk aan ieder ander mens dat hij of zij over zichzelf hoort te gaan. Natuurlijk hoort ieder mens daarbij rekening te houden met andere mensen, maar het is principieel onjuist om mensen hun autonomie af te nemen. Iemand de zeggenschap over zichzelf ontnemen, is iemand tot slaaf maken. In een vrije samenleving hoort slavernij niet thuis. In een vrije samenleving hoort de overheid er juist voor te waken dat de ene mens de andere niet tot slaaf maakt.

Als de overheid burgers de zeggenschap over zichzelf ontneemt en overdraagt aan een andere burger (die dan namens de overheid handelt) dan corrumpeert de overheid de burger die die macht over een ander krijgt. Het principe dat ieder mens van zichzelf is, wordt dan aangetast. Daarmee leer je burgers dat burgers geen gelijke rechten hebben en dat slavernij, als het door de overheid wordt gefaciliteerd, acceptabel is. Je hoort niet de ene persoon absolute macht over een ander te geven.

Dat overheden dienstplicht kennen, is geen wet van meden en perzen. De dienstplicht zoals wij die kennen, is ingevoerd door Napoleon toen hij zo nodig heel Europa aan zich wilde onderwerpen. Omdat een beroepsleger van die grootte onbetaalbaar was, voerde hij de dienstplicht in. Daarmee gaf hij ook te kennen dat hij zijn burgers als zijn persoonlijke bezit beschouwde. Hierbij ging het om militaire dienstplicht.

Er zijn ook voorbeelden in de geschiedenis waar een keizer zijn volk als werkslaven gebruikte. De eerste keizer van China was zo iemand. Voor het bouwen van de muur en de vele paleizen en mausolea die hij voor zijn eigen eer en glorie nodig vond, heeft hij maar liefst 750.000 van zijn burgers opgeroepen tot sociale dienstplicht. De meesten overleefden die dienstplicht niet. Het werk was zwaar en het voedsel was schaars. Dat kwam onder andere doordat degenen die normaal voedsel verbouwden degenen waren die opgeroepen werden voor dienstplicht. Ook die keizer beschouwde de burgers van zijn natie als zijn persoonlijke bezit. De keizer wás immers de overheid.

Als onze overheid zich het recht voorbehoudt om de dienstplicht op een gegeven moment weer in te voeren, doet ze hetzelfde als Napoleon en de eerste keizer van China deden; ze beschouwt haar burgers als bezit.

Vrijheid is het recht op zeggenschap over jezelf. Dat is de essentie van vrijheid. Als die zeggenschap je, om wat voor een reden dan ook, wordt afgepakt, wordt je je vrijheid ontnomen. Als je werkelijk in een vrije samenleving gelooft, dan is dat onacceptabel. Als je het acceptabel vindt, dan geloof je niet werkelijk in een vrije samenleving. Dat kan. Maar gebruik dan niet het argument dat militaire dienstplicht bedoeld is om onze vrijheid te waarborgen. Want mensen hun vrijheid ontnemen om vrijheid te waarborgen, dat gaat niet samen. Dat spreekt elkaar tegen.

Nadat ik goedgekeurd was voor militaire dienst, heb ik gebruik gemaakt van de wet gewetensbezwaren. Daarom moest ik gekeurd worden door een psycholoog, die dan alsnog kon bepalen of ik voor militaire dienstplicht geschikt was. Dat was al beledigend. Alsof er psychisch iets met me mis zou zijn omdat ik militaire dienst weigerde en niet gewoon braaf in dienst ging. Anderhalf jaar lang moest ik wachten op die keuring bij de psycholoog. Al die tijd kon ik geen vaste baan krijgen omdat ik nog in dienst moest en kon ik, om dezelfde reden, ook niet gaan studeren. Anderhalf jaar is lang als je rond de twintig bent. Het vooruitzicht dat ik had als ik ‘normaal’ zou worden bevonden, was dat ik daarna nog eens een jaar of meer zou moeten wachten voordat ik opgeroepen zou worden om bij de commissie te verschijnen die moest bepalen of ik wel echt gewetensbezwaarde was. En dan kon het nog een hele tijd duren voordat ik daadwerkelijk ergens tewerkgesteld zou worden als dienstweigeraar. Dan mocht ik bijna twee jaar ‘dienen’ in plaats van de anderhalf jaar die militaire dienstplicht kostte. Gelukkig voor mij, kwam de psycholoog tot de conclusie dat ik volledig ongeschikt was voor wat voor een dienstplicht dan ook. Als dat niet was gebeurd had me een lange lijdensweg gewacht. Ik was namelijk niet van plan om vervangende dienstplicht te doen. Dat zou betekend hebben dat ik in de gevangenis terecht zou zijn gekomen, als totaalweigeraar.

Als je tegen dienstplicht bent, omdat je het principieel oneens bent met de aanname dat de ene mens de zeggenschap van een ander mens over zichzelf mag afnemen, dan ging je de gevangenis in! Alsof je een crimineel bent als je in vrijheid gelooft.

Het principe van dienstplicht wordt niet ter discussie gesteld. En dat is vreemd. Dienstplicht is een vorm van slavernij. Want als je zeggenschap over jezelf wordt afgenomen, word je tot slaaf gemaakt. Dienstplicht hoort niet opgeschort te worden en dan uitgebreid naar vrouwen. Dienstplicht hoort afgeschaft te worden voor vrouwen én mannen.

Dat betekent dat de overheid, als ze veel mensen in het leger wil, moet zorgen dat veel mensen het leger in willen. Dat kan door mensen binnen het leger goed op te leiden, een goede beloning te geven en met respect te behandelen.

Voor sociale diensten geldt hetzelfde. Als de overheid behoefte heeft aan mensen die sociale diensten willen verlenen, dan moet de overheid zorgen dat veel mensen daar voor kiezen, door het aantrekkelijk te maken; door een goede opleiding te verzorgen, een goede beloning te geven en die sociale dienstverleners met respect te behandelen.

Dan kunnen al die taken vervuld worden zonder dwang, zonder verplichting, zonder burgers de zeggenschap over zichzelf af te nemen. Als we een echte vrije samenleving waren, zou het ook zo geregeld zijn.