Aanvaring
Als ik een aanvaring met iemand heb gehad, vraag ik me altijd eerst af wat mijn eigen rol in die aanvaring was. Ik weet dat ik nogal fel kan reageren en dat dat een rol kan spelen in de escalatie van zo’n aanvaring. Als ik me heb laten verleiden tot een felle reactie, baal ik ook altijd van mezelf omdat ik weet dat die reactie de situatie alleen maar heeft verergerd.

Buurvrouw
Krista en ik hadden een tuin op een volkstuinencomplex in Utrecht. Na twaalf jaar kregen we een nieuwe buurvrouw. Die ging voortvarend in haar tuin te werk, maar stuitte soms op zaken die ook met onze tuin te maken hadden zoals overhangende takken of een struik die zo groot was dat die bij haar zonlicht wegnam. Omdat ze daarover met ons moest overleggen, en wij, door omstandigheden, minder op de tuin waren dan zij, had Krista haar mobiele telefoonnummer gegeven, zodat ze, als er iets was, via de telefoon kon overleggen.

Vrijbrief
Op een gegeven moment belde ze Krista op een ongelegen tijdstip. Krista was op dat moment op een cursus in Duitsland en had geen tijd voor overleg en maakte dat ook kenbaar. Ze vroeg de buurvrouw om haar later in de week terug te bellen. Dat werd niet erg op prijs gesteld omdat, zo stelde de buurvrouw, ze daardoor afhankelijk werd van Krista. Wat ze wilde was een vrijbrief om in onze tuin alles te doen waarvan zij vond dat dat gedaan moesten worden.

Grenzen
De buurvrouw schreef een boze brief die ze persoonlijk op ons thuisadres in onze brievenbus deed. Dat Krista haar geen vrijbrief gaf om onze tuin aan haar wensen aan te passen, was een doorn in haar oog. Doordat wij onze tuin zo verwaarloosden dwongen we haar om daar tegenaan te moeten kijken, vond ze. Uiteindelijk stuurde Krista haar een sms met de boodschap dat de grenzen van haar tuin ook de grenzen van haar mogelijkheden waren. Vanaf dat moment waren de rapen gaar.

Schreeuwen
Toen Krista haar hier op de tuin nog eens over wilde aanspreken, bleek dat onmogelijk. De buurvrouw schreeuwde dat ze er genoeg van had en dat het nooit meer goed zou komen. Krista is, in tegenstelling tot mij, altijd rustig en beheerst. Ook toen de buurvrouw tegen haar tekeerging bleef ze rustig. Wel maakte ze bij het bestuur melding van het incident. Dat probeerde ze de buurvrouw te vertellen, maar die hield letterlijk de vingers in haar oren terwijl ze schreeuwde dat ze het helemaal niet wilde horen. Wel nam ze Krista daarna keer op keer kwalijk dat ze het bestuur over die confrontatie had ingelicht. Schijnbaar zat haar dat erg hoog.

Snoeien
Naast onze kas hadden we, aan de kant van de tuin van de buurvrouw, een strook grond waar weelderig planten groeiden. Die strook was ineens helemaal kaal. Er wilde ook in de maanden erna niks meer groeien. We konden weliswaar niks bewijzen, maar het vermoeden dat die strook met gif was behandeld, leek ons niet vergezocht. Iets verderop was er in onze tuin gesnoeid. Overhangende takken mogen worden gesnoeid, tot aan de grens van de tuin. Maar hier was tot diep in onze tuin gesnoeid. Daardoor was een open plek ontstaan, waardoor we ineens van onze tuin in haar tuin konden kijken, wat eerst niet kon. De enige die er belang bij had om daar te snoeien was onze buurvrouw. Alleen via haar tuin was het mogelijk om daar te kunnen snoeien. Eerst ontkende ze dat glashard en beweerde dat die schade door een storm was veroorzaakt, maar toen ze geconfronteerd werd met het snoeiafval gaf ze toe dat ze dan wel ‘overhangende’ takken gesnoeid zou hebben en dat dat immers was toegestaan. Op de vraag waarom ze dan zo ver in onze tuin had gesnoeid ging ze uiteraard niet in.

Grenzen verleggen
Op de plek waar de buurvrouw gesnoeid had, had ze, aan onze kant van het hek, een scherm neergezet (in onze tuin dus, zonder te overleggen). Ook stonden er twee stoelen van haar in onze tuin tegen het hek. Alsof ze zich onze tuin aan het toe-eigenen was.

Herstelactie
Het leek er op dat de buurvrouw ons duidelijk wilde maken dat wij wel konden denken dat de grenzen van haar tuin ook de grenzen van haar mogelijkheden waren, maar dat zij er totaal anders over wenste te denken. Na een gesprek met het bestuur, besloten we dat we, op advies van een van de bestuursleden, dat scherm en die stoelen uit onze tuin zouden halen en in haar tuin terug zouden zetten. Krista wilde dat niet doen als ze alleen met de buurvrouw op de tuin was, omdat ze er van uit ging dat die buurvrouw dan zou gaan flippen. Dus ging ik mee om dat scherm en die stoelen uit onze tuin te verwijderen en in haar tuin neer te zetten. Voor de zekerheid nam Krista die actie op haar mobiele telefoon op.

Wat denk je dat je aan het doen bent?
Het scherm had de buurvrouw met wat touwtjes aan het hek vastgemaakt. Ik was die touwtjes los aan het knippen toen ze op hoge poten aan kwam lopen onder het roepen van: ‘Wat denk je dat je aan het doen bent!’ ‘Ik haal jouw troep uit…’ Ze liet me niet uitspreken maar begon dwars door me heen te schreeuwen. ‘LUISTER NOU EENS EVEN!’ probeerde ik er boven uit te komen, maar zij bleef maar door me heen schreeuwen en gaf me niet de gelegenheid ook maar één zin af te maken. Ik probeerde mezelf weer kalm te maken om haar op een normale toon te vertellen dat ik haar spullen uit onze tuin aan het verwijderen was, maar ze bleef, op luide toon, door me heen praten en toen ik even stil was, zette ze haar handen in haar zij en zei: ‘Moet je jezelf daar nou eens zien staan! Je bent belachelijk. Achterlijke man!’ ‘Je moet jouw spullen niet in mijn tuin neerzetten!’ reageerde ik. ‘Jouw tuin, jouw tuin,’ smaalde ze. ‘Je bent er nooit en zij doet al het werk,’ waarbij ze naar Krista wees.

De toon
Vanaf dat moment was de toon gezet. Ze bleef door me heen praten als ik probeerde haar duidelijk te maken wat mijn grieven waren. Een paar keer lokte dat bij mij een verbaal agressieve reactie uit. Later weet ik dat in eerste instantie aan een misplaatst eergevoel mijnerzijds. Omdat Krista de hele confrontatie op haar mobiele telefoon had vastgelegd, kon ik evenwel, verschillende keren, met de nodige afstand, terugkijken en luisteren naar wat er precies gebeurd was.

Op de man
Hoe kwam het dat ik me zo had laten uitlokken? Hoe vaker ik de opnames terugkeek en luisterde, hoe beter ik ook haar rol kon zien. En toen viel me steeds meer op dat zij op de man speelde. Dat ze sarde en treiterde en opmerkingen maakte die bedoeld waren om mij persoonlijk te kwetsen. Aan haar gezicht en houding was te zien hoe ze daarvan genoot. Hoe superieur zij zich voelde door mij emotioneel zo te kunnen raken. En hoe ze door continu door me heen te praten er voor zorgde niet aanspreekbaar te zijn op haar grensoverschrijdend gedrag. En ineens realiseerde ik me dat ze me daardoor effectief machteloos had gemaakt. Dat mijn irritatiegrens daardoor aardig werd opgerekt, was ook duidelijk.

Door je heen praten
Als iemand door je heen praat als je iets duidelijk probeert te maken, laat die persoon zien dat hij of zij geen boodschap heeft aan wat je te zeggen hebt. Het betekent dat iemand, willens en wetens, niet aanspreekbaar is voor zijn of haar gedrag en zich het recht voorbehoudt om dat gedrag te blijven plegen. En als dat gedrag grensoverschrijdend is, dan is dat een situatie die niet anders dan als bedreigend ervaren kan worden.

Vechten of vluchten
Feitelijk zijn er dan maar twee opties; vechten of vluchten. Voor vechten heb ik de energie niet meer. De buurvrouw weet dat, want ze weet dat ik aan een aandoening lijdt waardoor ik een chronisch energietekort heb. Omdat vechten daardoor geen optie was, moest ik wel vluchten. Ik baal er van dat ik me, omdat ze me met mijn machteloosheid confronteerde en ze me op allerlei manieren zat te sarren en te treiteren, door haar tot een fikse stemverheffing en enkele krachttermen heb laten uitlokken. Vooral omdat zij, vlak na die confrontatie haar verhaal bij een lid van het bestuur zat te doen. En daar zal ze, ik weet dat ze dat goed kan, met verve het slachtoffer hebben gespeeld.

Bedreigend
De aanname dat ik me door haar had laten uitlokken omdat ze mijn eergevoel had aangetast, klopt niet helemaal of misschien zelfs wel helemaal niet. Ik heb me laten uitlokken omdat ik me door haar bedreigd voelde. Dat vind ik geen prettige aanname omdat ik dan toe moet geven dat ik me machteloos voelde. Toch is dat zo. Als zij grensoverschrijdend wil zijn en daar niet op aan te spreken is, dan doe ik daar niets tegen.

Van paradijs naar oorlogsgebied
Vanaf het moment dat Krista haar duidelijk maakte dat de grenzen van haar tuin de grenzen van haar mogelijkheden waren, heeft ze er alles aan gedaan om ons duidelijk te maken dat wij dat wel kunnen denken, maar dat zij daar lak aan heeft. Doordat ze telkens weer ons territorium overschreden had, had ze onze tuin tot een oorlogsgebied gemaakt, met allerlei kleine, maar uitermate irritante grensoverschrijdingen. Daardoor waren we het rustige paradijsje waar we zo graag vertoefden al lang kwijt.

Mediation
Het bestuur maakte duidelijk dat het royeren van dit verenigingslid, wat hun betreft, geen optie was, ook al zou dat, volgens de statuten, in dit geval wel degelijk moeten. Volgens de voorzitster van het bestuur was ‘mediation’ de enige optie. Volgens ons was het conflict de ‘mediation’-fase al lang voorbij. Dat betekende dat de enige andere mogelijkheid om van die buurvrouw verlost te worden, het opgeven van onze tuin was.

De handdoek in de ring
Omdat het bestuur er niet voor wilde kiezen om de mogelijkheid tot royeren zelfs maar te overwegen, ondanks het feit dat meerdere verenigingsleden vergelijkbare aanvaringen met de buurvrouw hadden gehad, en ze zich op een vorig volkstuinencomplex zo onmogelijk had gemaakt dat ze daar wel weg is gestuurd, konden we niet anders dan onze tuin opzeggen en hebben we ook besloten dat we, omdat we ons door het bestuur in de steek gelaten voelden, het lidmaatschap van de vereniging maar beter helemaal op konden zeggen. Zo gezegd, zo gedaan.
Soms is het gewoon beter om de handdoek in de ring te gooien.