Alter ego

Zou ik met iemand die sprekend op mij lijkt vrienden kunnen zijn? Ik bedoel dan niet iemand die qua uiterlijk op me lijkt, maar qua karakter, ambities, emotionele felheid en intellectuele overtuigingen. Zou ik iemand die net zo eigenwijs is als ik wel kunnen verdragen? Iemand met net zo’n groot ego als ik heb?

Karakter
In al deze opzichten leek mijn vader op mij, of liever gezegd lijk ik op hoe mijn vader was. Behalve in fysiek opzicht. Ik heb het postuur van mijn moeder en ook mijn gelaatsuitdrukking lijkt, hoe ouder ik word, steeds meer op die van haar. Maar qua karakter lijk ik veel meer op mijn vader.

Talenten
Mijn moeder dichtte allerlei talenten die ze aan mij toeschreef aan haar genen toe. Mijn muzikaliteit en tekenvaardigheid zou ik aan haar genen te danken hebben. Hoewel ik van muziek hou en graag muziek maak, weet ik dat ik maar een matig muzikaal talent heb. En op de kunstacademie werd ik vooral geconfronteerd met mijn gebrek aan tekentalent. Daarom moest ik hard werken om een redelijk niveau te bereiken.

Hard werken
Dat kun je vergelijken met het artistiek talent van Vincent van Gogh. Als je eerlijk naar zijn tekeningen kijkt dan zie je dat hij geen groot talent had voor tekenen. Maar hij had wel een enorme liefde voor kunst, zodat hij, door hard werken wel degelijk een redelijk niveau als kunstenaar bereikte.

Enthousiasme
Van Gogh wist zelf heus wel dat zijn kunstbroeders in Frankrijk vaak veel talentvoller waren dan hijzelf was. Zo weet ik ook dat Peter Stolk en Teun Bus, waarmee ik samen in de band The End zit, veel meer muzikaal talent hebben dan ik heb. Dat compenseer ik enigszins door een niet aflatend enthousiasme. Of misschien is het eerder zo dat ik het daarmee maskeer. Maar mijn liefde voor musiceren is wel degelijk echt.

Genen
Een paar weken voor de dood van mijn vader zat ik tegenover hem in de huiskamer van ons ouderlijk huis, toen mijn moeder het nodig vond om al mijn vermeende talenten aan haar familiegenen te koppelen. Mijn vader kon, door een cyste in zijn hoofd, moeilijk de woorden vinden om te zeggen wat hij vond, maar hij maakte wel duidelijk dat hij vond dat ik toch ook wel iets van mijn eigenschappen aan hem te danken had.

Manier van denken
Ik wist wat hij bedoelde. ‘Dat weet ik, pap’, zei ik, ‘dat is mijn manier van denken.’ Zijn ogen begonnen te glinsteren en er kwam een grote glimlach op zijn gezicht. ‘Precies!’ riep hij met nadruk. Aan de zogenaamde talenten die mijn moeder me toekende, hecht ik niet zoveel waarde. Mijn essentie zit in de manier waarop ik denk. En daarin lijk ik zonder meer op mijn vader.

Kritische blik
Ik heb het altijd goed met mijn vader kunnen vinden. Ik denk dat dat komt omdat we qua karakter op elkaar lijken. We hadden ook dezelfde kritische blik op de politiek en eenzelfde emotionele felheid als we onrecht constateerden. Mijn moeder begreep daar niets van. Waarom zou je je druk maken om iets waar je toch niets aan kon veranderen, was haar defaitistische reactie.

Verbonden
Ik denk dat ik het zo goed met mijn vader kon vinden, juist omdat we zo op elkaar leken. Daardoor voel ik me tot op de dag van vandaag nog steeds sterk met hem verbonden, ook al is hij nu al meer dan dertig jaren dood. In zekere zin is hij nog steeds een deel van mijn ziel.

Vriendschap
Daardoor weet ik dat ik heel goed bevriend zou kunnen zijn met iemand die sterk op mij lijkt qua karakter, ambities, emotionele felheid en intellectuele overtuigingen. Iemand die net zo’n groot ego heeft als ik heb.

Concurrent
Dat geldt niet voor iedereen, denk ik. Ik betwijfel of iemand als Donald Trump bevriend zou kunnen zijn met iemand die qua karakter, ambities, emotionele felheid en intellectuele overtuigingen precies op hem lijkt. Iemand die net zo’n groot ego als hij heeft, zeg maar. Zeker niet als die persoon dezelfde positie in de samenleving zou nastreven als hij. Dan zou die persoon, hoogstwaarschijnlijk, zijn grootste vijand zijn.

Zelfreflectie
Over het algemeen hou ik wel van mezelf. Dat betekent niet dat ik niet kritisch ten opzichte van mezelf ben. Juist omdat ik vind dat ik moet deugen, kijk ik kritisch naar mezelf om te toetsen of en in hoeverre ik aan mijn eigen normen voldoe. Dat is niet altijd zo. Maar het is ook niet zo dat ik mezelf daarom haat. Ik ben niet perfect en dat eis ik ook niet van mezelf. Ook niet van anderen trouwens. Wel vind ik dat ik mezelf moet perfectioneren. Dat ik een betere versie van mezelf moet proberen te worden.

Leren van fouten
Als ik perfect zou zijn, zou ik mezelf niet meer kunnen perfectioneren. Dat lijkt me eigenlijk helemaal  niet prettig. Zonder het maken van fouten is jezelf leren verbeteren onmogelijk. Ik heb niet het gevoel dat ik faal als ik fouten maak. Ik heb pas het gevoel dat ik faal als ik niet van mijn fouten leer.

Alter ego
Iemand als Donald Trump gaat er vanuit dat hij zelf perfect is en dat hij dus niets meer te leren heeft. Maar als hij iemand tegenkomt die voor de volle honderd procent op hem zou lijken, en hij zou met die persoon moeten concurreren, dan is de kans groot dat hij die ander als volslagen disfunctioneel zou beschouwen. Dat hij geen enkele goede eigenschap in zijn alter ego zou zien.

Zelfhaters
Misschien is dat wel de belangrijkste eigenschap van de narcisten onder ons: dat ze, als ze zichzelf zouden tegenkomen, daar hun ergste vijand in zouden zien. Dat ze waarschijnlijk zichzelf zouden haten als ze zichzelf als een ander zouden zien. De vraag is of ze dan eigenlijk wel van zichzelf houden.

Opposites attract?
Men zegt weleens dat mensen worden aangetrokken door mensen die sterk van hen verschillen. Voor mijzelf geldt dat niet zo. Er zijn een aantal belangrijke zaken waarin iemand wel degelijk op mij moet lijken, wil ik me tot die persoon aangetrokken voelen. Of misschien is het wel zo dat ik me soms door mensen aangetrokken heb gevoeld die sterk van mij verschillen, maar dat die relaties niet duurzaam waren, juist door die verschillen.

Gelijkwaardigheid
Als je welwillend bent, maar degene waar je een relatie mee aangaat is dat niet, dan is het onmogelijk om een gelijkwaardige relatie met zo iemand aan te gaan. Als je betrouwbaar bent, maar degene waar je een relatie mee aangaat is dat niet, dan is het onmogelijk om een gelijkwaardige relatie met zo iemand aan te gaan. Hetzelfde geldt voor oprechtheid en eerlijkheid.

Ken jezelf
Dat betekent dat je, wil je een gelijkwaardige relatie met iemand hebben, je iemand uit moet kiezen die net zo welwillend, betrouwbaar, eerlijk en oprecht is als je zelf bent.

Basisvoorwaarden
Het is de vraag of je überhaupt een gelijkwaardige relatie met iemand aan kunt gaan als je niet welwillend, betrouwbaar, eerlijk en oprecht bent. Ik denk, nu ik er zo over nadenk, dat dat niet kan, zelfs niet als je iemand treft die net zo onwelwillend, onbetrouwbaar, oneerlijk en onoprecht is als je zelf bent. Of misschien zelfs juist dan niet.

Liefde en vriendschap
Dan is het weliswaar in theorie mogelijk dat je elkaar op gelijke wijze met gelijke munt terugbetaalt, maar dat zou ik geen gelijkwaardige relatie willen noemen. Maar misschien komt dat omdat ik niet zie wat de waarde is van elkaar op gelijke wijze met gelijke munt terugbetalen. Daar zit geen liefde in. En zonder liefde is vriendschap niet mogelijk. Denk ik.

Vertrouwen
Misschien is het wel zo dat alleen mensen die welwillend, betrouwbaar, eerlijk en oprecht zijn, in staat zijn om vrienden te worden met iemand die sprekend op hen lijkt. Want alleen als beide partners welwillend, betrouwbaar, eerlijk en oprecht zijn, zijn ze in staat om elkaar volledig te vertrouwen. En dat vertrouwen is de basis voor een goede relatie.

Terechte vijanden
Dat is waarom mensen als Donald Trump. Vladimir Poetin, Xi Jinping, Kim Jong-Un, Robert Murdoch en Bibi Netanyahu (om er maar een paar te noemen) nooit vrienden kunnen worden met mensen die precies dezelfde eigenschappen hebben als zijzelf. Ze zouden die alter ego’s terecht als hun grootste vijand zien.
Onwelwillend, onbetrouwbaar, onoprecht en oneerlijk.

Vertrouwen stellen
Wat mij bevreemdt is dat mensen vertrouwen stellen in mensen die zichzelf niet zouden vertrouwen als ze zichzelf als alter ego tegen zouden komen.

Hoe kun je nou denken dat dat soort mensen het dan wel goed met jou voor zouden kunnen hebben?