Armoede
Er zijn twee vormen van armoede, die in aard nogal van elkaar verschillen. De eerste vorm van armoede is een daadwerkelijk tekort hebben aan voedsel, de mogelijkheid tot scholing, een plek om te leven en gezondheidszorg. De andere vorm van armoede is niet tevreden zijn met wat je bezit, hoeveel je ook bezit.

Tekortkomen
De eerste vorm van armoede is gebaseerd op een daadwerkelijk tekortkomen, en de tweede vorm is gebaseerd op nooit genoeg hebben. Hoewel er momenten in mijn leven waren dat ik nauwelijks rond kon komen en maar net genoeg inkomsten had om de huur van een kamer en het voedsel dat ik at te kunnen betalen, ben ik nooit arm geweest volgens de eerste definitie van armoede.

Tevreden met je bezit
Doordat ik periodes heb gekend dat ik nauwelijks rond kon komen, heb ik me volgens de tweede definitie van armoede absoluut nooit arm gevoeld. Sterker nog: zolang ik een dak boven mijn hoofd heb en geen honger en dorst hoef te lijden, beschouw ik mezelf niet als arm.

Streven naar meer
Dat iemand die tien miljoen euro of meer bezit daar niet genoeg aan heeft, maar naar nog meer rijkdom streeft, begrijp ik niet. Ik weet dat het zo is, maar waarom het zo is, begrijp ik niet. Waarom zou je zoveel meer willen bezitten dan nodig is om van te bestaan?

De rijkste mannen
Nog niet zo heel lang geleden was Bill Gates de rijkste man op aarde. Toen streefde Jef Bezos hem in rijkdom voorbij en op het moment dat ik dit schrijf schijnt Elon Musk de rijkste man op aarde te zijn. De rijkste mannen op aarde bezitten ieder meer dan honderd miljard dollar, een onvoorstelbaar groot bedrag, maar toch streven sommigen van hen naar nog meer.

Wedstrijd
Alsof ze een wedstrijdje aan het spelen zijn, waarbij degene die het meeste geld aan de samenleving weet te onttrekken zich beschouwt als de grootste winnaar. Dat betekent dat deze superrijken zich volledig identificeren met hun bezit. Alsof wat ze bezitten bepaalt hoeveel waarde ze zichzelf toekennen.

Wat een armoede.

Status
Het is het soort armoede dat het aanschaffen van een Rolex horloge als een teken van status beschouwt. Alsof een spotgoedkoop horloge de tijd niet net zo precies weergeeft.

Meer, meer, meer
Het is het soort armoede die rijke mensen er toe aanzet om een nog groter jacht dan anderen aan te schaffen, en een nog luxueuzer privévliegtuig. Dan is één Rolls Royce niet genoeg, maar dienen er minstens tien in de garage te staan. Dan is één villa niet genoeg, maar dient men op elk continent minstens één landgoed te bezitten en liefst daarnaast nog een eigen privé-eiland, waar alle energie duurzaam wordt opgewekt door zonnepanelen en windmolens en men zijn eigen waterzuiveringsinstallatie heeft. Daarmee de schijn wekkend dat men milieubewust leeft, terwijl de rijkdom waarmee dat eiland bekostigd werd verdiend is met een hoogst vervuilend bedrijf.

Echte armoede
De eerste vorm van armoede is in principe op te lossen. Als iemand die zich geen voedsel, huisvesting, scholing en gezondheidszorg kan veroorloven in staat wordt gesteld om dat tekort aan te vullen, wordt de vorm van armoede die gebaseerd is op een daadwerkelijk tekortkomen vanzelf opgelost.

Onvermogen
De tweede vorm van armoede, die gebaseerd is op nooit genoeg hebben, is niet op te lossen. Degenen die daar aan lijden hebben een chronisch gebrek. Dat gebrek is onoplosbaar omdat die vorm van armoede onafhankelijk is van een daadwerkelijk tekort. Het is een tekort dat ontstaat door het onvermogen om tevreden te kunnen zijn met genoeg. Mensen die aan dat tekort lijden, zijn niet in staat tot geluk.

Tevredenheid
Het onvermogen tot geluk proberen ze te compenseren met het verzamelen van zoveel mogelijk rijkdom. Dat is, vanzelfsprekend, tot mislukken gedoemd, omdat geluk de kunst van het tevreden zijn is. Als je tevreden kunt zijn met wat je bezit, ben je ook gelukkig met wat je bezit.

Basisvoorwaarden
Om tevreden te kunnen zijn met wat je bezit, moet je wel genoeg hebben om in je bestaan te kunnen voorzien. Genoeg voedsel, schoon water, huisvesting, verwarming, scholing en gezondheidsondersteuning. De rest kun je dan beschouwen als luxe.

Luxe
Ik leef in luxe. Niet omdat ik in verhouding tot de mensen in mijn omgeving meer bezit, maar omdat ik meer dan genoeg bezit om in mijn onderhoud te kunnen voorzien. Naast het me kunnen veroorloven van het meest noodzakelijke kan ik me ook zaken veroorloven die niet noodzakelijk zijn. Dat ik boeken kan aanschaffen en cd’s en dvd’s, beschouw ik als een luxe.

Meer luxe
Ook kan ik met het openbaar vervoer reizen als ik dat wil, bezit ik een laptop, kan ik me een bril veroorloven, heb ik een ouderwets horloge, een koelkast, een wasmachine, een geluidsinstallatie, gitaren, ukelele’s en een aantal prachtige prenten aan de muur. Allemaal luxe.

Vergelijken
Ik ben niet arm, zeker niet als ik me vergelijk met het grootste deel van de mensheid die het met veel minder moet doen. Ik zou me wel arm kunnen voelen door me te vergelijken met de mensen om me heen die het financieel en materieel beter hebben dan ik. Ik weet dat dat de reden is dat veel mensen zich wel degelijk arm voelen terwijl ze, in mijn ogen, meer dan genoeg hebben (en vaak ook veel meer bezitten dan ik bezit), maar begrijpen doe ik dat niet.

Rijkdom
Het feit dat ik besta beschouw ik als mijn grootste rijkdom. Dat ik dat bestaan deel met mensen waarvan ik houd, en die ook van mij houden, beschouw ik als onderdeel van die rijkdom. Het gegeven dat ik nooit honger heb gekend en altijd een dak boven mijn hoofd heb gehad, draagt aan dat gevoel van rijkdom bij.

De wortel aan de stok
Dankzij die rijkdom voel ik mij gelukkig. En dat geluk voegt weer toe aan de rijkdom die ik voel. Naast de irritatie die mensen die nooit genoeg hebben bij mij oproepen, heb ik het ook met ze te doen. Altijd maar streven naar meer, hoeveel je ook bezit, doet mij denken aan een ezel die zelf een wortel aan een stok bindt om vervolgens achter die wortel op een stok aan te blijven jagen. En als je de wortel dan eindelijk hebt verkregen, bind je weer een nieuwe wortel aan die stok om daar als een dwaas achter aan te jagen.

Vormen van rijkdom
Zoals er twee vormen van armoede zijn, zijn er ook twee vormen van rijkdom. De eerste vorm van rijkdom is genoeg hebben aan genoeg en de tweede vorm van rijkdom is altijd blijven najagen wat je (nog) niet hebt. Die tweede vorm van rijkdom is hetzelfde als de tweede vorm van armoede.

Rijkdom en armoede
Als je maar niet kunt stoppen met het najagen van rijkdom, ook al heb je meer dan genoeg, zul je nooit genoegen kunnen nemen met wat je bezit, hoeveel je ook bezit, en lijd je aan de armoede die ontstaat als je nooit tevreden kunt zijn met wat je bezit.

Rijk en arm
In de film ‘Holiday’ zegt Cary Grant: ‘Ik wil gewoon niet teveel geld verdienen’. Zijn verloofde kijkt hem verbijsterd aan: ‘Hoe kun je nou ooit teveel geld verdienen?’ zegt ze met gefronste wenkbrauwen. Zij is rijk geboren, hij is arm begonnen. Zij is gewend dat het leven draait om het vergaren van rijkdom. Hij heeft hard gewerkt om genoeg te verdienen om het een tijdje uit te kunnen zingen en ‘vrij’ te nemen nu hij nog jong is.

Genoeg is nooit genoeg
Hij is arm geboren, maar heeft genoeg aan genoeg. Zij is rijk geboren maar zal nooit genoeg aan genoeg hebben. In mijn ogen is zij degene die arm is, niet hij. Ze bezit weliswaar meer rijkdom, maar rijk is ze niet. Ze blijft maar het gevoel hebben dat genoeg nooit genoeg is.

Wat een armoede.