ruud moors ruud's stokpaardjes aflevering 17
Onsterfelijk
Of mensen onsterfelijk kunnen zijn is maar de vraag. Toch hebben veel mensen die wens. In ‘Liezi, een verhelderend boek over het stromen van leegte’ staat het volgende verhaal:
- Hertog Jing uit de staat Qi bezocht de berg Niu. Toen hij vanuit het noorden was aangekomen, keek hij uit over de hoofdstad. Hij huilde tranen met tuiten en snikte: “Wat een prachtige plaats! Wat groeit en wat bloeit ze! Het is alsof ik even mee mag stromen op de ontwikkeling van deze staat, maar dan verwijderd wordt doordat ik moet sterven! Als er sinds de oudheid geen sterven was geweest, dan zou ook ik niet hoeven sterven!”
- Shi Kong en Liang Qui Ju volgden zijn voorbeeld en snikten luid: “Wij, uw onderdanen, zijn van onze heer afhankelijk en krijgen van hem slappe pap en slecht vlees als voedsel, en als vervoer moeten we het doen met een ongetemd paard en een aftands voertuig. Desondanks wensen wij niet te sterven. Hoe meer moet dat dan wel niet gelden voor onze heer!”
- Yanzi was de enige die zich afzijdig hield en stond te lachen. De hertog veegde zijn tranen af, draaide zich om, bekeek Yanzi en zei: “Op deze reis werd ik, deze geringe mens, overvallen door droefenis en volgden Kong en Ju mijn voorbeeld en huilden met me mee. Alleen jij staat daar maar te lachen. Waarom eigenlijk?” Yanzi ging tegenover hem staan en zei: “Als eerlijke en wijze personen voor eeuwig hun positie zouden kunnen innemen, dan zou uw overgrootvader of hertog Huan dat zeker hebben gedaan. Als moedige en dappere personen voor eeuwig hun positie zouden kunnen innemen, dan zouden hertog Zhuang en hertog Ling dat zeker hebben gedaan. Als al deze heren aan hun positie hadden vastgehouden, dan zou u, mijn heer, zichzelf bedekken met een regenjas van palmschors en een hoed van stro, en in het midden van de akker werken. En als dat het enige was wat u nog zou kunnen doen, waarom zou u dan veronderstellen dat u het sterven zou missen? Hoe zou mijn heer dan ooit zijn plaats hebben kunnen innemen? De ene wisselde de andere af, doordat die ander zich verwijderde. Alleen u, heer, staat daar maar te janken. U zou zich moeten schamen! Ik zie een onwelwillende vorst, met ambtenaren die hem vleien en flatteren, met name deze twee ambtenaren hier. Daarom sta ik, uw onderdaan, hier in mijn eentje jullie uit te lachen.”
- Hertog Jing reageerde beschaamd en strafte zichzelf door het heffen van een glas wijn. Zijn twee ambtenaren strafte hij door hen ieder twee glazen wijn toe te kennen.
Het verlangen naar onsterfelijkheid
In dit verhaal realiseert de hertog zich de dwaasheid van het verlangen naar onsterfelijkheid. Toch zijn er veel heersers geweest die naar onsterfelijkheid streefden zodat ze voor eeuwig hun positie zouden kunnen vasthouden. De eerste keizer van China bijvoorbeeld liet alchemisten naar een levenselixer zoeken in de hoop dat hij onsterfelijk zou kunnen worden. De elixers die hij dronk hebben hem niet onsterfelijk gemaakt, maar bevatten, ironisch genoeg, stoffen die zijn dood wel eens bespoedigd zouden kunnen hebben.
Veroudering terugdraaien
Er zijn nog steeds mensen die naar onsterfelijkheid streven, dat wil zeggen naar het principe van onsterfelijkheid. Er zijn dieren die niet verouderen. Er zijn zelfs dieren die in staat zijn, na een bepaalde periode van verouderen weer te verjongen. Bij zoogdieren is dat vermogen nog niet vastgesteld, maar theoretisch is het mogelijk om veroudering tegen te gaan en wellicht ook om veroudering terug te draaien. De vraag is of dat ook wenselijk is. Daarover gaat de volgende discussie uit ‘Liezi, een verhelderend boek over het stromen van leegte’:
- Mengsun Yang vroeg aan Yang Zhu: “Er zijn mensen die het leven kostbaar achten en hun lichamelijkheid liefhebben, en die vervolgens bidden om niet te hoeven sterven, mag dat?” Yang Zhu zei: “Er is niet zoiets als niet-sterven.” “En als ze vervolgens bidden om een lang leven, mag dat?” Yang Zhu zei: “Er is niet zoiets als een lang leven. Het leven is niet kostbaar, vergeleken met de bekwaamheid van het bestaan. Het lichamelijke is niet beminnelijk, vergeleken met de bekwaamheid ruimdenkend te zijn. Waarom zou je trouwens lang willen leven? Er zijn positieve en negatieve gevoelens. Dat was vroeger zo en dat is nog steeds zo. Wat lichamelijk is, is kalm of onrustig. Dat was vroeger zo en dat is nog steeds zo. Er zijn periodes van bitterheid en er zijn periodes van blijheid. Dat was vroeger zo en dat is nog steeds zo. Soms verandert iets in orde en soms verandert iets in wanorde. Dat was vroeger zo en dat is nog steeds zo. Wat er te horen valt en wat er te zien valt, en wat er allemaal verandert; als het honderd jaar duurt, dan is dat een afschuwelijk lange tijd. Is dat geen bittere situatie om zo lang in te moeten vertoeven?”
- Mengsun Yang zei: “Als dat zo is, dan is snel sterven beter dan lang leven. Dan kunnen we net zo goed op scherpe punten gaan dansen of in vuur of kokend water springen, om zo ons doeleinde te bereiken.” Yang Zhu antwoordde: “Dat is niet juist. Als het leven nutteloos is, dan accepteren we dat. En we wachten op de dood, omdat we het einde als ons lot beschouwen. We accepteren de dood omdat we ook daarvan de nutteloosheid accepteren, en daarom beschouwen we het einde als de plaats waar alles ophoudt. Men kan niet accepteren wat niet nutteloos is, omdat er niets is dat niet nutteloos is. Waarom zou je dat proces dan willen versnellen of vertragen?”
De structuur van het leven
Waarom zou je eeuwig willen leven? De essentie van het bestaan zoals wij het kennen is dat er een afwisseling van vergaan en ontstaan is. Dat is de structuur van het leven zoals ons dat gegeven is. Dat bepaalt ook hoe we leven, hoe we ons met anderen verbinden, hoe we met onze kinderen en ouders omgaan, met onze medemensen, met het bestaan om ons heen. Wat verandert er allemaal niet als we dat veranderen?
Eeuwig jong
Er wordt, op dit moment door een kleine bevoorrechte klasse miljardairs veel geld geïnvesteerd in het onderzoeken of veroudering kan worden bedwongen. Dat zouden ze niet doen als ze niet de hoop hadden dat dat ook daadwerkelijk mogelijk is. Voor wie willen ze dat? Het meest waarschijnlijk willen ze dat voor zichzelf, zodat ze een middel hebben om niet meer te hoeven verouderen. Zodat ze eeuwig ‘jong’ kunnen blijven of in ieder geval niet ouder te hoeven worden dan ze nu al zijn.
De consequenties
Ik denk niet dat ze daarbij erg hard hebben nagedacht over de consequenties. Natuurlijk kunnen die miljardairs het zich, als een middel tegen veroudering daadwerkelijk wordt gevonden, veroorloven om een behandeling te ondergaan waardoor ze niet meer verouderen en zullen minder rijke en machtige mensen dat niet kunnen. Dat betekent dat de mensheid in twee soorten uiteenvalt. Een soort die veroudert en een soort die dat niet doet.
Beschadiging
Maar dat je niet veroudert betekent niet dat je onsterfelijk bent. Het betekent ook niet dat je niet kunt beschadigen. Stel dat je niet veroudert en een ongeluk krijgt waarbij je beide armen verliest en beide benen. Dan moet je eeuwig blijven leven met die gebreken of euthanasie vragen. Je mag dan hopen dat je die ook krijgt en dat je niet, omdat je bijvoorbeeld bent veroordeeld voor een misdaad, eeuwig zo door moet blijven leven.
De generaties
En stel dat je eeuwig vijfentwintig bent en dus ook eeuwig vruchtbaar, net zoals de vrouwen of mannen waarmee je je leven deelt, hoeveel kinderen kun jij dan in je eentje wel niet produceren? En laat je al die kinderen, rond hun twintigste dan ook een behandeling ondergaan waarmee ze nooit meer zullen verouderen? Zodat ook zij weer eeuwig jong en vruchtbaar zullen zijn en ontelbare hoeveelheden kleinkinderen produceren die allemaal even oud zullen blijven als hun ouders en grootouders?
Overbevolking
Omdat jij niet sterft erven je kinderen nooit niets en hun kinderen dus ook niet. Dan zul je dus al je kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen tot in de eeuwigheid moeten onderhouden. En dat nog los van het feit dat de aarde dan wel heel snel overbevolkt zal raken van al die mensen die niet verouderen en, als ze niet gedood worden of omkomen bij natuurrampen of oorlogen, eeuwig door blijven leven.
Eeuwig ontevreden
Wat sommige mensen aantrekt in ‘onsterfelijkheid’ ontgaat me. Vooral als ik kijk naar de mensen die dat het fanatiekst nastreven. Ze hebben al meer macht en rijkdom dan ze op kunnen en nu willen ze ook nog eeuwig leven. Waarom? Zijn ze dan werkelijk nooit tevreden? Hoeveel rijkdom en macht is genoeg? Of is het nooit genoeg? En waar streven ze dan naar als ze eeuwig kunnen leven? Naar nog meer macht en rijkdom? Naar een eeuwig leven van ontevredenheid?
Meer
Een eeuwig verlangen naar meer. Voor mij is dat synoniem met de hel. Niet alleen voor degenen die uitgebuit worden vanwege dat eeuwige verlangen naar meer, maar ook voor degenen die zich aan dat eeuwige verlangen overgeven.
Geluk
Tevredenheid is de weg naar geluk. Ontevredenheid niet. Als je niet tevreden kunt zijn met het leven zoals je dat gegeven is dan ben je niet in staat tot geluk. Om eeuwigdurend niet in staat te zijn tot geluk lijkt mij het ergste wat je jezelf kan aandoen.
Alleen daarom al mag je hopen dat er nooit een middel tegen veroudering gevonden zal worden en dat sterfelijkheid altijd een deel van het bestaan zal blijven uitmaken.
Optimaal
Juist omdat ik niet bang ben voor de dood, ben ik in staat om het leven optimaal te leven.
Liezi:
Er was, in het verre verleden, een mens die beweerde dat hij een manier had om niet te hoeven sterven. De heerser van de staat Yan stuurde een boodschapper naar hem toe om zich die manier toe te eigenen, maar de boodschapper ging er op zijn dooie gemak heen, zodat degene die die bewering had gedaan stierf voordat hij hem bereikte. De heerser van Yan was woedend en wilde de falende boodschapper ter dood laten brengen. Een ambtenaar, die in de gunst van de heerser stond, sprak hem openhartig toe en zei: “Een mens kan zich, weliswaar, ongerust maken om de dood, maar het heeft geen enkele zin er boos om te zijn. Als het leven niet steeds zou eindigen, dan zou er ook niets geboren worden. Hoe zou degene die zelf zijn leven verloren heeft, de bekwaamheid kunnen hebben om er voor te zorgen dat u, heerser, niet zou hoeven sterven?” Dankzij deze woorden ontliep de boodschapper zijn executie. (Liezi)
Hel
Als mensen goden zouden worden, wordt de hemel een hel.
Ruud Moors’ eerdere wekelijkse bijdragen aan dit magazine vind je hier: