Paradijs
Adam was gefrustreerd omdat hij uit zijn paradijs was verbannen en gaf Eva daar de schuld van. Hij wilde terug naar de tijd dat hij geen verantwoordelijkheid voor zichzelf hoefde te dragen omdat zijn vader voor hem zorgde. Die periode beschouwde hij als de tijd van ultieme vrijheid, terwijl het feitelijk de tijd was waarin hij ultiem afhankelijk was. Waar hij naar terug verlangde was niet de vrijheid maar de afhankelijkheid van zijn jeugd, waarin hij niet zelf maar iemand anders verantwoordelijk was voor zijn bestaan.

Vrijheid
Het verhaal van Adam is herkenbaar. Het is niet altijd eenvoudig om zelf de verantwoordelijkheid voor je bestaan te dragen. Dat is een vrijheid die zwaar kan wegen. Het is een vrijheid die beangstigend kan zijn. Vandaar dat die vrijheid vaak een tegenreactie oproept. Als iemand ons belooft dat hij of zij die verantwoordelijkheid van onze schouders zal tillen en dat we ons geen zorgen meer hoeven maken als we ons volledig aan hem of haar onderwerpen, dan lijkt dat, zeker in onzekere tijden, een aantrekkelijke optie.

De almachtige vader
Dat is de reden dat autocraten zich de macht toe kunnen eigenen, met name in tijden dat de bestaanszekerheid van veel mensen op losse schroeven staat. Het is het verlangen terug te keren naar het paradijs waarin een almachtige vader voor ons zorgt en wij alleen maar hoeven gehoorzamen om verzekerd te zijn van voedsel en onderdak.

Verantwoordelijkheid afschuiven
Die almachtige vader bepaalt wat goed is en wat slecht. Dat is handig want dan hoef je daar zelf niet over na te denken. Wat vader goed vindt is goed. Wat vader slecht vindt is slecht. Als je gehoorzaam bent aan die almachtige vader, hoef je verder niet na te denken. Het doet er niet toe wat de almachtige vader dicteert. Ook als je niet begrijpt waarom hij van je vraagt wat hij van je vraagt, hoef je alleen maar te gehoorzamen, waardoor je de verantwoordelijkheid van je af schuift en je vrijheid op geeft.

Kennis over goed en kwaad
Het verhaal van Adam en Eva is het verhaal van een man die kind wilde blijven, maar door zijn omgang met een vrouw gewezen werd op het feit dat hij zelf verantwoordelijk was voor zijn handelen. Door van de boom van kennis van goed en kwaad te eten eigende hij zich de kennis over goed en kwaad toe. Dat maakte hem ook verantwoordelijk voor zijn eigen handelen. Niet langer kon hij zich verschuilen achter zijn vader. Hij was zelf verantwoordelijk geworden voor zijn handelen en daardoor vrij.

Vrijheid en verantwoordelijkheid
Wat Adam Eva kwalijk nam was dat ze hem vrij had gemaakt van de afhankelijkheid van zijn vader. Hij wilde helemaal niet zelf verantwoordelijk zijn. Hij wilde niet wezenlijk vrij zijn. Hij kreeg een hekel aan de vrijheid die hem zelf verantwoordelijk maakte voor zijn gedrag.

Onderwerping
Daardoor kreeg hij ook een hekel aan de vrouw die hem vrij had gemaakt. In plaats van de gezamenlijke vrijheid tot leidraad van hun samenzijn te maken, onderwierp hij zijn vrouw en zijn kinderen zoals zijn vader hem ooit onderworpen had.

Ongelijkwaardigheid
Diegene die onderwerpt doet dat om iemand anders volledig afhankelijk van hem of haar te maken. Maar degene die onderwerpt is ook afhankelijk van degene die hij of zij onderwerpt. Wel is er een verschil in macht tussen degene die onderwerpt en degene die onderworpen wordt. Daardoor ontstaat een ongelijkwaardige manier van afhankelijkheid.

Afhankelijkheid
Het is ook mogelijk om op een gelijkwaardige manier afhankelijk van elkaar te zijn. Afhankelijkheid staat niet tegenover vrijheid, maar is er, voor sociale wezens zoals wijzelf, onderdeel van.

Onafhankelijkheid en vrijheid
Onafhankelijkheid bestaat niet. Het is onmogelijk om in het luchtledige te leven. Alles wat leeft is afhankelijk van de omgeving waarin geleefd wordt. Onafhankelijkheid en vrijheid zijn twee verschillende dingen. Ik ben vrij omdat ik de verantwoordelijkheid voor mijn gedrag en de gevolgen van dat gedrag op me neem. Die verantwoordelijkheid geef ik niet uit handen, al was het maar omdat ik dan mijn vrijheid uit handen zou geven.

Verbondenheid
Het is niet zo dat ik daardoor onafhankelijk ben. Ik voel me verbonden met de rest van het bestaan. En hoe meer ik me verbonden voel, hoe verantwoordelijker ik me voel voor mijn handelen en datgene wat mijn handelen voor de rest van het bestaan betekent.

Keuzes
Dat is waarom ik er voor kies om welwillend te zijn. Om betrouwbaar te zijn. Om eerlijk en oprecht te zijn. Om rechtvaardig te zijn. Om met aandacht en liefde te leven. Dat doe ik omdat ik me daardoor op de beste manier met mijn omgeving verbind. Dat doe ik omdat ik me verantwoordelijk voel voor mijn handelen en de gevolgen van mijn handelen.

Vrijblijvendheid
Als vrijheid niet verbonden wordt met verantwoordelijkheid ontstaat vrijblijvendheid. Dan handel je zonder je te bekommeren om de gevolgen van dat handelen en daarmee tast je vanzelf de vrijheid van anderen aan. Daarom dien je jezelf regels op te leggen waarmee je je handelen beperkt. Alleen het handelen dat de vrijheid van anderen niet aantast is acceptabel.

Regels
Veel mensen denken dat ze in hun vrijheid beperkt worden door regels. Dat is een misvatting. Alles wat we doen is aan regels onderworpen. Stel je voor dat we alle regels af zouden schaffen, hoe zouden we dan met elkaar om kunnen gaan? Een potje schaak zou onmogelijk worden. Zonder regels kan geen enkel spel gespeeld worden. Zonder regels kunnen mensen helemaal niet met elkaar omgaan. Zonder regels geen gemeenschappelijke taal. Zonder regels is het onmogelijk om afspraken te maken of samen te werken.

Eerlijk en rechtvaardig
Regels zijn essentieel voor het functioneren van een vrije samenleving. Dan moeten die regels wel eerlijk zijn en rechtvaardig. Oneerlijke en onrechtvaardige regels tasten de vrijheid net zo aan als het ontbreken van regels.

Een vrije samenleving
Een vrije samenleving is alleen mogelijk als de mensen die die samenleving vormen zich als vrije individuen kunnen gedragen, als ze het recht hebben om verantwoordelijk te zijn voor zichzelf. Als ze niet onderworpen worden door andere individuen. Als ze andere individuen niet aan zich onderwerpen.

Autocraten
Zolang mensen terug blijven verlangen naar het paradijs van volledige afhankelijkheid van een almachtige vader en/of moeder zullen ze, zeker in tijden van onzekerheid, gevoelig blijven voor de lokroep van autocraten, ‘sterke’ mannen of vrouwen die hen beloven dat de hemel op aarde vanzelf tevoorschijn komt als je je volledig aan hen onderwerpt.

De hel
Als je je in dat ‘paradijs’ terug laat werpen, moet je niet verbaasd opkijken als je uiteindelijk in de hel terecht bent gekomen. Een mens kan niet eeuwig kind blijven. De reden dat je de kindertijd uiteindelijk zal moeten verlaten is simpelweg dat het leven veel meer te bieden heeft dan die kindertijd alleen.

Verantwoordelijkheid nemen
Het leven is een reis in de tijd. Het is een verhaal dat zich ontvouwt terwijl je leeft. De kindertijd is het eerste hoofdstuk en niet perse het beste. Verantwoordelijkheid leren nemen voor je eigen gedrag en datgene dat dat gedrag teweegbrengt is niet eenvoudig en soms pijnlijk. Tegelijkertijd is het de enige mogelijkheid om het hele traject af te leggen en uiteindelijk in vrijheid te leren leven, door verantwoordelijk voor jezelf zijn.

Volwassen
Pas als je dat geleerd hebt, mag je jezelf volwassen noemen.

Onderwerpen
Autocraten zijn vaak niet volwassen. Die spelen alsof ze de almachtige ouder zijn, maar feitelijk geven ze niet om hun ‘kinderen’. Het onderwerpen van je medemensen is altijd onverantwoordelijk, omdat je je medemensen op die manier hun groei naar volwassenheid ontneemt. Iemand die zelf volwassen is doet dat niet.

Cadeau
Mijn vader was echt volwassen. Hij rustte niet voordat hij mij alles had geleerd wat ik nodig had om ook volwassen te kunnen worden. Daar ben ik hem eeuwig dankbaar voor. Een groter cadeau had hij me niet kunnen geven. Als ik het goed gedaan heb, dan heb ik hetzelfde cadeau aan mijn kind gegeven. Zodat ook mijn kind in staat is de verantwoordelijkheid voor diens eigen gedrag, en de gevolgen van dat gedrag, op zich te nemen.

God
Feitelijk had niet Eva maar God Adam vrij moeten maken, in plaats van Adam afhankelijk van zijn goedertierenheid te houden. Wellicht dat de mensheid zich dan een stuk vrijer en verantwoordelijker zou hebben ontwikkeld.