Fascisme en dictatuur
Hoewel niet elke vorm van dictatuur fascistisch genoemd kan worden, is elke vorm van fascisme per definitie een dictatuur. In een gewone dictatuur ligt de macht bij één man, de dictator. Die heeft de ultieme politieke macht en dat is dat. Als er sprake is van fascisme dan wenst de leider niet alleen de ultieme politieke macht te hebben, maar ook het denken van zijn onderdanen aan zijn inzichten te onderwerpen.

Uitsluiting
Fascisme is een ideologie die andere ideologieën uitsluit. Fascisme geeft alle macht exclusief aan één leider die bepaalt hoe mensen zich horen te gedragen, maar ook hoe mensen horen te denken. Daar waar een dictator kan accepteren dat mensen in ieder geval in hun gedachten nog vrij zijn, zal een fascistische dictator die vrijheid onacceptabel achten.

Superioriteit
Fascisme gaat altijd gepaard met patriotisme en nationalisme. De eigen staat wordt moreel, politiek en cultureel als superieur gezien. Daar hoort iedereen binnen de staat zich kritiekloos aan te onderwerpen. Andere staten dienen bestreden te worden omdat ze als moreel, politiek en cultureel inferieur worden gezien. Als andere staten de superioriteit van de eigen staat niet wensen te erkennen dienen ze alleen daarom al bestreden te worden.

Opofferingsgezindheid
In een fascistische staat is iedereen ondergeschikt aan de belangen van de staat. Vandaar dat fascisten dol zijn op opofferingsgezindheid. Sterven voor de eigen natie wordt als het hoogste goed gezien. Iedereen die vecht voor die eigen natie wordt als een held beschouwd, en als hij of zij sneuvelt, als een martelaar. Als beloning krijgen die slachtoffers roem, glorie en eer. Daar kan je het dan mee doen in het hiernamaals.

Gehoorzaamheid
De essentie van fascisme is dat iedereen geacht wordt om de grote leider kritiekloos te gehoorzamen. Iedereen die dat niet doet wordt als een verrader of een vijand gezien.

De superieure man
Fascisme maakt een sterk onderscheid tussen vrouwelijkheid en mannelijkheid, waarbij mannelijkheid als superieur wordt gezien. Vrouwen horen zich aan mannen te onderwerpen en mannen en vrouwen horen gezinnen te vormen. Iedere andere samenlevingsvorm is taboe. Een gezin hoort uit een man en een vrouw te bestaan die samen kinderen krijgen. Binnen dat gezin is de man de baas en zijn vrouw en kinderen aan die man ondergeschikt.

Leider en collectief
Fascisme haat homoseksualiteit. Fascisme haat elke afwijking van de norm. Fascisme is de ultieme onderwerping van het individu aan het collectief. Hoe het collectief zich hoort te gedragen wordt door de ultieme leider bepaald. Die ultieme leider wordt daarin gesteund door medestanders. En uiteraard is die ultieme leider een man.

Individuen
Wat elke fascistische staat kenmerkt is het gemak waarmee individuen worden opgeofferd. Zowel de tegenstanders van die fascistische staat worden met een opvallend gemak opgeofferd, letterlijk, door hun levens te elimineren, en figuurlijk, door hun levenswijzes te vernietigen, maar ook degenen die zich onderwerpen aan die fascistische staat worden met een opvallend gemak opgeofferd, door ze als kanonnenvoer naar het front te sturen of door ze honger te laten leiden of zich letterlijk dood te laten werken als dat de leiders beter uitkomt.

De massa
In een fascistische staat heeft een individueel leven geen waarde. Vandaar ook dat individualisme de grote vijand is van elke fascist. Individualisten tasten, alleen al door te bestaan, de heilstaat aan. Die heilstaat kan alleen maar bestaan als iedereen er zich volledig aan onderwerpt. Het volk is in eerste instantie een massa, geen groep individuen.

Stalin
Als we aan fascisme denken, denken we in Europa al snel aan de Duitse staat onder Hitler, de Italiaanse staat onder Mussolini of de Spaanse staat onder Franco. Dat zijn allemaal fascistische staten die hun ondergang tegemoet zijn gegaan. Susan Sontag merkte ooit op dat de Sovjet-Unie onder Stalin een succesvolle fascistische staat genoemd kon worden. Ik denk dat ze daarin gelijk had.

Siberië
Alle kenmerken van een fascistische staat waren terug te vinden in de Sovjet-Unie onder Stalin. Iedereen hoorde kritiekloos te gehoorzamen aan de grote leider. Als je dat niet deed werd je geëlimineerd of naar Siberië verbannen. Het woord van Stalin was wet.

Poetin
Ook het Rusland onder Poetin kan niet anders dan als een fascistische staat worden gezien. In een relatief korte tijd heeft Poetin Rusland onderworpen aan zijn visie op de werkelijkheid, waarbij hij er niet voor schroomt om meningen die hem niet bevallen draconisch te bestraffen.

De superieure Russen
Poetin wil het Russische volk doen geloven dat het moreel, politiek en cultureel superieur is aan de rest van de wereld. Vijanden willen het Russische volk moreel, politiek en cultureel vernietigen is zijn boodschap, en daarom moet Rusland zich verdedigen door onder andere Oekraïne binnen te vallen.

Onderwijs
Geen enkel individu binnen Rusland die daar ook maar een vraagteken bij durft te zetten is zijn of haar leven zeker. Een andere manier om er voor te zorgen dat kritiek uitgebannen wordt is om het onderwijssysteem aan te passen, zodat alleen nog ruimte is voor de ideologie die de grote leider gepropageerd wil zien.

Media
Door jonge kinderen te indoctrineren via het onderwijs, zorg je ervoor dat ouders minder invloed krijgen op de denkwereld van hun kinderen en zorg je ervoor dat die kinderen allemaal dezelfde boodschap krijgen. En voor de ouders van die kinderen wordt het gevaarlijker om hun eigen mening te geven uit angst dat hun kinderen hen (per ongeluk) verraden. Als je dan, als staat, ook alle media in handen hebt, kun je er voor zorgen dat vrijwel alleen jouw boodschap nog gezien en gehoord wordt.

De patriarch
Vaderlandsliefde is voor fascisten het allerhoogste goed. De leider wordt vaak voorgesteld als de vader van de natie. De vader die het beste voorheeft met al zijn kinderen. De staat staat dan voor een gezin met aan het hoofd een patriarch die niet anders dan gehoorzaamd mag worden. Kinderen die niet gehoorzamen dienen streng gestraft te worden. Het is niet voor niets dat familiewaarden in een fascistische staat zo belangrijk worden geacht.

Wantrouwen
Het fascisme is overal bezig met een grote opmars. Ik noemde het Rusland onder Poetin al, maar ook Hongarije onder Orban bevindt zich op een sterk hellend vlak. Dat zelfde geldt voor Slowakije en Polen. Ook elders in Europa komen fascistische groeperingen op. Hoe groter het wantrouwen tegen de overheid, hoe groter de aantrekkingskracht van fascistische partijen.

Mao
China onder Mao was, net als Rusland onder Stalin, een fascistische staat. Individualisme was taboe. Iedereen hoorde zich kritiekloos te voegen naar die grote roerganger. Ongehoorzaamheid werd streng bestraft. Dat Mao geen enkele kritiek kon verdragen leidde onder tot ernstige hongersnoden waarbij ruim dertig miljoen chinezen van de honger omkwamen.

Het doel
Een Maoïst die ik kende, vond dat geen probleem. ‘Waar gehakt wordt vallen spaanders,’ vond hij. Voor een fascist telt een mensenleven niet. Dat is altijd ondergeschikt aan de ideologie die de fascist aanhangt. Voor een fascist heiligt het doel alle middelen.

Onderwerpen
Onder Xi wordt het beetje individuele vrijheid dat na Mao was ontstaan, weer teruggedraaid. Mensen horen zich weer totaal naar de grote leider te voegen. Xi beschouwt Taiwan als een afvallige provincie. Die afvalligheid is hem een doorn in het oog. Hoe durven die Taiwanezen zich niet aan hem te onderwerpen! Alleen daarom al is het geoorloofd om Taiwan, desnoods met geweld, te onderwerpen. Als Oeigoeren zich cultureel niet voldoende aanpassen dienen ze in kampen te worden heropgevoed. China onder Xi is een fascistische staat. Elke staat waar geen ruimte is voor individualiteit en culturele diversiteit is, per definitie, een fascistische staat.

De kiem
Ook in de Verenigde Staten van Amerika is het fascisme in opkomst. Vooral binnen de Republikeinse partij zijn fascistische tendensen overduidelijk aanwezig. Overal waar mensen proberen om andersdenkenden de vrijheid van spreken of handelen onmogelijk te maken, wordt de kiem van fascisme gelegd.

De sterke leider
Een belangrijk kenmerk van fascisme is dat het democratie afwijst ten gunste van een sterke leider. Fascisten gebruiken de democratie hooguit om aan de macht te komen, maar aan democratische waarden hebben ze een broertje dood. Valsspelen mag. Het gaat niet om het spel, het gaat alleen maar om het terecht of desnoods onterecht kunnen claimen van de overwinning.

Fake news
Maar zeker zo belangrijk is de haat ten opzichte van de LHBTI+ gemeenschap en de zogenaamde culturele ‘elites’. Trump antwoordde ooit opvallend eerlijk toen een journalist hem vroeg waarom hij de mainstream media steeds maar weer betichtte van ‘fake-news’. ‘Omdat als jullie dan iets negatiefs over mij zeggen, ze jullie niet meer geloven,’ zei hij.

Individuele waarden
Individualisme is het tegendeel van fascisme. Individuele waarden komen van binnenuit, ze zijn intrinsiek. Collectieve waarden worden als het ware van buitenaf opgelegd, ze zijn extrinsiek.

Collectieve waarden
Aan collectieve waarden onderwerp je je door middel van gehoorzaamheid. Individuele waarden ontstaan vanuit het besef dat je zelf verantwoordelijk bent voor de gevolgen van je handelen en dat je de plicht hebt, als individu, om vanuit die persoonlijke verantwoordelijkheid te handelen. Aan collectieve waarden kun je je ook onderwerpen zonder je verantwoordelijk te voelen voor de gevolgen van je handelen. Die verantwoordelijkheid leg je dan in de handen van de boven jou gestelden of van de groep waaraan je je conformeert.

Ongehoorzaamheid
Gehoorzaamheid is wat wij, in onze cultuur, met de paplepel hebben binnengekregen. Iedereen die Christelijk, Joods of Mohammedaans is opgevoed heeft geleerd dat de grote zonde van Adam en Eva het eten van de boom van kennis van goed en kwaad zou zijn. Waarom? Omdat ze daarmee ongehoorzaam waren aan god. Alsof ongehoorzaamheid op zichzelf een zonde is.

Een zondige opdracht
Als iemand mij de opdracht geeft een ander te kwetsen en ik gehoorzaam die ander niet, ook al heeft die ander een ‘hogere’ positie in de samenleving dan ik heb, dan noem ik die opdracht een zonde, niet het weigeren ervan. Dat geldt voor mij ook als god mij die opdracht zou geven. Dat Abraham bereid was om zijn zoon aan god te offeren, heb ik dan ook nooit begrepen.

Geweten
Niet gehoorzaamheid maar mijn geweten bepaalt wat ik doe of nalaat. Dat komt omdat ik het verschil ken tussen goed en kwaad. Dat verschil ken ik omdat een oermoeder van ons ooit van de boom van kennis van goed en kwaad heeft gegeten en ik daardoor in staat ben vanuit mijn geweten te handelen.

Kritiekloze gehoorzaamheid
Een ieder die vanuit zijn of haar geweten handelt, handelt als een individu. Een ieder die kritiekloos een ander individu gehoorzaamt, en daarmee anderen schade berokkent, begaat een zonde door gehoorzaam te zijn. Fascisme gedijt dankzij de zonde van kritiekloze gehoorzaamheid. Degenen die zich er aan onderwerpen begaan een zonde.

Geweten
Als een individu naar zijn of haar geweten handelt, begaat dat individu die zonde niet.

Tenminste als dat individu een geweten heeft.

Sterke fascistische leiders heb ik nog nooit op een functionerend geweten kunnen betrappen.