Regendruppels
Op 27 april 1986 was ik op bezoek bij een vriend die in een groot kraakpand woonde, in een voormalig klaslokaal met uitzicht op een binnentuin, waar een bewoonster van dat kraakpand, in haar blootje, een vrolijk rondedansje deed in de regen, armen gespreid om de regendruppels te verwelkomen. Dat was de dag nadat in Tsjernobyl een kerncentrale was ontploft, met als gevolg een radioactieve wolk die zich over heel West-Europa heen verspreid had. Die regen waar ze zo van stond te genieten was, in meer of mindere mate, radioactief.

Lichte paniek
Dat vertelden we haar ook. Daar schrok ze enorm van. Het nieuws van die kernramp was haar ontgaan. Hoe radioactief de regen al dan niet was, was nog niet duidelijk. Maar het besef dat ze, in haar blootje, in die radioactieve regen had staan dansen veroorzaakte een lichte paniek. ‘Nou ja,’ zei die vriend, ‘als je nu snel onder de douche gaat spoel je die regen er wel weer af.’ Dat deed ze toen maar.

Onwaarschijnlijk
Dat kernenergie niet zonder gevaar was werd door die kernramp in Tsjernobyl alleen maar bevestigd. Voor die ramp werd er, door zogenaamde deskundigen, vaak op gewezen dat zo’n kernramp hoogst onwaarschijnlijk was. Dat soort rampen zouden slechts één keer in de zoveel duizend jaar plaatsvinden. Hooguit. Dat werd ons althans door de voorstanders van kernenergie verzekerd.

Harrisburg en Fukushima
Niet dat er voor Tsjernobyl geen (bijna) kernrampen hadden plaatsgevonden. In Harrisburg in de Verenigde Staten van Amerika had op 28 maart 1979 al een ramp plaatsgevonden. Ook was Tsjernobyl niet de laatste kernramp. Op 11 maart 2011 vond in een kerncentrale in Fukushima in Japan een ramp plaats naar aanleiding van een Tsunami. Met vergaande gevolgen voor de omgeving van die kerncentrale, die in rap tempo werd geëvacueerd.

Duitse beslissing
Het aantal directe slachtoffers van deze rampen viel overigens nog wel mee, maar dat kernenergiecentrales niet zonder gevaar zijn, is door die rampen wel duidelijk geworden. Na de ramp in Fukushima besloot de Duitse regering dan ook om geen kerncentrales meer bij te bouwen en de kerncentrales die er al waren zo snel mogelijk te sluiten.

Drie rampen in 33 jaar
Kerncentrales zijn absoluut niet zo veilig als ons in eerste instantie werd voorgehouden. Van 1979 tot 2011 vonden er in ieder geval al drie grote rampen plaats met kerncentrales. In 33 jaar tijd gebeurde al drie keer wat, volgens de voorstanders van kernenergie hooguit één keer in meer dan duizend jaar zou gebeuren. Als je je zo vergist in het gevaar van kernenergie zou je denken dat je wel een toontje lager zou gaan zingen, en dat geen weldenkend mens voor het gebruik van kernenergie zou blijven pleiten.

Afval
Niet alleen vanwege de dreiging van een nucleaire ramp, maar ook omdat het afval dat vrijkomt bij het produceren van kernenergie levensgevaarlijk is vanwege de radioactiviteit. Dat afval dient veilig opgeborgen te worden gedurende een periode van zo’n tienduizend jaar voordat die radioactiviteit zodanig is afgenomen dat er geen gevaar voor levende organismen meer is. Dat is zo’n belachelijk lange periode dat de kans dat er in die tienduizend jaar iets fout gaat met dat radioactieve afval helemaal niet goed in te schatten is.

Tienduizend jaar
We zijn vaak niet eens in staat om langer dan een paar jaar vooruit te denken en dan creëren we een probleem dat tienduizend jaar kan blijven bestaan? Tienduizend jaar geleden was er geen enkele beschaving die nu nog bestaat. Tienduizend jaar geleden waren we nog maar net begonnen met landbouw en veeteelt. Hoe de wereld er over tienduizend jaar uitziet kunnen we ons helemaal niet voorstellen.

Omschakelen
We weten al decennia dat de aarde door ons toedoen opwarmt. We hadden de technieken en kennis om daar iets aan te doen al die tijd ook al. En zelfs met al die kennis wisten we niet op tijd over te schakelen op technieken om schone energie op te wekken. Niet omdat we dat niet konden, maar omdat we niet in staat waren datgene te doen dat voor ons als mensheid het beste is, omdat we onze eigen persoonlijke belangen voor lieten gaan.

Vooruitkijken
Als we zelfs als we de technische mogelijkheden hebben, niet in staat zijn om een paar decennia vooruit te kijken en de problemen die we zelf veroorzaakt hebben in die periode op te lossen, hoe zouden we er dan op kunnen vertrouwen dat we de problemen die door de afvalstoffen van kernenergie ontstaan wel op tijd kunnen oplossen, terwijl we weten dat we daar technisch nog (lang) niet toe in staat zijn?

Toekomstige generaties
Radioactief afval is een probleem dat heel misschien in een verre toekomst opgelost kan worden, maar of dat dan ook daadwerkelijk zal gebeuren, zelfs als we de technische mogelijkheden hebben, is maar de vraag. Als die technische oplossingen te duur geacht worden, is het goed mogelijk dat er toch maar besloten wordt om dat radioactieve afval op te slaan in plaats van te verwerken. En dan mogen toekomstige generaties zich daar druk om maken.

Toekomstperspectief
Over drieduizend jaar wordt er wellicht een zoutlaag afgegraven omdat de vraag naar zout erg groot is. In die zoutlaag worden dan vaten gevonden met een doodshoofd of een kruis erop. Die vaten worden in een kuil geworpen omdat niemand zich meer kan herinneren wat er in zit. Daar roesten die vaten en komt het radioactieve afval vrij. Mensen die daar in de buurt werken of wonen worden daar ziek van. Maar niemand weet precies waardoor dat komt.

Is dat alleen maar denkbeeldig?

Daar vinden we wel een oplossing voor…
Het verbijstert mij dat er mensen zijn die in kernenergie een oplossing zien voor de energietransitie van fossiele naar schone energie. ‘Ja maar, kernenergie stoot geen CO2 uit!,’ roepen die mensen dan enthousiast uit. Ook met dat afval zou het wel meevallen. Dat is maar een beetje en daar vinden we nog wel een oplossing voor. Zou het? Hoelang bestaat kernenergie al? En is de oplossing voor dat radioactieve afval ook maar een heel klein beetje dichterbij gekomen?

We zien wel
Nee. Als dat probleem makkelijk op te lossen zou zijn, zou dat allang gebeurd zijn. Omdat het niet allang gebeurd is, kun je zien dat dit probleem niet gemakkelijk op te lossen is, en misschien zelfs helemaal niet. Je kunt niet nu een probleem veroorzaken en er dan voor het gemak maar van uitgaan dat toekomstige generaties wel een oplossing voor dat probleem zullen vinden.

Alternatieven
Het belangrijkste argument dat er, op dit moment, gebruikt wordt om kernenergie te promoten is dat alleen kernenergie ervoor kan zorgen dat er ook elektriciteit opgewekt kan worden als er geen wind of zon is. Dat lijkt een legitiem standpunt. Maar dat zou het alleen zijn als er geen alternatieven voorhanden zouden zijn.

Batterijen
Om te zorgen dat de hele dag door elektriciteit aan het net geleverd kan worden dient energie opgeslagen te kunnen worden. Daar zijn batterijen voor nodig. De technieken voor het maken van batterijen zijn er al. Niet dat die batterijen optimaal functioneren, maar dat is een kwestie van het verfijnen van techniek.

Zonnepanelen
De eerste zonnepanelen waren duur en (buiten de ruimtevaart) nauwelijks rendabel. Maar hoe meer mensen zonnepanelen gingen gebruiken, hoe goedkoper en rendabeler die zonnepanelen werden. Elke nieuwe generatie zonnepanelen is goedkoper in de aanschaf en rendabeler in gebruik.

Goedkoop en rendabel
Ook opslagtechnieken worden steeds rendabeler en goedkoper. Ook hier geldt dat iedere generatie batterijen goedkoper in aanschaf en rendabeler in gebruik is. Men kan zelfs zand als opslag voor energie gebruiken door dat zand op te warmen met overtollige energie en die warmte, op een ander moment, weer om te zetten in energie.

Energieopslag
Een kerncentrale bouwen kost een aantal decennia en is zo duur dat geen enkele private partij zich daar de vingers aan wil branden. Dat betekent dat zo’n kerncentrale uiteindelijk via belastingen bekostigd zal moeten worden. Is het dan niet logischer om dat geld te gebruiken om de ontwikkeling van energieopslag te versnellen?

Geloof
Ik begrijp degenen die voor kernenergie pleiten niet goed. Wat bezielt hen? Iedere keer weer blijken de nadelen overduidelijk, maar zodra er een tijd overheen gaat worden die nadelen vergeten of weg gebagatelliseerd. Het geloof in kernenergie lijkt wel wat op een religie. Een beetje het omgekeerde van de afkeer tegen windmolens en zonnepanelen. Ook die afkeer heeft vaak veel weg van een religie.

De nadelen van schone alternatieven
In die religie staan windmolens voor horizonvervuiling en staat kernenergie voor ‘schone’ energie omdat er geen CO2 wordt uitgestoten. En parken met zonnepanelen worden ook al gedemoniseerd op een wijze die elke redelijkheid buitensluit. Blijkbaar is het voor het promoten van kernenergie belangrijk om de nadelen van schone alternatieven flink te overdrijven en te benadrukken.

Uitvindingen
We zijn een rare diersoort. We zijn in staat om uitvindingen te doen die eigenlijk niet anders dan als tovenarij beschouwd kunnen worden. Mooie uitvindingen ook. Maar soms worden we verliefd op een uitvinding ondanks de gevaren ervan. Dan gebruiken we die uitvinding tegen beter weten in omdat we er snel van profijt van kunnen trekken. Of omdat we zijn gaan geloven dat we alle problemen die we veroorzaken ooit wel op zouden kunnen lossen.
Kernenergie is zo’n uitvinding.

Magie
Dat we in staat zijn om atomen te splitsen en daarmee een enorme hoeveelheid energie kunnen produceren, komt dicht in de buurt van magie. Maar hoe indrukwekkend die magie ook is, het is de vraag of wij ooit in staat zullen zijn die magie te beheersen.

Tegen kerncentrales
Alleen daarom al ben ik tegen het bouwen van nieuwe kerncentrales. En ben ik voor het zo snel mogelijk, sluiten van de kerncentrales die we al hebben.