Merknaam
Stel je heet Albert Hein en je begint een supermarkt, mag je die dan Albert Hein noemen? Dat lijkt een hypothetische vraag, maar er was ooit een man die Albert Hein heette en die de baas was van een supermarkt die hij vervolgens naar zichzelf noemde, maar dat van de rechter niet mocht omdat Albert Hein een geregistreerde merknaam is. En een merknaam wordt als bezit gezien.

Apple
Toen het computerbedrijf Apple ontstond kwam er een rechtszaak omdat Apple de naam was van de platenmaatschappij van The Beatles. Het computerbedrijf kwam met de platenmaatschappij overeen dat ze beiden van die naam gebruik mochten maken zolang het computerbedrijf zich niet met muziek in zou laten. Dat leek, toen die deal gesloten werd, vanzelfsprekend, totdat het computerbedrijf een muziektak begon.

Domeinnamen
Een naam wordt alleen als bezit gezien als die naam als merknaam geregistreerd is. Toen internet net begon kon iedereen die dat wilde domeinnamen laten registreren. Als je bijvoorbeeld de naam cocacola.nl geregistreerd had voordat coca cola dat deed, mocht coca cola die naam niet meer registreren omdat die al vergeven was. Dan zat er, voor coca cola niets anders op dan het opkopen van die domeinnaam. Zo werd een aantal mensen slapend rijk door allerlei merknamen en namen van organisaties als domeinnamen te registreren.

Merknaam claimen
Dat je een woord kunt bezitten is een feit. Maar dat het kan is niet echt normaal. Economisch gezien zit er wel degelijk een logica achter, maar het blijft vreemd dat iets dat van ons allemaal is zomaar het bezit van een individu of een bedrijf of instelling kan worden. Mag ik mezelf nog wel Ruud noemen als iemand die naam als merknaam claimt? En stel dat ik ‘oranje’ als merknaam deponeer, mag onze koning zich dan nog wel ‘van oranje’ noemen, zonder mij daarvoor een vergoeding te geven?

Namen en woorden
Een bijenkorf was er voordat een uitgeverij zich ‘De Bijenkorf’ ging noemen. Als olifantennaam bestond Jumbo allang voordat een supermarktketen zich zo ging noemen. Ook het woord ‘hak’ bestond allang voordat een bedrijf in groenteconserven die naam claimde. Sisi kende ik als frisdrank, maar het is ook de naam van een Egyptische autocraat.

Zombies
Er zit natuurlijk wel enige logica in het claimen van een naam. Als je een bandje begint dat zich The Beatles noemt, en dat bandje wordt beroemd, dan zou het verdomd onhandig zijn als ieder ander willekeurig bandje zich ook The Beatles zou mogen noemen. Niet dat iets dergelijks nooit gebeurd is. Nadat de Zombies uit elkaar gegaan waren en postuum een enorme hit scoorden met ‘Time Of The Season’ eigende een obscuur muziekgezelschap zich die naam toe om onder de naam The Zombies in Amerika te gaan toeren.

Managers
Tegelijkertijd waren zombies allang bekend voordat de band van Rod Argent, Chris White, Colin Bluntstone, Paul Atkinson en Hugh Grundy zich zo gingen noemen. Maar het kan nog gekker. De band die bekend werd onder de naam Moby Grape mocht die naam op een gegeven moment zelf niet meer gebruiken omdat een voormalig manager zich die naam toe had geëigend. Die naam was niet langer het bezit van de muzikanten, maar was, op een slinkse manier, van ze afgepakt. Dat betekent dat die manager een nieuwe band ongestraft de naam Moby Grape kan geven, ook als geen enkele muzikant ooit in de oorspronkelijke groep zat.

Het Einde
Sinds 1986 ben ik lid van een band die zich ‘The End’ noemde. We dachten een unieke naam te hebben, maar er bleek al eerder een band geweest te zijn die The End heette. In de jaren zestig hebben die één elpee uitgebracht. We zijn ons gewoon The End blijven noemen vanuit de veronderstelling dat niemand daar echt problemen mee zal hebben omdat we geen platen maken en ook nooit beroemd zullen worden. Tenminste daar gaan we van uit.

Diefstal
Als je de naam van een ander gebruikt om te doen alsof je die ander bent dan steel je de identiteit van die persoon, of die band of dat bedrijf. Dat dat niet mag is logisch. Maar dat je de namen van bedrijven, staatsinstellingen of individuen als domeinnaam registreert zodat dat bedrijf, die staatsinstelling of dat individu dat niet zelf meer kan doen, zonder jou een fikse vergoeding voor die domeinnaam te geven, is in mijn ogen regelrechte diefstal. Ook als dat wettelijk is toegestaan.

Trouw
Alles wat je je onrechtmatig toekent is diefstal. Een krant oprichten en die Trouw noemen bijvoorbeeld, is, zelfs als het wettelijk zou zijn toegestaan, onrechtmatige diefstal. Maar als ik iemand ‘trouw’ noem is het dat niet. Zelfs als ik een fotohandel ‘Trouw’ zou noemen is dat geen onrechtmatige diefstal omdat een fotohandel en een krant twee totaal verschillende zaken zijn.

The End
Hadden wij onze band dan wel The End mogen noemen? Op het moment dat we dat deden wisten we niet dat er ooit een band was geweest die zich The End had genoemd. Als we dat hadden geweten hadden we die naam nooit uitgekozen. Maar toen we die naam eenmaal hadden besloten we dat het problematischer zou zijn om onze naam weer te veranderen. Daarbij deden we ons niet voor als die band uit de jaren zestig.

Byrds en Birds
Dat een band per ongeluk dezelfde naam aan kan nemen dan een andere band is niet vreemd. In Amerika had je The Byrds. Die schreven hun naam met een ‘y’ als verwijzing naar The Beatles. Die hadden de naam The Beetles verandert in The Beatles en daarom besloten The Byrds zich niet The Birds te noemen maar The Byrds, in tegenstelling tot een Britse groep die zich wel The Birds had genoemd. Wie zich eerder The Outsiders noemden, is niet goed meer na te gaan, maar de naam werd gebruikt door Wally Tax en zijn groep en door een Amerikaanse band.

The Band
Helemaal brutaal was de band die zich The Band noemde. Maar rechtmatig was dat wel omdat nog geen enkele band zich die naam toe had geëigend.

Damesbladen
Dat namen van mensen merknamen worden is een gegeven. Maar dat mensen zichzelf als een merk gaan zien is een betrekkelijk nieuw fenomeen. Niet alleen achternamen zijn populair als merknamen, maar ook voornamen. Vroeger had je Beatrijs en Margriet als namen voor bladen, maar dat waren geen namen van echte mensen (hoewel ze er wel een beetje naar verwezen en ook bedoeld waren om vrouwen het gevoel te geven dat met het blad een ‘vriendin’ door de brievenbus op bezoek kwam).

Grote ego’s
Met de Linda en de Maarten is dat anders. Die zijn wel degelijk genoemd naar echte personen. Die personen zijn een merk geworden. Hun persoon en de naam van het product dat ze verkopen vallen samen. Daar moet je, als persoon, wel enigszins een groot ego voor hebben. Een voormalige minister (van landbouw geloof ik, maar helemaal zeker weet ik dat niet) besloot ook een merk te worden en liet, op kosten van het ministerie (dus op kosten van de belastingbetaler) een glossy uitbrengen met de naam Gerda (haar voornaam). Op de voorkant stond een gigantische foto van haarzelf. Daar werd terecht schamper op gereageerd.

Merk
Na haar ministerschap heb ik nog nauwelijks iets van haar vernomen. Gelukkig maar. Een minister is een dienaar van de staat en dus van ons allemaal. Daar hoort een zekere bescheidenheid bij, een besef van dienstbaarheid. En dan is het volstrekt ongepast om die positie te misbruiken om jezelf als merk in de markt te zetten.

Mens als merk
Ik denk dat het feit dat mensen zichzelf als merk zien niet zonder gevaar is. Ik denk dat het onmogelijk is om jezelf als merk te zien als je geen groot ego hebt en dat je dat ego alleen maar groter maakt door jezelf als een merk te promoten.

Unieke mensen
Mijn naam is Ruud Moors. Dat is geen unieke naam. Er zijn tientallen, misschien zelfs wel honderden mensen die zo heten. Al die Ruud Moors-en zijn unieke personen. Geen enkele Ruud Moors is gelijk aan een andere Ruud Moors. Alleen daarom al zou ik het ongepast vinden om van mijn naam een merknaam te maken. Nog los van het feit dat ik mezelf absoluut niet als een merk zie. Ik ben een mens, geen merk.

Essayistenmerk
Stel dat er een Ruud Moors zou zijn die zichzelf wel als merk op de markt zou willen zetten, en dat die Ruud Moors, net als ik, essays zou schrijven. Zou ik dan, als die Ruud Moors zijn naam als essayistenmerk zou registreren, mijn essays niet meer onder mijn eigen naam mogen publiceren?

Josh Turner
Josh Turner is een muzikant die zijn naam deelt met een andere muzikant die langer bezig is dan hijzelf. Daarom heeft hij zijn artiestennaam verandert in Joshua Lee Turner. Zijn youtube-video’s zijn nog wel onder Josh Turner te vinden, maar platen en cd’s brengt hij onder de naam Joshua Lee Turner uit, eigenlijk alleen maar zodat zijn fans en de fans van die andere Josh Turner zich niet zullen vergissen in hun aankopen. Ik ben  overigens een groot fan van Joshua Lee Turner. Zoek hem vooral op op youtube.

Kate Wolf
Ik ben ook een groot fan van Kate Wolf. Een geweldige zangeres. Maar ook daar zijn er twee van. Dat is dus opletten geblazen. Gelukkig heb ik vrijwel alles wat ‘mijn’ Kate Wolf aan muziek de wereld in heeft geslingerd al verzameld.

Parafraseren
Stel dat je Paul McCartney heet of John Lennon, of George Harrison en je bent muzikant, Dan kun je, met goed fatsoen, je eigen naam niet meer gebruiken. Stel dat je een enorme fan bent van John Lennon en dat je dat in je gekozen artiestennaam wil laten zien, dan kun je jezelf natuurlijk Don Lennon noemen of John Nonnel. Mag dat? Tja, dat is hoe Bob Dylan, als fan van Dylan Thomas aan zijn artiestennaam kwam. En Johnny Paycheck was waarschijnlijk een grote fan van Johnny Cash, of hij wou het tegendeel zijn van Johnny Cash, dat kan natuurlijk ook.

Rudi
Ik ben blij dat Ruud Moors geen merknaam is en dat ik die naam dus rustig kan gebruiken. Vooral omdat het de naam is waaronder de meeste mensen mij kennen. Het is niet mijn enige naam. Officieel heet ik Rudolf Petrus Moors, roepnaam Rudi. Tot ongeveer mijn twintigste kende iedereen me als Rudi Moors. Dat werd Ruud omdat mijn eerste echtgenote de naam Rudi kinderachtig vond. Soms heb ik er wel spijt van dat ik haar mijn naam heb laten veranderen, maar ik draag die naam nu al zowat vijftig jaar, dus laat ik het er maar bij.

Rudolfo
Van mijn broer Holly kreeg ik in dezelfde tijd de koosnaam Rudolfo. Misschien als protest tegen het feit dat mijn eerste echtgenote mijn naam in Ruud veranderd had. Die naam heb ik een tijd lang gebruikt als artiestennaam. Zo heb ik ooit een affiche gemaakt met als kop ‘Maak Rudolfo koning’. Een Nederland met een koning Rudolfo aan het hoofd leek me toen wel een grappig idee.

Loesje
Onlangs hoorde ik dat het postermeisje Loesje haar naam te danken had aan een vroeger liefje van me. In een café zaten de oprichters van Loesje bij elkaar om een naam te verzinnen toen zij binnenstapte. Loes heette ze, Loes van Schaayk. Dankzij haar kreeg Loesje haar naam. Ik weet niet of zij het, als kunstenares, leuk vindt dat het postermeisje Loesje beroemder is dan zij zelf is. Misschien wel. Vooral omdat het verhaal van die naamgeving wel degelijk bekend is geworden.

Postermeisje
Hadden die postermakers hun postermeisje wel Loesje mogen noemen, zonder dat met Loes van Schaayk te overleggen? Loesje is een merknaam geworden, Loes van Schaayk is dat niet. Mag je een naam wel claimen? Of horen namen vrij te zijn? Mag ik mezelf nog Loesje noemen? En mag ik dan posters maken onder die naam? Of zou dat verboden moeten zijn?

Stel dat…
Ik heb daar niet echt een antwoord op. Maar merkwaardig vind ik het allemaal wel. Stel bijvoorbeeld dat ik, god verhoede het, Harry Mulisch zou heten, zou ik dan dit stuk met die naam mogen ondertekenen? Of doe ik daar de heer Mulisch mee tekort? Of nog erger: zou ik de heer Mulisch daarmee onterecht een dienst bewijzen?