Een leerboek voor politici
Er is niets nieuws onder de zon. Dat weten we, maar we leren er niets van. Op dit moment ben ik bezig met het vertalen van hoofdstuk 16 van een klassiek Chinees boek dat zeshonderd jaar voor Christus geschreven is. Het is een hoofdstuk in de Guanzi dat over het bedrijven van politiek gaat en als een soort leerboek voor politici geldt. Hieronder vat ik een deel van dat hoofdstuk samen.

  • Een wijze heerser zal, in het toekennen van ambten degenen voor wie hij een persoonlijke liefde voelt niet voortrekken. Trouwe en loyale ministers en ambtenaren zullen zich niet beter voordoen dan ze zijn, om op die manier beloond te worden met een hoge functie en een daarbij behorend ambtsloon.
  • Als een heerser de staat niet als persoonlijk bezit beschouwt en ministers en ambtenaren zich niet beroemen op bekwaamheden die ze niet hebben, zal het volk zich op een positieve manier laten besturen.
  • Als ministers en ambtenaren zich onterecht beroepen op hun bekwaamheden en de heerser de staat wel als persoonlijk bezit beschouwt, dan kan dat nooit verdienstelijk zijn.
  • Het zijn juist die mensen die neerzien op kennis die zich beroepen op hun bekwaamheden.
  • We kunnen een voorbeeld nemen aan hoe heersers in het verleden ministers en ambtenaren aanstelden, zoals toen de legendarische heerser Shun over de wereld heerste en Yu de leiding gaf over het ministerie van Publieke Werken, Qi de leiding gaf over het ministerie van Onderwijs en Cultuur, Gao de leiding gaf over het ministerie van Justitie en Hou de leiding gaf over het ministerie van Landbouw.
  • Deze vier, ieder op hun eigen gebied kundige geleerden, werden in de hele wereld als eerlijke en wijze personen gezien die, tot op de dag van vandaag, bekend zijn omdat ze de zaken van de heerser op een voortreffelijke en deugdzame wijze behartigden.
  • Tegenwoordig is het zo dat degenen die iedereen proberen te overtuigen hoe bekwaam ze als ministers zouden zijn, doen alsof ze op alle vier gebieden de meest bekwame en wijze personen zouden zijn. Het spreekt vanzelf dat op die manier niet duidelijk wordt wat iemands werkelijke verdiensten zijn, als er zo gemakkelijk over het hebben van kennis wordt gedaan.
  • Dat is waarom degenen die het hebben van een hoge positie zo belangrijk achten dat die positie zonder scrupules wordt nagestreefd, waarbij de macht en het voordeel dat zo’n ambt oplevert nooit wordt afgewezen, niet anders gezien kunnen worden dan mensen die zich onterecht beroemen op bekwaamheden met als enig doel het veroveren van een positie om er zelf beter van te worden.
  • Er zijn heersers die hun staat niet op de juiste manier dienen omdat ze niet de juiste mensen aantrekken. Doordat die heersers niet analyseren wie de juiste bekwaamheden hebben, zullen ze geen verdienstelijke ministers en ambtenaren aantrekken.

Toen en nu
Toen ik dit deel van hoofdstuk 16 uit Guanzi vertaalde, moest ik denken aan een aantal personen die de Nederlandse politiek de afgelopen periode hebben verziekt. Personen die nooit aan hun eigen kwaliteiten lijken te twijfelen, zelfs niet als duidelijk wordt hoe rampzalig hun besluiten voor de samenleving uitpakken.

Geschiedenis
Gedurende een lange periode werd ons land geleid door Mark Rutte. De langszittende premier van Nederland. Hij studeerde geschiedenis, maar van bovenstaande teksten lijkt hij nooit besef te hebben gehad. Anders valt het niet te verklaren dat hij Stef Blok en Henk Kamp zoveel belangrijke posities heeft gegund. Allebei personen die lid zijn van zijn partij. Stef Blok en Henk Kamp twijfelen absoluut niet aan hun vermogens.

Alleskunners
Kijk maar eens wat deze alleskunners allemaal aan belangrijke ministersposten hebben bezet:

Henk Kamp
2002-2003 Minister van VROM Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer
2002-2007 Minister van Defensie
2010-2011 Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (toeslagenaffaire)
2010-2012 Minister van Economische Zaken (aardgasbeleid)
2021-2022 Minister van Defensie

Stef Blok
2012-2017 Minister van Wonen en Rijksdienst (nadat hij in 2010 VROM ophief)
2015 Minister van Veiligheid en Justitie
2016 Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
2017 Minister van Veiligheid en Justitie
2018-2021 Minister van buitenlandse zaken
2021-2022 Minister van Economische zaken en Klimaat

Gevoel versus expertise
Wat opvalt wanneer men beide heren spreekt is dat ze altijd overmatig overtuigd van zichzelf zijn. Zo vindt Henk Kamp het nog steeds normaal dat hij de informatie van zijn ambtenaren dat het met het aantal mensen die fraude bij toeslagen zouden plegen reuze mee viel, naast zich neer legde omdat de mensen in het land daar, net zoals hijzelf, een ander gevoel bij hadden. En dat vond hij belangrijker dan de expertise van zijn ambtenaren.

Geld
Toen een commissie hem adviseerde om minder gas uit de Groningse aardbodem te halen, vanwege het toenemende risico op aardbevingen, legde hij dat naast zich neer en besloot om juist meer gas uit de bodem te laten halen. Waarschijnlijk omdat zijn gevoel hem ingaf dat dat gunstiger zou zijn voor de staatskas.

Zelfinzicht
Het feit dat Henk Kamp dacht verstand te hebben van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, van Defensie en van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, geeft alleen al aan dat hij geen helder beeld van zijn eigen kennis heeft.

Persoonlijke voorkeur
Dat Mark Rutte zo’n over het paard getilde nitwit als minister van wat dan ook heeft aangesteld, laat zien dat hij als premier, als leider van het land, er geen moeite mee heeft mensen op grond van zijn persoonlijke voorkeur aan te trekken, zonder dat daarbij ook maar van enig historisch besef sprake lijkt te zijn. Per slot van rekening is de volgende tekst al zesentwintighonderd jaar oud:

  • Een wijze heerser zal, in het toekennen van ambten degenen voor wie hij een persoonlijke liefde voelt niet voortrekken. Trouwe en loyale ministers en ambtenaren zullen zich niet beter voordoen dan ze zijn, om op die manier beloond te worden met een hoge functie en een daarbij behorend ambtsloon.

Onvermogen
Ook Stef Blok beschouwt zichzelf als een alleskunner, en geeft daarmee blijk van zijn  onvermogen om daadwerkelijk een goed minister te kunnen zijn. Hij was er trots op dat hij het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer heeft doen verdwijnen, omdat hij dacht dat dat ministerie niet nodig meer was.

Trots
Tegelijkertijd belastte hij woningcorporaties met ruim anderhalf miljard per jaar extra met de bedoeling om hen het werken onmogelijk te maken zodat buitenlandse beleggers vrij spel zouden hebben om zich de Nederlandse woningmarkt toe te eigenen. Hij was er nadrukkelijk trots op dat hij, op die wijze, het investeringsklimaat voor buitenlandse beleggers aanzienlijk verbeterd had, ook door de huurbescherming aan te tasten en tijdelijke huurcontracten mogelijk te maken.

Zelfoverschatting
Ik heb Stef Blok nog nooit op ook maar een piepklein besef van twijfel kunnen betrappen. Vandaar dat hij niet alleen minister van Wonen en Rijksdienst is geweest maar ook minister van Veiligheid en Justitie, minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, minister van Buitenlandse Zaken en minister van Economische Zaken en Klimaat.

Ons kent ons
Ook Stef Blok is lid van dezelfde partij als Mark Rutte. Dat deze alleskunner geen premier is geweest komt alleen maar omdat die functie al bezet was door iemand die er wel aan vastgeplakt leek te zitten.

De effecten
Maar misschien vergis ik me. Per slot van rekening is de Guanzi een oud boek en is het tegenwoordig wel degelijk mogelijk om een alleskunner te zijn en weet Mark Rutte dat. Dus laten we eens kijken naar de maatschappelijke effecten van het beleid van deze alleskunners.

Blok en wonen
Wonen is, sinds Stef Blok over Wonen ging, onbetaalbaar geworden. Dat geldt niet alleen voor huurwoningen, die immers massaal door (buitenlandse) beleggers zijn opgekocht, die daar vervolgens heel hoge huren voor gingen vragen, om zoveel mogelijk rendement uit die woningen te halen, maar ook voor koopwoningen omdat veel goedkope koopwoningen door beleggers werden opgekocht en er daardoor nauwelijks betaalbare koopwoningen voor starters overbleven.

Huurwoningen
Sociale huurwoningen zijn, omdat Stef Blok de woningcorporaties extra belastingen opgelegd heeft, voor een deel verkocht, maar er zijn nauwelijks woningen door de corporaties bijgebouwd omdat die miljarden aan extra belastingen moesten ophoesten.

Onbetaalbaar
Dankzij Stef Blok is wonen in Nederland vrijwel onbetaalbaar geworden. Voor een zogenaamde ‘studio’ van nog geen twintig vierkante meter, met douche en toilet en een keukenblok betalen onze buren ongeveer duizend euro aan huur. Voor één kamer met douche en toilet. Als iemand een uitkering heeft en zo’n ‘studio’ huurt blijft er geen geld meer over voor voedsel of kleding. De woonkosten, inclusief gas, water en licht, zijn dan hoger dan de inkomsten. Het aantal daklozen is daardoor, in korte tijd, meer dan verdubbeld. En over degenen die noodgedwongen bij hun ouders moeten blijven wonen, hebben we het dan nog niet eens.

Onfeilbaar
Toch geloof ik niet dat Stef Blok daardoor is gaan twijfelen over zijn eigen bekwaamheden. Wat er ook fout gaat, het ligt niet aan Stef Blok

Kamp en de toeslagenaffaire
Ook Henk Kamp voelt zich niet wezenlijk verantwoordelijk voor de toeslagenaffaire waar zijn beleid mede de oorzaak van was. Dat blijkt wel als je gaat kijken naar de manier waarop hij antwoorden geeft op vragen van de commissie die onderzoekt hoe zoiets heeft kunnen gebeuren.

Ook Kamp is onfeilbaar
Nee, Henk Kamp lijkt daardoor nooit te twijfelen aan zijn eigen bekwaamheden. Wat er ook fout gaat, het ligt niet aan Henk Kamp.

Dat is feitelijk precies het probleem dat in Guanzi zo helder wordt uitgelegd.

  • Trouwe en loyale ministers en ambtenaren zullen zich niet beter voordoen dan ze zijn, om op die manier beloond te worden met een hoge functie en een daarbij behorend ambtsloon.

Wij zijn de besten
De Blokken en Kampen onder ons kunnen niet anders dan zich beter voordoen dan ze zijn, omdat ze er daadwerkelijk van overtuigd zijn dat ze op alle gebieden de meest bekwame en wijze personen zijn.
Alleen daarom al zouden ze nooit meer voor een belangrijke functie in aanmerking moeten komen.

Want zoals in Guanzi staat:

  • Het zijn juist die mensen die neerzien op kennis die zich beroepen op hun bekwaamheden.