Misleiden
Als je de bevolking onder de duim wilt houden of wilt misleiden, dien je ze te laten geloven dat onbelangrijke zaken grote bedreigingen zijn, zodat die bevolking het gevaar dat jij voor hen vormt niet meer ziet.

Goocheltrucs
Dat is vergelijkbaar met de manier waarop een goochelaar met bepaalde armbewegingen het publiek laat geloven dat er aan de linkerkant iets belangrijks gebeurd, zodat wat hij aan de rechterkant doet niet opvalt. En aan die kant doet hij datgene waarmee hij het publiek misleidt.

Marionettenspel
Stel je begint een oorlog omdat je het niet kan uitstaan dat jouw marionet, die in het land waar jij binnenvalt de president was, door een protestbeweging van het volk van dat land het veld heeft moeten ruimen. Dan is het niet echt handig wanneer je eerlijk duidelijk maakt dat je dat niet kan uitstaan omdat je een machtswellusteling bent. Wat doe je dan?

Speciale operatie
Dan noem je die oorlog geen oorlog maar een speciale militaire operatie om de etnische Russen die in dat land wonen te bevrijden van de nazi’s die hen zouden discrimineren. Terwijl wat je doet hetzelfde is als hoe Hitler het voeren van oorlog voor zijn volk rechtvaardigde. Ook hij gebruikte de smoes dat hij dat deed om de Duitse bevolking in andere landen te bevrijden. Dus wie gedraagt zich dan als nazi?

Narcistische truc
Dat is overigens een klassieke truc van narcisten. De ander beschuldigen van dat wat je zelf doet. Gek genoeg trappen daar best veel mensen in. De narcist weet zelf heus wel dat wat hij of zij doet het beschuldigen van de ander is van precies het gedrag dat hij of zij zelf pleegt of van plan is te plegen. Daardoor is hij de tegenpartij een stapje voor. Als de narcist door de tegenpartij beschuldigd wordt van het gedrag waarvan hij of zij die tegenpartij al beschuldigd heeft, wordt dat door veel mensen niet meer geloofd.

Het stelen van verkiezingen
Zo ‘waarschuwde’ Trump zijn volgers al dat als hij de verkiezingen niet zou winnen het niet anders zou kunnen dan dat die verkiezingen dan gestolen zouden moeten zijn. Toen hij inderdaad verloor probeerde hij zelf de verkiezingen te stelen. Een goed verstaander had dat kunnen zien aankomen. Maar zijn volgelingen geloofden hem.

Angst en verdeeldheid zaaien
Autocraten houden er ook van om mensen bang te maken dat hun cultuur of gewoontes zullen worden afgepakt. Alleen al het feit dat er mensen zijn die niet dezelfde gewoontes hebben of andere culturele keuzes maken, wordt als een enorm gevaar voorgeschoteld. Zo zaai je verdeeldheid tussen mensen. Een verdeeldheid die de narcistische autocraat gebruikt om iedereen die kritiek op diens gedrag heeft als volksvijand te bestempelen.

De waarheid
Voor autocraten en hun volgers is er maar één waarheid. En die waarheid hebben zij in pacht. Iedereen die anders denkt is een gevaar voor die ene waarheid. En hoort dus bestreden te worden. Iedereen hoort zich te gedragen naar de normen die die ene waarheid hen voorschrijft. Iedereen die daar van afwijkt is een vijand van die ene waarheid.

Zondebokken
Homoseksualiteit is niet gevaarlijk. Het is niet besmettelijk. Het ondermijnt de mensheid als soort niet. Maar het past niet in die ene waarheid. Dus wordt het als een gevaar gezien. Niet omdat homoseksualiteit gevaarlijk is, maar omdat homoseksuelen gemakkelijke zondebokken zijn.

Homo’s jagen
Ik was zeventien en zat aan de bar naast de broer van een vriend van mijn broer. Hij vertelde dat hij in het weekend met vrienden naar het park was gegaan om op homo’s te jagen en ze in elkaar te slaan als ze ze te pakken kregen. Ik vroeg hem waarom hij dat gedaan had. ‘Eh…homo’s’, zei hij alsof dat een afdoende verklaring was.

En ik dan?
‘Maar waarom ga je naar het park om die lui op te zoeken en ze in elkaar te slaan?’ vroeg ik, ‘die doen jou toch geen kwaad.’ Hij keek me verbaasd aan. Blijkbaar had hij daar nooit bij stilgestaan. ‘Stel dat ik homo zou zijn,’ vervolgde ik, ‘en je zou mij daar tegen komen, zou je me dan ook in elkaar slaan?’ ‘Welnee,’ zei hij. ‘Waarom niet?’ vroeg ik. ‘Tja, jou mag ik,’ zei hij.

Het hoort niet
Pas toen hij door iemand die hij mocht geconfronteerd werd met de absurditeit van het lastig vallen van mensen die jou geen kwaad doen, dacht hij daarover na. Daarvoor was het voldoende dat vrienden hem uitnodigden om homo’s in elkaar te gaan rammen om dat ook daadwerkelijk te gaan doen. Mannen horen geen seks met elkaar te hebben, was het idee. En mannen die wel seks met elkaar hebben moeten daarvoor gestraft worden omdat ze die ene waarheid betwisten, namelijk dat mannen geen seks met elkaar horen te hebben.

Preventief in elkaar slaan?
Niet de homo’s veroorzaakten geweld, maar juist degenen die in homo’s een gevaar zagen. Een gevaar dat er, in de meeste gevallen, helemaal niet is. Natuurlijk kan ook een homo een verkrachter zijn, maar de kans dat een verkrachter hetero is, is veel groter. Overigens zou ik om die reden er niet voor willen pleiten om hetero’s preventief in elkaar te gaan slaan. Al was het maar omdat ook de meeste hetero’s geen verkrachters zijn. En ook, om heel eerlijk te zijn, omdat ik zelf hetero ben.

Muurvaste waarheden
Het meeste geweld wordt gepleegd door mensen die anderen hun waarheid niet gunnen, en die hun eigen waarheid verabsoluteren. Voor die mensen is cultuur niet iets dat we met zijn allen ontwikkelen en veranderen, maar is cultuur iets dat voor eens en voor altijd vast hoort te staan en niet meer mag veranderen. Terwijl de essentie van cultuur nu juist is dat we die met zijn allen creëren. Een cultuur die niet meer verandert is ten dode opgeschreven. Per slot van rekening is verandering de essentie van leven.

Superieur
Hoe onzekerder mensen zijn, hoe gemakkelijker ze zich laten verleiden om te gaan geloven in een superieure cultuur die nergens door aangetast mag worden. Daardoor voelen ze zich zekerder omdat zij immers deel van die superieure cultuur zijn. Als andere mensen die superieure cultuur niet net zo omhelzen, dan tast dat die broze zekerheid aan. En dat maakt woede en vechtlust wakker.

De stem van het volk
Daar maakt een autocraat graag gebruik van. Door zich op te werpen als de hoeder van die superieure cultuur en de bestrijder van alles dat die cultuur kan aantasten, maakt hij zichzelf tot de enige echte leider. Hij wordt, als het ware, de stem van het volk, en het volk wordt, als het ware, het lichaam van die stem.

Fascisme
Dat is de kraamkamer van fascisme. Maak mensen onzeker door hun bestaansrecht aan te tasten, en maak ze vervolgens wijs dat de enigen die het op kunnen lossen degenen zijn die het meeste baat hebben bij die onzekerheid en je creëert een leger van kritiekloze volgers die zichzelf superieur wanen aan iedereen die van hen afwijkt.

Kritiek
‘Ik zet jullie weer op één,’ roept de autocraat die feitelijk alleen zichzelf op één zet. ‘Luister niet naar de kritiek die de valse media en de linkse kerk op mij hebben,’ roept hij, terwijl hij heel goed weet dat die kritiek wel degelijk hout snijdt.

De rijke zakenman
‘Ik ben jullie leider, ik ben jullie hoop, ik ben jullie wraak, ik zal jullie beschermen tegen de elite die het slecht met jullie voor heeft’ roept de rijke zakenman die er niet voor terugdeinst om de kleine man te vermorzelen als die kleine man hem dwars zit in zijn hebzucht.

Slaapzand
Duizenden tonnen virtueel slaapzand worden zo over de volgers van de autocraat heen gestrooid. En hoe vaker dat gebeurt, hoe intoleranter die volgers worden tegenover mensen die tegen die autocraat durven in te gaan. ‘Maar kijk dan wat hij doet,’ roepen de critici wanhopig, en wijzen op alle inconsequenties. Zonder resultaat.

Een illusionist
Mensen die geloven dat ze deel uitmaken van de groep die de superieure waarheid in pacht heeft, zien niet dat de autocraat geen tovenaar is, maar een goochelaar, en niet meer dan dat. Ze willen zo graag geloven dat de magie die hij ze voorschotelt echt is, dat ze degenen die hen erop willen wijzen dat het allemaal nep is, desnoods met geweld de mond zullen proberen te snoeren.

De rattenvanger
Ze lopen allemaal achter de rattenvanger aan, gebiologeerd door het liedje dat hij blaast. Ze roepen allemaal dat de keizer prachtige kleren aan heeft en weigeren te zien dat hij daar gewoon in zijn blootje staat. Met gedrag dat ze normaal ongepast vinden, hebben ze geen enkele moeite als hun leider dat gedrag vertoont.

Het fascisme is terug van nooit weggeweest. 
Dat het fascisme terug is van nooit weggeweest heeft alles te maken met de klassenstrijd die de afgelopen decennia gevoerd is en waarin een hele kleine rijke elite zich een enorm deel van de gemeenschappelijke rijkdom heeft weten toe te eigenen en daarmee ook een groot deel van de macht. Het is die elite die de politiek is gaan bepalen en die de politiek zo heeft weten te hervormen dat vooral het belang van die elite wordt gewaarborgd.

Aangetast bestaansrecht
Dat is de belangrijkste reden dat het bestaansrecht van de onderlaag van de samenleving steeds meer is aangetast. Dat is, gek genoeg, ook weer gunstig voor die kleine bovenlaag omdat daarmee de emoties van die onderlaag in hun voordeel kunnen worden gemanipuleerd.

De elite
Het zou voor de mensen die weinig hebben gunstig zijn om juist linkse partijen sterker te maken. Dat zijn immers de partijen die zich tegen de machtige en superrijke elite durven te keren. Dus steunt een groot deel van die elite populistische partijen of dubieuze autocraten zelfs als ze weten hoe rampzalig die partijen of autocraten kunnen zijn als ze werkelijk aan de macht komen. Rampzalig voor de samenleving, maar wellicht niet perse voor de elite.

Ontwrichting van de samenleving
Het probleem is dat de rijke en machtige elite daar op de korte termijn veel voordeel van kan hebben, maar dat het uiteindelijk tot een volledige ontwrichting van de samenleving kan leiden. En zoals de geschiedenis meermalen heeft laten zien, ook, met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid, zal leiden. Een ontwrichting van de samenleving is uiteindelijk een ontwrichting van de basis waarop die bevoorrechte elite zijn rijkdom en macht heeft gebouwd.

Nooit meer…
We zitten op een moment in een tijdperk waarin het fascisme in kracht groeit. Blijkbaar zijn we vergeten waar fascisme toe leidt. Hoewel we nog steeds ieder jaar de Tweede Wereldoorlog herdenken, met als thema ‘nooit meer’, zie ik dat we in een rap tempo, wereldwijd, op weg zijn naar een wereld waarin het fascisme groeit en groeit. Op weg naar een derde wereldoorlog.

Steeds meer autocraten
De mensen in Oekraïne, Gaza, Syrië, Afghanistan, Eritrea en veel andere landen zitten al middenin die derde wereldoorlog. Het aantal landen met autocraten aan het hoofd groeit alleen maar. In veel landen zijn er weliswaar verkiezingen, maar wordt het elke oppositie onmogelijk gemaakt aan die verkiezingen mee te doen, waardoor je stem uitbrengen alleen maar het versterken van de macht van de autocraat betekent.

Verkeerde belangen
Zelfs in landen die redelijk democratisch zijn, zijn overheden vooral bezig de belangen van de bevoorrechte klasse te dienen, en de belangen van de onderlaag te ondermijnen. Ook in ons land. Denk daarbij maar aan de toeslagen-affaire, aan de aardbevingen in Groningen en aan allerlei ander onrecht waar vooral de onderlaag van de samenleving de dupe van is.

Subsidies
En bedenk daarbij ook hoe schaamteloos er subsidies gegeven wordt aan grote bedrijven om te verduurzamen of niet naar het buitenland te verkassen of om hen te compenseren voor het niet langer winst kunnen maken door gas op te pompen of om de agro-industrie in stand te houden.

Bestaansrecht
Als je het bestaansrecht van mensen aantast, voed je het fascisme in de samenleving. Pas als het bestaansrecht van de minst bevoorrechte persoon onder ons gewaarborgd wordt, verdwijnt wellicht de voedingsbodem voor fascisme.

Hebzucht
Maar dat zie ik, jammer genoeg, voorlopig nog niet gebeuren. Iedere keer blijkt er weer een oorlog voor nodig om de hebzucht van de bevoorrechte klasse tijdelijk te beteugelen. Iedere keer lopen we als mensen weer in dezelfde zelfdestructieve fuik. Zoals de spreekwoordelijke lemmingen die zich allemaal gezamenlijk van de rots zouden storten.

Mythe
Dat van die lemmingen blijkt een mythe, een broodje aap verhaal. Lemmingen zijn zo stom niet.

Wij wel.