De onzin van het bestaan

Groepen
Ik heb mij altijd een vreemdeling in een vreemd land gevoeld, maar tegelijk voel ik me innig met iedereen en alles verbonden. Misschien heb ik me daardoor juist een vreemdeling in een vreemd land gevoeld. De meeste mensen die zich met groepen verbonden, sloten mij buiten. Dat is wat mensen die bij een groep (willen) horen vaak doen; anderen buitensluiten. Alleen daarom al wil ik niet bij groepen horen. Toch heb ik er geen bezwaar tegen om bij een groep op bezoek te gaan, tenminste als de leden van die groep me niet buiten wensen te sluiten.

Verjaardagsvisite
Ik ging ooit op verjaardagsvisite bij een lesbische vriendin die verder alleen vrouwelijke vrienden had. Die vrouwen moesten niet veel van mannen hebben. Dat lieten ze, door hun houding, ook duidelijk blijken. Niet alleen voor mij, maar ook voor die lesbische vriendin, was het duidelijk dat ik binnen die groep niet welkom was. En dat alleen maar omdat ik een penis heb in plaats van een vagina.

De zin van het bestaan
Dat het bestaan geen zin heeft staat voor mij vast. Dat betekent niet dat er geen zin aan het bestaan gegeven kan worden. Maar zelfs als we zin aan het bestaan geven, heeft dat bestaan, op zichzelf, geen zin. Dat is vergelijkbaar met aandacht. Als ik aandacht geef aan een schilderij, dan heeft dat schilderij geen aandacht voor mij. De aandacht die ik heb, heb ik door ‘m te geven. Ook het bestaan heeft geen zin als ik zin aan het bestaan geef. Die zin heb ik, door ‘m te geven. Daar verandert het bestaan niet door, net zo min als een schilderij verandert doordat ik er aandacht aan geef. Wat verandert is mijn relatie tot het bestaan of het schilderij. Daardoor verandert er iets in mij, niet in het bestaan of het schilderij.

Een grap
Stel je voor dat je voor de grap een eigen religie begint en dat er dan mensen zijn die je kritiekloos volgen. Hoelang zou het dan duren voordat je zelf de onzin die je verkoopt zou gaan geloven?

Veranderlijkheid
Volgens mij is er altijd bestaan geweest en zal er ook altijd bestaan zijn. Ik heb ooit ergens gelezen dat het bestaan, voordat ons universum ontstond, onveranderlijk was. Hoelang dat bestaan onveranderlijk was, doet er niet toe, omdat een bestaan dat gedurende een miljard jaar niet verandert, net zoveel verandert als een bestaan dat slechts een nanoseconde niet verandert. Een onveranderlijk bestaan kent geen tijd. Omdat het universum continu verandert ervaren wij die verandering als tijd.

Tijd
Het is, in principe, mogelijk dat de tijd gedurende een miljard jaar stilstaat omdat een miljard jaar lang helemaal niets verandert. Dat zouden we niet eens merken omdat die stilstand van een miljard jaar voor ons gevoel nauwelijks een nano-seconde zou duren. Dan bevriest alles, als het ware, een miljard jaar in de tijd. Pas als er weer verandering op gang komt, veranderen wijzelf en alles om ons heen ook weer. Zonder door te hebben dat we een miljard jaar lang onbeweeglijk waren.

Cycli
Een dag duurt nooit langer dan de omwenteling van de aarde om zijn as. Een jaar duurt nooit langer dan de omwenteling van de aarde om de zon. Mocht de aarde sneller of langzamer om zijn as gaan draaien, dan versnelt of verlangzaamt de aarde ook. Mocht de aarde sneller of langzamer om de zon heen gaan draaien, dan versnelt of verlangzaamt een jaar ook. Dat is niet alleen theoretisch zo. Het schijnt dat de aarde in het begin sneller om de zon draaide dan nu. Of de aarde toen ook sneller of juist langzamer om zijn as draaide, is mij niet bekend.

Films
Een mens ziet ongeveer vierendertig beeldjes per seconde. Die vierendertig beeldjes ervaart een mens als één vloeiende beweging. Dat is waarom een film uit vierendertig beeldjes per seconde bestaat. Technisch is het best mogelijk om een film te maken die uit honderd beeldjes per seconde bestaat, maar dat maakt voor onze ervaring nauwelijks iets uit. Een vogel ziet ongeveer zestig beeldjes per seconde en ervaart dat als één vloeiende beweging. Als een vogel naar een film zou kijken dan ziet het schokkende beeldjes, maar een film die uit zestig beeldjes per seconde bestaat ziet er voor een vogel wel als een vloeiend geheel uit.

Vogels en mensen
Omdat voor een vogel een seconde uit bijna twee keer zoveel beeldjes bestaat dan voor een mens, duurt een seconde voor een vogel bijna twee keer zo lang dan voor een mens. Of misschien is het juister om te zeggen dat voor een vogel een seconde twee keer zo traag is als voor een mens. Voor een mens gaat een seconde sneller voorbij dan voor een vogel. Dat kunnen we zichtbaar maken door een film op te nemen met zestig beeldjes per seconde en die dan vertraagd af te draaien. Dan duurt die vertraagde film ongeveer twee secondes, waarin wij hetzelfde zien wat een vogel in één seconde ziet.

Zintuigen
Ik ervaar het bestaan zoals ik het ervaar omdat ik een mens ben. Dat bestaan ervaar ik niet alleen met mijn zintuigen, maar ook met de ideeën die ik over het bestaan heb. Ik zou bijna zeggen dat dat de mens onderscheidt van andere dieren, maar zelfs dat is alleen maar gebaseerd op het idee dat mensen wezenlijk anders zouden zijn dan dieren. De ideeën die je over het bestaan hebt worden voor een groot deel gevormd door je zintuigen. Misschien is het verschil tussen een dier en een mens dat een mens er gewoon veel meer onzin om heen verzint.

Betekenisgeving
Ik denk niet dat dieren op dezelfde manier betekenis geven als mensen. Alleen de mens kan denken dat de zin van het leven in de dood ligt. Alleen de mens kan denken dat hij of zij bestaat uit een sterfelijk lichaam en een onsterfelijke geest. Alsof iets dat geen fysiek bestaan heeft toch zou kunnen bestaan. Ik zou nog niet eens durven beweren dat het niet zo is. Maar het lijkt mij hoogst onwaarschijnlijk.

Essentiële zaken
Ik kan me niet voorstellen dat andere diersoorten zich om dat soort ideeën druk zouden maken en slaande ruzie zouden kunnen krijgen over de vraag of er een god bestaat of niet. Dieren vechten met elkaar vanwege belangen en behoeftes, niet vanwege de vraag welk systeem beter is; kapitalisme of communisme, of welke religie beter is; hindoeïsme, boeddhisme, het jodendom, de islam of het christendom. Waarom zou je je daar druk om maken terwijl veel belangrijker zaken om je aandacht vragen zoals wie er met dat loopse vrouwtje mag paren of wie zich het lekkerste vlees van dat prooidier toe kan eigenen.

De ware god
Alleen de mens is in staat om een ander de kop in te slaan of af te hakken omdat die ander beweert de ware god te aanbidden, terwijl jij zeker weet dat jouw god de ware is. Alsof god hetzelfde is als een loops vrouwtje dat je begeert en een ander niet gunt, of het lekkerste vlees van een prooidier waar je op uit bent.

Zaadjes
Wij vinden onszelf veel te belangrijk. Alsof we denken dat het bestaan geen zin zou hebben als wij niet zouden bestaan. Alsof andere levende wezens niet net zoveel zin aan het bestaan zouden kunnen toekennen als wij. Als een zaadje ontkiemt, heeft het zin om te groeien en daarmee geeft het zin aan het bestaan. Dat geldt voor elk zaadje. Of het nou om een plantaardig of dierlijk zaadje gaat. We zijn verre van uniek. Maar we zijn wel enig in onze soort.
Gelukkig maar.

Ander leven
Als er buitenaards leven zou zijn, en die kans acht ik niet echt klein, dan ziet dat leven er totaal anders uit dan wij ons kunnen voorstellen. De kans dat er, op een andere planeet, ergens ver weg in het universum, eenzelfde dwaze soort als ons zou leven, acht ik zeer onwaarschijnlijk.

Reset
Stel dat het mogelijk zou zijn om dit universum te resetten en dat alles weer van voren af aan begint, dan is er een grote kans dat de geschiedenis van dit universum geen enkele gelijkenis zal tonen met de geschiedenis zoals die tot nu toe heeft plaatsgevonden. De kleinste verandering in een gebeurtenis, zo’n tien miljard jaar geleden, is dan genoeg om een totaal ander universum te veroorzaken dan het universum dat wij nu kennen.

De details
Misschien was onze zon dan iets groter geweest en iets eerder verandert in een supernova, waardoor de planeten om die zon ook allemaal iets groter waren geweest, en de aarde, door die grotere zon, te heet was geweest om water vast te kunnen houden. Wellicht was er dan, op een grotere planeet Mars, wel leven ontstaan. Dat leven zou in niets lijken op het leven zoals wij dat hier nu op aarde kennen.

Andere ontwikkelingen
Misschien zou het leven zich nooit verder hebben ontwikkeld dan de fase van eencelligen. Waarschijnlijk  zouden die eencelligen totaal andere eigenschappen hebben gehad dan de eencelligen die hier op aarde zijn ontstaan. En zelfs als die eencelligen zich tot meercellig leven zouden hebben samengevoegd, dan zou dat leven er totaal anders uit hebben gezien dan het plantaardige, dierlijke en schimmelachtige leven dat op aarde is ontstaan.

Levensvormen
De eigenschap van planten om energie uit licht te halen zou dan bijvoorbeeld in een soort wezen plaats kunnen vinden dat zich, zoals een dier, vrij kan bewegen, maar zich desondanks voedt zoals planten dat doen. Wezens die zowel plant als dier zijn, zeg maar, misschien zelfs wel in symbiose levend met schimmels. Maar hoe het ook zei, in niets gelijkend op de levensvormen waaraan wij gewend zijn.

Alles draait om ons
We hebben nog steeds het krankzinnige idee dat de enige functie die het aardse leven heeft, ons bestaan is. Dat is waarom we, als we ons een voorstelling maken van buitenaards leven, altijd een soort wezen als onszelf als de meest ontwikkelde vorm van leven voorstellen. Het is de vraag of wijzelf wel de meest ontwikkelde vorm van leven op aarde zijn. Dat is, denk ik, discutabel.

Trilobieten
In den beginne waren er trilobieten. De hele diepzee zat er vol mee. Ik weet niet waarom, maar ze zijn allemaal uitgestorven. Toch waren die trilobieten heel lang de meest dominante levensvorm op aarde. Pas nadat ze uitgestorven waren, was er ruimte voor de ontwikkeling van levensvormen die er ten tijde van die trilobieten nauwelijks toe deden. Een toevallige gebeurtenis of een reeks van toevallige gebeurtenissen, zorgde er voor dat de trilobieten uitstierven.
Als die trilobieten niet uitgestorven waren, waren wij nooit ontstaan.

Varken
Wij beschouwen onszelf als bijzonder slim, maar feitelijk zijn we stommer dan het achtereind van een varken. De voorkant van het varken is, zonder twijfel, slimmer dan wij. Al was het maar omdat het varken zichzelf niet slimmer denkt dan hij of zij is.

Genieën
Ik wil mezelf niet slimmer denken dan ik ben. Het is veel erger om een erkend genie te zijn dan een miskend genie. Hoewel ik een onbekend genie ben, voel ik mezelf niet miskend. Ik heb niet het idee dat genieën bijzonder slimme mensen zijn. En zeker geen erkende genieën.

Charlatans
Als mensen denken dat iemand anders een genie is, betekent dat meestal dat ze niet begrijpen waar hij of zij het over heeft. Charlatans maken daar misbruik van door teksten te produceren die in hun vorm heel diep lijken te gaan, terwijl ze inhoudelijk nergens op slaan of volstrekt onzinnig zijn. Alleen daarom al wil ik niet als genie erkend worden.

Oelewappers
De slimste mensen zijn de domste oelewappers.
Ik zeg wel dat ik een onbekend genie ben, maar dat moet niemand serieus nemen. Ik geloof niet dat ik mensen serieus kan nemen die mij serieus nemen. Zeker niet als ik beweer dat ik een genie ben.

Beïnvloeden
De grootste dwazen zijn degenen die anderen willen beïnvloeden. Vooral als zo’n dwaas veel aandacht krijgt en ook zelf gaat geloven dat iets waar is omdat hij of zij gelooft dat het waar is. Zo’n dwaas beschouwt zijn of haar mening als een feit. Nog erger zijn die dwazen die heus wel weten dat wat ze zeggen onzin is, maar er plezier in hebben als anderen in die onzin gaan geloven. Dat voedt hun idee dat ze superieur zijn. Op het geniale af, zeg maar.

Voor de gek houden
Toch is er niets gemakkelijker dan mensen voor de gek houden. En ik kan het weten, ik doe het zelf regelmatig. Het vervelende is dat ik dat niet altijd zelf in de gaten heb. Dan geloof ik zelfs dat de onzin die ik uitkraam wel heel erg goed doordacht is. Niets menselijks is mij vreemd.

Onzin
Stel je voor dat je voor de grap een theorie opstelt en dat er dan mensen zijn die die theorie klakkeloos overnemen. Hoelang zou het dan duren voordat je zelf in die onzin gaat geloven?