Historisch
‘Dit is een historisch moment’, stelt menig politicus met trots op het moment waarop er iets gebeurt waar hij of zij een rol in speelt.

Geschiedenis
Feitelijk is dat een onzinnige constatering. Er is namelijk nog nooit een moment in de geschiedenis geweest dat niet historisch was. De geboorte van de overgrootmoeder van Einstein was, zo kunnen we nu met stelligheid vaststellen, een historisch moment. Zonder die geboorte van de overgrootmoeder van Einstein zou de geschiedenis totaal anders zijn verlopen. Maar ik denk niet dat er iemand was die op de dag van de geboorte van die overgrootmoeder van Einstein verklaarde dat het hier om een historisch moment ging.

Hekkingmomentjes
Politici mogen graag verklaren dat dit moment, waarop deze beslissing is genomen, een historisch moment is. Ze zijn uitermate trots op het feit dat ze deel uitmaken van dat, zelfverklaarde, historische moment. Ze hebben immers bijgedragen aan de beslissing die genomen is waardoor dit moment in de geschiedenis, volgens hen, een historisch moment genoemd mag worden.

Misplaatste trots
Maar dat is eigenlijk onzin. Geen enkel moment in de geschiedenis is niet historisch te noemen. Elk moment dat in de geschiedenis plaatsvindt, is per definitie een historisch moment, een moment in de geschiedenis. Dus vol trots verklaren dat dit moment in de geschiedenis een historisch moment is, is net zo’n onzin als trots zijn op je verjaardag omdat dat een historisch moment zou zijn. Je kunt dat natuurlijk wel doen, maar het slaat nergens op.

De geschiedenis zal het leren
Een politicus zet een handtekening onder een verklaring waar een andere politicus ook een handtekening onder zet en noemt dat zetten van handtekeningen vervolgens, glunderend van belangrijkheid, een historische gebeurtenis. Op hetzelfde moment in de geschiedenis wordt de moeder van een toekomstige Nelson Mandela geboren, ergens in een klein dorpje in Tanzania. Welke gebeurtenis belangrijker zal blijken voor de toekomst is (nog) niet duidelijk.

Kijk terug
Maar laten we er van uit gaan dat we in de verre toekomst heel hard een Nelson Mandela nodig hebben om op een vreedzame wijze een in potentie gewelddadig conflict tot een goed einde te brengen en dat die verklaring die met zoveel aplomb door politici is ondertekend nauwelijks effect heeft voor de toekomst, welke gebeurtenis is dan, uiteindelijk, daadwerkelijk historisch te noemen?

Kleine gebeurtenissen
Ik geloof dat ‘kleine’ gebeurtenissen veel belangrijker zijn dan we denken of zelfs maar kunnen weten en dat ‘grote’ gebeurtenissen vaak veel minder belangrijk zijn dan we veronderstellen. Het ondertekenen van een document is geen historische gebeurtenis. Het is niets meer of minder dan het ondertekenen van een document. Het belang van het ondertekenen van dat document moet nog maar blijken.

Echte historische gebeurtenissen
Feitelijk is niet goed vast te stellen welke gebeurtenissen echt belangrijk zijn voor de geschiedenis van de aarde en de mensheid. De belangrijkste gebeurtenissen hebben lang voor het ontstaan van de mensheid plaats gevonden. De eerste cel die zichzelf wist te reproduceren, dat was pas een historische gebeurtenis. De eerste cellen die zich samen wisten te voegen tot een meercellig organisme, zoals de spons, dat was pas een historische gebeurtenis.

Een meteoriet
De eerste keer dat bijna alle leven op aarde uitstierf op een paar onbeduidende levensvormen na, die daardoor de ruimte kregen om de aarde te bevolken, dat was pas een historische gebeurtenis. De meteoriet die vrijwel alle dinosauriërs uit liet sterven, dat was pas een historische gebeurtenis. Zonder die gebeurtenissen was de mensheid nooit ontstaan.

Handtekeningen
Maar om het ondertekenen van een document een historische gebeurtenis te noemen, kan ik niet anders zien dan als een grove zelfoverschatting van politici die denken dat hun handtekening de geschiedenis van het bestaan wezenlijk kan veranderen. Alsof zo’n handtekening op de een of andere magische wijze de geschiedenis werkelijk ten goede kan veranderen.

Grote ego’s, grote handtekeningen
De handtekening van Donald Trump is net zo groot als zijn ego. Ook Mark Rutte’s handtekening neemt absurd veel ruimte in. Alsof de grootte van een handtekening het effect ervan ook kan vergroten. Als dat zo zou zijn, dan moeten documenten vanaf nu minstens op een A2 formulier worden uitgeprint zodat de handtekeningen die er onder gezet worden gigantisch groot kunnen wezen.

De magische handtekening
En als handtekeningen werkelijk een magische kracht hebben die evenredig is met hun grootte, dan zou het misschien mogelijk gemaakt moeten worden om politici met een bezem een handtekening van twee meter breed en tachtig centimeter hoog te laten maken. Dan kan in piepkleine letters de tekst gezet worden die ondertekend wordt. Per slot van rekening gaat het om het zetten van die handtekening, niet om wat er ondertekend wordt. Zonder handtekening kan men zo’n tekst immers moeilijk historisch noemen.

De trots van Trump
Misschien kunnen we de eerste keer dat een politicus een handtekening van zo’n enorme omvang plaatst met recht een historische gebeurtenis noemen. Maar ik denk eerlijk gezegd niet dat zo’n handtekening op zichzelf iets betekent, behalve als uitdrukkingsmiddel van een opgeblazen ego. Ik moet hierbij denken aan het beeld van Trump die met volslagen ongefundeerde trots een document omhoog houdt dat hij net van een paginabrede handtekening heeft voorzien.

Imponeergedrag
Als politici over een gebeurtenis waar zij deel aan hebben praten als over een historische gebeurtenis, dan weet je dat dit dezelfde betekenis heeft als het geroffel van de vuisten van een gorilla op zijn eigen borst. Imponeergedrag, meer is het niet.

Kleine zaken bepalen de toekomst
De geschiedenis wordt niet gemaakt door politici. Elke gebeurtenis die waar dan ook plaatsvindt, maakt deel uit van de geschiedenis. En hoe klein en onbetekenend een gebeurtenis in onze ogen ook mag lijken, juist die gebeurtenis kan allesbepalend zijn voor de toekomst.

Een kort gesprek
Een man gaat uit wandelen. Hij besluit een koffiehuis binnen te gaan om een kop koffie te drinken en wordt geholpen door een jonge vrouw die hij herkent omdat ze samen op school hebben gezeten. Ze raken kort aan de praat. Nadat hij zijn koffie heeft gedronken rekent hij af en vervolgt zijn wandeling. Ogenschijnlijk geen historische gebeurtenis. Maar is dat zo?

Stel dat…
Stel dat hij haar had gevraagd om af te spreken en dat ze door dat afspraakje een relatie hadden gekregen, dan was zij niet op de avances van een andere jongeman ingegaan. Dan was ze niet met die andere jongeman getrouwd. Dan had ze geen kind van die jongeman gekregen. Dan was dat kind nooit de politiek ingegaan. Dan had dat kind als volwassene nooit een document ondertekend dat het mogelijk maakte om mensen op te pakken en te veroordelen voor ‘staatsondermijnende activiteiten’.

Een ongeboren als
Dan was hij nooit de autocraat geworden die een heel land aan zich wist te onderwerpen. Dan was zijn land geen buurlanden binnen gevallen onder het mom dat die landen historisch gezien onderdeel hoorden uit te maken van ‘zijn’ land. Dan waren de meer dan honderdduizend slachtoffers van die oorlog nooit gevallen.

Kleine gebeurtenissen
Dat betekent dat zelfs een gebeurtenis die niet plaatsvindt, maar wel plaats had kunnen vinden, als een historische gebeurtenis gezien kan worden. Schijnbaar kleine en onbetekenende gebeurtenissen zijn net zo medebepalend voor de geschiedenis als schijnbaar grote en betekenisvolle gebeurtenissen.

Onvoorspelbaar
Alles hangt met alles samen op een manier die niemand kan doorzien. Elke keuze die ieder willekeurig mens maakt heeft een effect op de toekomst. Wat dat effect zal zijn is nooit te voorspellen. Elke keuze die een willekeurig mens niet maakt heeft ook een effect op de toekomst. Dat maakt de geschiedenis van de mensheid volstrekt onvoorspelbaar. Feitelijk kunnen we niet weten of een gebeurtenis voor het verloop van de geschiedenis belangrijk is of niet, of liever gezegd hoe belangrijk een gebeurtenis zal zijn voor het verloop van de geschiedenis.

Impulsieve beslissingen
Als ik straks een wandeling ga maken en impulsief besluit om rechtsaf te slaan in plaats van linksaf, zou dat weleens een beslissing kunnen zijn die in de verre toekomst uitermate belangrijk blijkt te zijn, in negatieve of positieve zin, zonder dat ik dat ooit zal weten.

Waarom ga je niet met ons mee?
Mijn vader kende mijn moeder van de winkel waar hij zijn sigaretten kocht. Hij ging met een stel vrienden naar de stad en zag mijn moeder bij een bushalte staan. ‘Sta je op de bus te wachten?’, vroeg hij. ‘Nee’, zei mijn moeder, ‘ik heb een afspraak met iemand, maar die is al een kwartier te laat.’ ‘Die komt niet meer’, zei mijn vader vol overtuiging, ‘ waarom ga je niet met ons mee?’ Dat deed mijn moeder. En de rest is geschiedenis.

Een misgelopen afspraakje
Als de jongen waarmee mijn moeder had afgesproken wel op tijd op was komen dagen, dan had ik dit stukje hoogstwaarschijnlijk niet getikt, zelfs niet als mijn vader en moeder elkaar uiteindelijk wel hadden ontmoet. Dan was de geschiedenis die ze samen hadden gehad, net even iets anders verlopen, en de kans dat ik dan niet verwekt zou zijn, was dan zeer waarschijnlijk geweest.

Kettingreactie
En als ik niet was geboren, dan had mijn echtgenote mij nooit ontmoet en was haar leven totaal anders geweest. Dan was ons kind nooit geboren. Dan hadden alle mensen die mij ooit ontmoet of gelezen hebben, dat nooit kunnen doen. Dan was het heden een ietsjepietsje anders geweest dan het nu is.

Een geboorte
Per slot van rekening was mijn geboorte een historische gebeurtenis. En die historische gebeurtenis acht ik van veel meer belang dan het ondertekenen van een document door de een of andere politicus. En beste lezer, dat geldt, vind ik, ook voor uw geboorte.

Historisch!
Dus als u de een of andere politicus trots hoort zeggen dat het hier een historische gebeurtenis betreft, denk dan bij uzelf: ‘Sodemieter op gek, mijn geboorte dat was pas een historische gebeurtenis!’