Los van de samenleving
Het is een illusie dat je los van de samenleving zou kunnen bestaan. Toch zijn er mensen die denken dat ze zich autonoom kunnen verklaren en zich los kunnen maken van de overheid. Ook dat is een illusie. Waarom doen mensen dat dan toch?

Eigen koninkrijkje
Ik zag een vrouw op televisie die in Spanje een stuk land had aangeschaft waar vooral olijfbomen op stonden. Ze waande zich autonoom in haar gekochte koninkrijkje. Toen haar gevraagd werd waar ze van leefde zei ze dat ze de olijven verkocht die ze in haar boomgaard oogstte. Die verkocht ze uitsluitend voor cash geld zodat ze de belasting kon ontduiken. Want als autonome wenste ze geen belasting te betalen, omdat ze de overheid niet langer wenste te erkennen.

Claimen van bezit
De claim die ze op die boomgaard legde was vast vastgelegd in een kadaster. Dat kadaster is onderdeel van de Spaanse overheid. Zonder de papieren van dat kadaster zou ze die boomgaard nooit in bezit hebben kunnen nemen. Dat betekent dat ze de overheid nodig had om haar claim op het bezit van die boomgaard te kunnen waarmaken. Ze zou haar ‘autonome koninkrijkje’ zonder overheid helemaal niet als bezit kunnen claimen.

Infrastructuur
Als mensen in een straat in een huis wonen maken ze gebruik van de infrastructuur die door de overheid is aangelegd. Die straat zou er zonder de overheid niet zijn. Het riool, de elektriciteit, de gasaansluiting, de kabel voor de televisie en telefoon, de waterleiding, het zou er allemaal niet zijn zonder de overheid.

Belasting
Toch begrijp ik wel dat er mensen zijn die zich autonoom willen verklaren. Als een rijke erfgename die een kwart van de aandelen van een bierfabriek heeft geërfd en over het rendement dat ze daar over krijgt slechts vijftien procent belasting hoeft te betalen, terwijl jij over het geld dat je door hard werken verdient meer dan het dubbele aan belasting af dient te dragen, dan voelt dat al notoir oneerlijk.

Ontduiking
Maar als die rijke erfgename, die niets voor haar tweehonderdmiljoen euro per jaar hoeft te doen er vervolgens in slaagt om zelfs die vijftien procent belasting op een wettelijk toegestane manier te ontduiken, dan ga je je vanzelf afvragen waarom jij wel belasting zou moeten betalen aan een overheid die zo overduidelijk met twee maten meet.

De ware autonomen
Multimiljonairs, miljardairs en multinationale bedrijven gedragen zich feitelijk als autonomen. Ze zetten de overheden naar hun hand. Ze betalen nauwelijks belasting terwijl ze wel optimaal profiteren van de voordelen die een overheid voor hen kan betekenen. Als multimiljonairs, miljardairs en multinationale bedrijven daar in slagen, waarom zou jij je dan nog wel solidair verklaren met een overheid die jouw belangen veel minder dient dan de belangen van degenen die al bevoorrecht zijn?

Solidariteit
Dat is een legitieme vraag. Als regels en wetten vooral een kleine bevoorrechte elite dienen en vooral nadelig blijken voor mensen zoals jij, hoe zou je je dan nog solidair kunnen voelen met een overheid die die wetten en regels aan de samenleving oplegt?

Een dienende overheid
Jezelf autonoom verklaren is echter een doodlopende weg. Eigenlijk zouden we, met zijn allen, het omgekeerde moeten doen en de overheid weer voor ons allemaal moeten opeisen. De overheid is er om ons te dienen. Het is onze taak om de overheid te bekostigen zodat die overheid ons kan dienen. Alleen moet dat bekostigen wel eerlijk gebeuren.

Rechtvaardigheid
Een systeem waarin iemand die tweehonderdmiljoen euro per jaar aan de samenleving onttrekt, alleen maar door in het bezit te zijn van aandelen, maar die van dat enorme bedrag niets blijkt bij te hoeven dragen aan de overheid, dat is geen rechtvaardig systeem. Zeker niet als mensen die veel minder binnenkrijgen, minstens twee keer zoveel belasting over hun inkomen moeten bijdragen. En al helemaal niet als dat geld vervolgens wordt gebruikt om grote en machtige bedrijven te subsidiëren als hun winsten eens wat tegenvallen.

Voorrang
Het is geen verbeelding dat de overheid niet alle burgers gelijk behandelt. Voor iedereen die een beetje oplet is het duidelijk dat de overheid vooral degenen die al bevoorrecht zijn voortrekt. Ik weet zeker dat als Elon Musk een onderonsje met onze premier wil, dat geregeld wordt. Maar als ik een onderonsje met hem zou willen, zou ik dat nooit voor mekaar krijgen.

Voor wie is de overheid?
Dat komt omdat de premier Elon Musk belangrijker acht dan hij of zij mij acht. En dat is vreemd. Want Elon Musk is geen Nederlander. Hij is geen Nederlands staatsburger. Ik wel. En de premier van Nederland zou, daarom alleen al, de voorkeur moeten geven aan mijn belangen boven die van Elon Musk. Voor wie is onze overheid dan? Voor ons, Nederlandse staatsburgers, of voor de belangen van de rijken op deze aarde? Dat is geen hypothetische vraag.

De affiniteiten van Blok
Stef Blok was minister van wonen. Hij wilde perse het ministerie dat hij leidde opgeheven zien. Niet dat er geen woningtekorten waren. Die waren er wel degelijk. Maar daar had onze minister geen affiniteit mee. Zijn affiniteit lag bij buitenlandse beleggers die, volgens hem, naar Nederland gelokt moesten worden om in de woningmarkt te beleggen. Alleen zaten de woningcorporaties de minister dwars. Die konden, door goedkope huurwoningen te bouwen, de markt voor die buitenlandse beleggers verzieken.

De oplossing van Blok
Maar daar wist onze minister wel wat op. Hij legde de corporaties een extra belasting van anderhalf miljard per jaar op, zodat dat geld niet meer in betaalbare huurwoningen geïnvesteerd kon worden. Ook werden de huurregels voor particuliere beleggers versoepeld. Vanaf nu mocht men vragen wat men wilde. En vaste huurrechten werden ook al opgeschort. Al deze maatregelen waren uitermate gunstig voor mensen met veel geld die met dat geld in woningen konden investeren om op die manier nog meer geld uit de samenleving te trekken.

De trots van Blok
Vol trots verkondigde de held van de zogenaamde ‘Vrije Markt’ dat hij het investeringsklimaat voor beleggers en aandeelhouders had verbeterd. Dat wonen daardoor voor een grote groep mensen onbetaalbaar werd, maakte hem blijkbaar niets uit.

De schaamteloosheid van Blok en de overheid
Als een overheid zo schaamteloos laat zien dat ze er vooral op uit is om een kleine bevoorrechte elite te dienen, dan lokt dat bij mensen die niet tot die bevoorrecht elite behoren vanzelf rancune op. Natuurlijk kun je dan als overheid een zondebok zoeken en de asielzoekers overal de schuld van geven, maar daarmee los je de problemen van de burgers, wiens bestaansrecht door je handelen is aangetast, niet op.

De prioriteiten van de overheid
Dat die burgers zich vervolgens af gaan vragen waarom ze nog solidair zouden moeten zijn met een overheid die er zo nadrukkelijk niet voor hen is, is in dat licht bezien, niet meer dan begrijpelijk. De mensen met macht en rijkdom worden immers wel ontzien, maar de burgers zonder macht en rijkdom worden tegelijkertijd aan hun lot overgelaten. Denk maar aan de bewoners van de provincie Groningen die last hebben van aardbevingen die veroorzaakt zijn door het uit de grond pompen van gas door grote bedrijven als Shell en de Nam. Of aan de slachtoffers van de toeslagen-affaire.

Rijken en multinationals
Je zou kunnen zeggen dat de overheid niet meer als een beschermende paraplu boven ons allen hangt, maar dat de overheid zich ondergeschikt heeft gemaakt aan de belangen van degenen die zich waarlijk als autonoom gedragen. De rijken en machtigen der aarde. De rest van de samenleving wordt vervolgens ondergeschikt gemaakt aan de overheid, en dus indirect ook aan degenen aan wie de overheid zich ondergeschikt heeft gemaakt: de multinationale bedrijven, multimiljonairs en miljardairs.

Het kortste eind
Als je, als overheid, vooral de belangen van een bevoorrechte groep dient en je op die manier aan de belangen van die groep onderwerpt, om wat voor een reden dan ook, dan maak je van die bevoorrechte groep een autonome groep aan wie je de zeggenschap over de samenleving afdraagt. Mensen die niet bevoorrecht zijn, maar die het gevoel hebben altijd aan het kortste eind te trekken, voelen dat de overheid er feitelijk niet meer voor hen is.

De wens om autonoom te zijn
Vind je het dan gek dat er mensen zijn die niets meer met die overheid te maken willen hebben? Hoe irrationeel die wens ook is? Dat is waarom mensen zich autonoom wensen te verklaren. Omdat de overheid ze de boodschap geeft dat hun belangen er niet toe doen.

Een overheid voor iedereen
De oplossing is echter niet om je autonoom te verklaren, maar er voor te zorgen dat de overheid de belangen van de hele samenleving weer gaat dienen. Door er voor te zorgen dat de overheid de bestaanszekerheid van iedereen waarborgt. Dat de overheid er weer voor ons allemaal is en niet alleen voor de belangen van grote bedrijven en rijke individuen.

Bestaansrecht
Als de overheid jouw bestaansrecht verzekert en regels en wetten maakt die voor iedereen gelijkelijk gelden, waarom zou je je dan nog autonoom willen verklaren?