Wat losse opmerkingen uit mijn aantekenschrift.

Respect
Respect moet je verdienen. Alleen als je het verdient kun je respect verkrijgen. Als je respect probeert af te dwingen, verwar je angst met respect. Angst is af te dwingen, respect niet.

Geloof
Voor een kind zijn de beweegredenen van een volwassene vaak niet te volgen, net zo min als voor een gelovige de beweegredenen van god te volgen zijn. Een volwassene die gelovig is, gelooft in god zoals een kind in een volwassene gelooft. Daarom vermoed ik dat geloven in god feitelijk een weigering is om volwassen te worden.

Geborgenheid
Waar mensen vaak naar terugverlangen is de geborgenheid van hun jeugd.

Verslaving
Verslavingen maken onvrij of zijn een troost voor onvrijheid.

Leidend
Ook als wetten leidend zijn is onrecht mogelijk.
Als ethische principes leidend zijn, niet.

Dood
Alle mensen gaan dood, behalve degenen die nooit geboren worden.

Vrijheid
Als je vrijheid als onafhankelijkheid definieert, dan is vrijheid een illusie.

Vernedering
Vernederen is altijd een vorm van agressie.

Macht
Als je je macht misbruikt om jezelf de vruchten van de arbeid van anderen toe te eigenen, is dat een vorm van diefstal.

Vrij
Alleen vrije mensen kunnen samen een vrije samenleving vormen.

Vrijheid
Als je vrijheid beschouwt als het recht om te kunnen doen waar je zin in hebt, dan kan het niet anders dan dat je je altijd in je vrijheid beknot zult voelen.

Gelijk
Als je de waarheid in pacht meent te hebben, zit je gevangen in je eigen gelijk.

Macht
Plato stelde dat een democratie altijd ontaardt in een oligarchie en dat het daarom de voorkeur zou hebben om filosofen het land of de stadstaat te laten leiden. Ik denk dat het verschil in macht en rijkdom tussen mensen de zwakte van democratieën en dictaturen is. Als filosofen de macht toegeschoven zouden krijgen is de kans groot dat die macht hen corrumpeert.

Beledigen
Alleen mensen die niet in vrijheid geloven zijn te beledigen als je hun geloof in twijfel trekt.

Belasting
Je kunt de winsten die bedrijven maken beschouwen als een belasting die de samenleving aan die bedrijven betaalt voor de producten en diensten die door die bedrijven aan de samenleving geleverd worden. Hoe hoger de winsten voor bedrijven, hoe hoger de belasting voor de samenleving. Bedrijven die aan winstmaximalisatie doen, proberen de samenleving een zo hoog mogelijke belasting op te leggen. De winsten die bedrijven maken gaan naar de aandeelhouders. Dus indirect betaalt de samenleving belasting aan die aandeelhouders. Bedrijven en aandeelhouders maken er, over het algemeen, een sport van om zo min mogelijk belastingen aan overheden te betalen. Dus zijn die overheden gedwongen de rest van de samenleving die belastingen op te leggen. Dat betekent dat mensen die geen aandeelhouder zijn, of geen dikbetaalde baan bij een groot bedrijf hebben, dubbel belast worden. We betalen belasting aan bedrijven en aandeelhouders en we betalen belasting aan de overheid. Het wrange is dat de overheid een groot deel van de belasting die ze ontvangt gebruikt ten bate van die bedrijven en aandeelhouders die zelf weigeren een redelijke bijdrage aan de samenleving toe te voegen.

Gewenning
Als je aan leugens gewend raakt, ga je ze als waarheid zien.

Aandacht
Als je iets saai vindt, komt dat omdat je er niet genoeg aandacht aan geeft.

Doel
Het doel heiligt de middelen nooit.

Liefde
Er is geen liefde mogelijk zonder vrijheid.
Er is geen vrijheid mogelijk zonder liefde.

Taboes
Het is opvallend dat homoseksualiteit in culturen waarin er op vrouwen wordt neergekeken een groot taboe is. In culturen waarin er niet op vrouwen wordt neergekeken is dat, opvallend genoeg, niet zo.

Natuurlijk
Het taboe op homoseksualiteit wordt vaak goedgepraat met het argument dat homoseksualiteit niet ‘natuurlijk’ zou zijn. Maar als er iets ‘onnatuurlijk’ is, dan is het dat iemand vader zou kunnen worden zonder dat er een vrouw aan te pas komt. God de vader bijvoorbeeld.

Geschiedenis
Door geschiedenislessen kan ik me de tijd nog herinneren voordat ik geboren was.

Kennis
Ik ben de enige persoon die ik echt ken en zelfs mijzelf ken ik verre van volledig.

Wind
Hoge bomen vangen helemaal geen wind.
De wind laat zich niet vangen.

Veranderen
De beste relatie die je met iemand kunt hebben, is een relatie waarbij je elkaar niet probeert te veranderen. Het grappige is dat dat een relatie is waarin je elkaar het meest kan veranderen.

Rollen
Ieder mens speelt de hoofdrol in diens eigen leven en bijrollen in de levens van anderen.

Culturele concepten
In één generatie kunnen culturele concepten onherkenbaar veranderen.

Feiten en meningen
Het grote verschil tussen feiten en meningen is dat feiten door middel van argumenten weerlegd kunnen worden en meningen niet.

Waarheid
De waarheid is een cel waarin de werkelijkheid opgesloten wordt.

Gelijk
Degenen die altijd gelijk denken te hebben, zijn de gevangenen van hun waarheid.

Een sinaasappel
‘Hier in de kelder is ze gestorven, mijn moeder. Ik heb haar nog een sinaasappel gegeven toen ze negentig werd. Die had ik bewaard en die heb ik haar gegeven.’ Hij schiet even vol. ‘Ik heb haar een sinaasappel gegeven,’ zegt hij nog maar eens. ‘Ja,’ zegt zijn broer, ‘hij heeft haar een sinaasappel gegeven.’ Daar denken ze aan terug, nu ze bevrijd zijn door het Oekraïense leger en de Russen uit hun woonplaats verdreven zijn, hun huis in puin achterlatend. Alleen de kelder is nog intact. De kelder waar hun moeder is gestorven.

Respect
Het is opvallend dat juist die mensen die geen enkel respect hebben voor de denkbeelden van hun medemensen, zwaar gepikeerd raken door mensen die geen respect hebben voor hun denkbeelden.

Tijd
De waarde van tijd is niet in geld uit te drukken.
Tijd is kostbaarder dan geld.
En toch is tijd gratis.

Twijfel
Als kind begreep ik al niet wat er mis was met Thomas de Ongelovige. Hij leek mij de enige verstandige apostel. Als je iets verteld wordt dat ongeloofwaardig is, is twijfel de meest verstandige keuze. Zelfs als die twijfel later onterecht zou blijken te zijn.

Gezondheid
Gezondheid is een mythe. Vanaf het moment van ons ontstaan zijn we op weg om te vergaan.

De staat van de staat
Ik las een zin in Trouw: ‘Hoe zekerder mensen zich voelen van hun bestaan, hoe minder ze zich door vreemdelingen bedreigd voelen.’ Dat betekent dat in een goed functionerende verzorgingsstaat er minder vreemdelingenhaat is, maar ook dat als er in een staat veel vreemdelingenhaat is, dat waarschijnlijk een indicatie is van een slecht functionerende verzorgingsstaat.

De menselijke aard
De menselijke samenlevingen veranderen voortdurend van vorm, maar nauwelijks van aard. De menselijke aard is bestendig. In die zin is er geen vooruitgang en ook geen achteruitgang. We blijven hetzelfde soort dier.

Het totaal van alles
Een uitspraak van Spinoza waar ik me wel in kan vinden luidt: ‘God is het totaal van alles wat er is, zonder betekenis, mening of bedoeling.’

Bezieling
Mensen bezielen elkaar. Door je met anderen te verbinden laat je je ziel door de zielen van anderen raken en raak je met jouw ziel ook de zielen van anderen weer.

Dwang
Overtuigingen verbieden of overtuigingen met geweld opleggen zijn allebei tekenen van dwaasheid.