Haast
Soms kom je een zin tegen die je meteen aan het denken zet. Laatst las ik in de krant zo een zin, toegeschreven aan John Mark Comer. ‘Gehaaste mensen kunnen geen liefhebbende mensen zijn’, luidde die zin. Het eerste wat ik me afvroeg was: ‘Klopt dat wel?’ Het leek me in eerste instantie een boude uitspraak, totdat ik er wat langer over ging nadenken.

Rust en aandacht
Mensen die haast hebben, hebben daardoor geen tijd om aandacht te hebben. En zonder aandacht kun je niet met liefde om je heen kijken. Voor aandacht is rust nodig. Maar als je haast hebt, heb je geen tijd voor rust. Haastige spoed is zelden goed. Waarom? Omdat je op die manier geen echte aandacht kan hebben voor datgene waar je mee bezig bent.

Kwantiteit en kwaliteit
Hoe ‘efficiënter’ werk wordt ingedeeld, hoe minder ruimte er is om rust te nemen, om dingen rustig en ongehaast te doen. Dat kan de kwaliteit van het werk alleen maar schaden, ook al is het mogelijk dat de kwantiteit groter wordt. Maar of dat wenselijk is, is de vraag. In de vleesindustrie worden mensen gedwongen om met een enorme haast hun werk te doen, waardoor de productie kwantitatief groter wordt, maar de kwaliteit van het werk en het product dat geleverd wordt evenredig afneemt.

Werkplezier
En dat niet alleen. De werknemer die gedwongen wordt om op die manier te werken verliest alle plezier in diens werk. Je kunt je werk niet liefhebben als je gedwongen wordt dat werk gehaast te doen. Als mensen gedwongen worden om zonder aandacht haastig te werken levert dat stress op. Dan is het enige doel dat overblijft het salaris dat met het werken wordt verdiend.

Koken
Als ik kook neem ik daar alle tijd en ruimte voor. De meeste tijd gaat in de voorbereiding zitten. Juist omdat ik daar alle tijd voor neem gebeurt dat in alle rust. Daardoor kan ik het met mijn volle aandacht doen. Ik merk dat ik daardoor geniet van alle handelingen die nodig zijn om een smakelijke maaltijd te bereiden. Daardoor is koken geen corvee maar een genot om te doen. Als ik haast zou hebben bij het koken zou ik het niet met zoveel liefde doen.

Doelgericht
Gehaaste mensen hebben geen tijd om dingen met liefde te doen. Ze zijn te doelgericht bezig. Alsof het de zin van het bestaan is om zo snel mogelijk zoveel mogelijk doelen te bereiken. Maar waar ben je dan zo gehaast naar op weg? Het leven heeft geen einddoel, integendeel. Het einde van het leven is de dood. Waarom zou je jezelf haasten op weg naar de dood? Die komt snel genoeg, lijkt me.

Geen tijd
‘Ja, maar ik moet nog zoveel doen,’ zegt een oudere vrouw die ik ken vaak, terwijl ze zich van de ene taak naar de andere spoedt. Ze weigert zich af te vragen of de taken die ze zichzelf oplegt echt belangrijk zijn. Voor dat soort overwegingen heeft ze geen tijd. Ze moet namelijk nog dit en dat en zus en zo. Als je vraagt waarom, raakt ze geïrriteerd. Ze heeft namelijk haast. Ze heeft geen tijd om ergens bij stil te staan.

Onrust
Ze ergert zich aan haar man omdat hij zo traag is en haar, sjokkend achter een rollator, alleen maar in de weg loopt. Ook ergert ze zich omdat ze niets aan hem over kan dragen omdat hij de opdrachten die ze hem geeft steeds maar weer vergeet. ‘Dan kan ik ze maar beter zelf doen’, moppert ze. Als ze even gaat zitten, met een grote dosis onrust in haar kont, klaagt ze over het feit dat hij zo oud en gebrekkig is waardoor alles op haar neerkomt. Als je haar hulp aanbiedt weigert ze dat, want ze is ervan overtuigd dat alleen zij haar taken goed kan doen.

Te druk en te gehaast
Haar man beschouwt ze alleen maar als een last. Daar heeft ze niks meer aan door alle beperkingen die hij heeft. Hij wekt alleen nog maar irritatie op. Niet dat hij het haar niet naar de zin probeert te maken, maar daar heeft ze geen oog voor. Ze heeft het te druk. Ze is te gehaast. Eigenlijk wil ze dood, want ze wil dit niet meer. Maar ja, ze moet nog voor haar man zorgen en dat neemt ze hem kwalijk. Want hij is de oorzaak dat alles op haar neerkomt en dat ze geen tijd voor zichzelf heeft. Denkt ze.

Reflectie
Doordat ze altijd gehaast is heeft ze geen tijd om even te reflecteren. Daardoor ziet ze niet dat haar man nog steeds onvoorwaardelijk van haar houdt en er alles aan doet wat binnen zijn mogelijkheden ligt om het haar naar de zin te maken. Als je haar wijst op het feit dat hij van haar houdt, wimpelt ze dat weg door te benadrukken hoeveel last hij haar bezorgt, simpelweg door te bestaan.

Chronische haast
Ik weet zeker dat als hij dood zou gaan er niets zou veranderen in haar haastige levensstijl. Pas dan zou ze zijn liefde voor haar missen. Zijn onvoorwaardelijke loyaliteit aan haar welbevinden. Door de chronische haast waarmee ze leeft, is ze niet in staat om dat, nu hij nog leeft, op waarde te schatten.

Haast en liefhebben
Ik denk dat het klopt: ‘Gehaaste mensen kunnen geen liefhebbende mensen zijn’. En dat is een trieste constatering in een wereld waarin steeds meer doen in een steeds kortere tijd de norm lijkt. Het zou weleens zo kunnen zijn dat het economische belang dat gehecht wordt aan de verhoging van de arbeidsproductiviteit het vermogen van de mens om met liefde en aandacht te leven en te werken ernstig aantast.

Verhoging van arbeidsproductiviteit
Door de verhoging van de arbeidsproductiviteit worden vooral de belangen gediend van degenen die daar economisch het meest van profiteren. En dat zijn vaak niet de mensen wiens arbeidsproductiviteit, ten koste van hun welbevinden, wordt opgevoerd. Degenen wiens arbeidsproductiviteit zo nodig moet worden verhoogd, zijn vaak die arbeiders die het minst verdienen, die het slechtst worden gehuisvest, die op alle fronten zonder scrupules worden uitgebuit, ten bate van de winsten van werkgevers, aandeelhouders en beleggers.

Als je niet wilt delen, steel je ook
En dat brengt me op de volgende zin die ik onlangs las. ‘Als je niet wilt delen, steel je ook.’ Dat is een uitspraak die Eric Corton in Trouw deed. Bij die zin zat ik meteen instemmend te knikken. Ik weet niet of ik dat uit moet leggen. Het lijkt mij een vrij vanzelfsprekende aanname.

Morele diefstal
Rijke mensen die op alle mogelijke manieren proberen om belastingen te ontduiken, zijn, ook al doen ze dat legaal, moreel gezien dieven. Simpelweg omdat ze niet willen delen. Dan weiger je je bijdrage te leveren aan de samenleving die jou de kans heeft gegeven om je enorme rijkdom te kunnen vergaren.

Dubbele diefstal
Als je dan ook nog je werknemers dwingt om met een enorme haast te werken, terwijl je hen het minimale betaalt, dan ben je niet alleen een dief omdat je de winsten die het bedrijf, dankzij die werknemers, maakt, niet eerlijk met hen deelt, maar dan ben je een dubbele dief omdat je hen de mogelijkheid ontneemt om het werk dat ze doen op een rustige manier te kunnen doen, waardoor je hen eveneens de kans ontneemt om van dat werk en het samenwerken met anderen te kunnen genieten.

Nooit genoeg
En waarom? Omdat je aan meer dan een miljoen of een miljard per jaar nog niet genoeg hebt? Hoe gestoord moet je dan, als mens, wel niet zijn? Zeker als je dan ook nog, over dat enorme bedrag dat je jezelf toe eigent geen belasting wenst te betalen en zelfs probeert om subsidies te ontvangen als je je ergens gaat vestigen omdat je daarmee banen zegt te creëren. Terwijl je al aan die werknemers verdient door het creëren van die banen.

Parasiet
Dan ben je alleen maar bezig met zoveel mogelijk rijkdom te verkrijgen terwijl je niet bereid bent om ook maar iets te delen. Feitelijk ben je dan niets anders dan een ordinaire gauwdief. Een parasiet. Dan kan het niet anders dan dat je vooral schade aan de samenleving toebrengt. Daar zou je je voor moeten schamen, in plaats van dat je daar trots op meent te mogen zijn.

Gedwongen haast
Haast afdwingen zou verboden moeten zijn. Al was het maar omdat gehaaste mensen geen liefhebbende mensen kunnen zijn. Het is al erg genoeg als mensen er zelf voor kiezen gehaaste mensen te zijn, maar het is nog veel erger als mensen door anderen gedwongen worden om gehaaste mensen te zijn, die daardoor het vermogen om lief te hebben verliezen.

Haast weigeren
Mensen die voor hun eigen belang anderen tot liefdeloosheid dwingen berokkenen een enorme schade aan de samenleving. We hebben geen tekort aan geld en spullen. En zeker niet zo erg dat we daar ons vermogen tot liefhebben voor op zouden moeten offeren. Dus zouden we moeten weigeren ons tot haast op te laten jutten ten behoeve van mensen die de vruchten daarvan voor zichzelf opeisen zonder daar iets van met de rest van de samenleving te willen delen.

Aandacht en liefde
Daarom is het zo waar wat Eric Corton zegt: ‘Als je niet wilt delen, steel je ook.’ En niet alleen geld. Je steelt de ziel uit de samenleving. Je vernietigt het vermogen om met aandacht en liefde te leven!