De lucht
Wat mag een mens persoonlijk bezitten en wat zou alleen collectief bezit mogen zijn? Zou de lucht privé-bezit mogen zijn? En als dat niet zo is, waarom eigenlijk niet? Want als de lucht niet als bezit beschouwd kan worden, waarom water en grond dan wel? En als de lucht geen privé-bezit mag zijn, van wie is de lucht dan? Van de totale mensheid? Maar hebben vogels, insecten, zoogdieren en reptielen dan geen recht op lucht?

Bezit van water
Volgens mij is die vraag essentieel. Wat kan en mag bezit zijn en wat niet. Mag een bedrijf zich een waterbron toe-eigenen en de mensen die daar voor hun bestaan afhankelijk van zijn, het recht op het gebruik van dat water ontzeggen? Mag een overheid de rechten op schoon water verhandelen of behoort toegang tot schoon water een grondrecht voor iedereen te zijn? Niet alleen voor mensen, maar ook voor dieren. Dat is geen academische vraag. In ontwikkelingslanden komt het voor dat een corrupte overheid een buitenlands bedrijf het recht geeft om ongelimiteerd water uit een waterbron te putten, waardoor het waterpeil in korte tijd zo zakt dat de lokale bevolking met uitgedroogde putten zit en geen toegang meer heeft tot hun eigen bronwater, terwijl dat buitenlandse bedrijf gigantische winsten maakt met het bottelen en verkopen ervan. Als de lokale bevolking daarover gaat klagen geeft het bedrijf niet thuis of stelt voor dat die bevolking dan het water maar gebotteld van dat bedrijf moet afnemen, tegen een flinke vergoeding uiteraard. Het bedrijf vindt dat ze, door de deal die ze met de overheid gesloten heeft, het bezitsrecht op dat water heeft en de lokale bevolking niet. Die kunnen, bijna letterlijk, doodvallen wat dat bedrijf en hun eigen overheid betreft.

Bezitsrecht
En de aarde waarop we leven, van wie is die? Kunnen wij het bezitsrecht op gronden, meren, zeeën claimen of behoren die gronden en die wateren het collectief toe dat leven heet?

Collectief bezit
In de jaren zeventig was ik een tijd lid van een club die een blad uitgaf dat ‘Ons Erfdeel’ heette en dat er voor pleitte om particulier grondbezit af te schaffen. Grond hoorde een collectief bezit te zijn, stelde die club. Daar was en ben ik het mee eens. Maar niet alleen collectief bezit van de mensheid, maar van alles wat leeft.

Het claimen van bezit
Een mens kan eigenlijk alleen maar bezitten wat hij maakt. De grond die de mens in bezit heeft genomen, was er al voordat er mensen bestonden en kan dus niet door de mens als bezit geclaimd worden. Ook de producten die de aarde voortbrengt zoals olie, gas, steenkool en mineralen, zijn niet door mensen gemaakt en kunnen dus ook niet als bezit geclaimd worden. Zeker niet als privé-bezit. Ook water is niet door mensen gemaakt en ook de lucht niet. Water, lucht en grond kunnen en mogen eigenlijk niet als het bezit van de mensheid beschouwd worden omdat ze alle levende wezens toebehoren. Ze mogen al helemaal niet door privépersonen als bezit gezien worden.

Diefstal
Hoewel lucht niet als bezit gezien wordt, nog niet zou ik bijna zeggen, is dat wel al het geval met water en grond. Waarom? Ik denk dat lucht, als het behandeld en verhandeld zou kunnen worden als water en grond, ook bezit zou zijn geworden, net zoals water en grond. Water en grond worden bezit doordat personen zich dat water en die grond toe-eigenen. Naar mijn idee is het toe-eigenen van water en grond door personen, diefstal van collectief bezit, niet alleen van mensen, maar van alles wat leeft. Dat die diefstal door middel van regels en wetten gelegaliseerd is door overheden, betekent niet dat het daardoor, vanuit een moreel oogpunt, minder diefstal is.

Gebruik en bezit
Grondgebruik en grondbezit zouden los van elkaar gezien moeten worden. Dat iemand een groot stuk grond nodig heeft om tarwe op te kweken bijvoorbeeld, betekent dat het gebruiksrecht van die grond vastgelegd moet worden. Dat hoeft niet te betekenen dat dat door middel van privé-bezit geregeld moet worden. Als we grond als een collectief bezit beschouwen dan is het logisch dat degene die de grond gebruikt daar een redelijke vergoeding voor betaalt aan dat collectief. Ook mag die persoon die kosten weer in rekening brengen bij degenen aan wie hij zijn product verkoopt. Uiteraard moet de gebruiker van die grond ervoor zorgen dat hij die grond niet vervuilt of totaal uitput. Het is immers het collectieve bezit van alles wat leeft en hoort met respect gebruikt te worden.

Zorgvuldig gebruiken
Hetzelfde geldt voor water en lucht. We mogen het gebruiken, maar dienen er wel zorgvuldig mee om te gaan. Grond, water en lucht zijn niet alleen het collectieve bezit van alles wat nu leeft, maar ook van alles wat in de toekomst zal leven. Van het totaal van het bestaan, zeg maar. Het vervuilen van grond, lucht en water zou dan ook streng bestraft dienen te worden, omdat het de basis van het bestaan van leven aantast. Aangezien niets waardevoller is dan het bestaan van leven, dient dat de maatstaf te zijn en niet het recht van individuele mensen om ongelimiteerd rijkdom te vergaren ten koste van andere levende wezens.

Collectief
Schoon drinkwater ontstaat niet vanzelf. Daartoe dient rivierwater of grondwater gezuiverd te worden. Dat kost geld. Dat zuiveren dient door een collectief bedrijf gedaan te worden, zodat de eventuele winsten het collectief, waaraan die winsten worden onttrokken, ook weer ten goede komen.

Vervuiling bestraffen
Het opzettelijk vervuilen van lucht of tegenwerken van initiatieven om die vervuiling tegen te gaan, zou streng bestraft moeten worden. Bedrijven die zich daaraan schuldig maken zouden ontmanteld moeten worden. Het geld dat dit soort bedrijven als boete wordt opgelegd, kan vervolgens gebruikt worden om te zorgen dat er alternatieven ontwikkeld worden om bijvoorbeeld schone energiebronnen te ontwikkelen.

Wat je maakt is van jou
Wat mogen personen wel bezitten? De vruchten van je arbeid horen je eigendom te zijn, of je nou diensten levert of producten maakt, je hoort een redelijke vergoeding te krijgen voor datgene dat je aan positiefs toevoegt aan de samenleving. Maar water, lucht en grond zijn niet door mensen gemaakt. Je kunt de aarde, waar je deel van bent, niet bezitten. Net zomin als een bacterie in jouw darmen jou kan bezitten, kun  je, als individu of als mensheid, claimen de aarde te bezitten, of de lucht of het water.

De macht der gewoonte
Dat grondbezit en waterbezit normaal wordt gevonden heeft niets te maken met de logica ervan, maar met de macht der gewoonte. Als je geboren wordt in een samenleving waarin ieder kind bij de geboorte het linkeroog wordt uitgestoken, ga je dat, uit gewoonte, als ‘normaal’ accepteren. Zo ver gaat de macht der gewoonte. Denk maar aan het besnijden van mannen en/of vrouwen en hoe normaal dat in sommige kringen gevonden wordt.

Twijfel
Daarom is het goed om je bij alles waar je aan gewend bent af te vragen of het wel logisch is. Hoewel twijfelen in heel veel culturen en religies als iets negatiefs wordt voorgesteld, is het goed als je je afvraagt of dat terecht is. Als je durft te twijfelen aan het negatieve van twijfel, ben je in staat om je bij alles af te vragen of wat je gewend bent wel wenselijk is.

Eerst zien…
Van alle apostelen van Christus was Thomas de Ongelovige mij het liefst. Het feit dat hij durfde twijfelen en eerst zelf wilde zien voordat hij geloofde wat hem verteld werd, leek mij de enige juiste houding.

Nadenken
‘Ik denk het liefst zelf na,’ zei een toen dertienjarige vriend van mijn zoon. ‘Ik ook,’ zei ik.