Mijn vader kocht zijn sigaretten bij de Co-op. Dat deed hij onder andere omdat hij een oogje op de verkoopster had. Van het maken van een afspraakje was het nog niet gekomen. Hij zag haar bij een bushalte staan, terwijl hij met vrienden op weg was naar de stad. Hij vroeg of ze op de bus stond te wachten en ze vertelde dat ze een afspraakje met iemand had. Ze vertelde ook dat hij al een kwartier te laat was. ‘O, die komt niet meer,’ zei mijn vader luchtig, ‘waarom ga je niet met ons mee.’ Dat was, volgens mijn moeder, het begin van hun verkering.

Met wie ze bij die bushalte had afgesproken en hoe dat afspraakje tot stand was gekomen heeft ze me nooit verteld. Wat ik me altijd af heb gevraagd is wat er gebeurd zou zijn als degene, met wie ze die afspraak had, wel op tijd was komen opdagen. Of hij uiteindelijk wel is komen opdagen terwijl mijn moeder al met mijn vader was meegegaan, is ook onbekend.

Dat mijn moeder van mannelijke aandacht hield was duidelijk. Daar deed ze niet moeilijk over. Ze ging graag, samen met mijn vader, dansen en vertelde ons de dag erna steevast hoeveel ‘sjans’ ze wel niet had gehad. Haar aantrekkingskracht op mannen bepaalde voor een groot deel haar identiteit. Mijn vader had daar geen probleem mee. In zekere zin straalde dat, in positieve zin, ook op hem af. Het was zijn vrouw die ook door andere mannen aantrekkelijk werd gevonden, en na het dansen nam hij haar mee naar huis. Daar steeg zijn aanzien als man alleen maar door.

Als de man die met mijn moeder dat afspraakje had gemaakt wel op tijd was komen opdagen, waren mijn ouders dan ooit een stel geworden?

En waarom kwam degene met wie mijn moeder dat afspraakje had gemaakt niet opdagen?

Er zijn talloos veel mogelijkheden.

‘Hee, ga je vanavond met me mee de stad in? We spreken af bij de bushalte bij de Kommel om zeven uur.’ Dat is wel een leuke man,’ dacht mijn moeder. ‘Ja, goed,’ zei ze. ‘Zo, ik heb een afspraakje vanavond,’ zei hij tegen zijn vriend toen ze buiten stonden. ‘Je denkt toch niet werkelijk dat die op komt dagen,’ grinnikte die vriend, ‘ze zei alleen maar ja om van je af te zijn.’ ‘Denk je?’ ‘Zeker weten, die laat je een blauwtje lopen.’ De kans dat zo’n mooie meid zomaar op hem zou wachten bij een bushalte leek hem plots ook heel onwaarschijnlijk. Dus ging hij die avond met zijn vriend op stap. Hij wilde eerst nog langs de bushalte lopen, maar zag daar, op aanraden van die vriend, toch maar van af.

Of waren er twee bushaltes op de Kommel en stond mijn moeder bij de ene bushalte te wachten en hij bij de andere? En bedacht hij na tien minuten dat ze wellicht alleen maar ‘ja’ had gezegd om van hem af te zijn? En was hij toen maar huiswaarts gekeerd om onder de schemerlamp een boek te gaan zitten lezen?

Of had hij, op initiatief van zijn moeder, al met zijn buurmeisje afgesproken om samen naar de film te gaan en kon hij haar met goed fatsoen niet laten zitten, omdat hij dat niet aan zijn moeder kon uitleggen. Dus ging hij, met frisse tegenzin, met zijn buurmeisje naar de film. Dat buurmeisje had alleen maar ‘ja’ gezegd omdat ze niets anders te doen had. Omdat ze allebei niets van het afspraakje verwacht hadden, werd het ook niets. Toen ze samen naar huis liepen had hij mijn moeder voorbij zien komen in het gezelschap van anderen. ‘Zie je wel, ze had al een ander afspraakje,’ troostte hij zichzelf en sloeg een arm om de schouder van het buurmeisje. Zij duwde die arm zachtjes weg.

Of hij was wel degelijk van plan geweest om op tijd bij die bushalte te zijn, maar zijn vader was plots onwel geworden en hij was er op uit gestuurd om de huisarts te gaan waarschuwen. Tegen de tijd dat alle consternatie voorbij was, was het uren later.

Of hij was zo verdiept geweest in zijn boek dat hij de tijd was vergeten. Hij had zich gehaast om nog enigszins op tijd te komen, maar toen hij zeventien minuten te laat bij de bushalte aankwam was mijn moeder er al met mijn vader vandoor.

Of hij had zich, toen hij uit de verte zag dat ze werkelijk bij de bushalte stond, bedacht omdat een vrouw die zo gemakkelijk met iemand meeging, wel heel erg lichtzinnig moest zijn en daar was hij nou net iets te serieus voor…

De werkelijke reden dat degene die met mijn moeder afgesproken had niet op is komen dagen, is niet meer te achterhalen. Hoe dan ook heeft die reden wel bepaald dat mijn vader en moeder die avond voor het eerst samen uitgingen. Mijn vader kon spontaan aanbieden dat mijn moeder wel met hem en zijn vriendenclub mee kon, zonder zijn gezicht te verliezen als ze dat aanbod af zou wijzen omdat ze al een afspraak had. Toen ze eenmaal met hem mee uit was geweest, was het gemakkelijker om haar vaker mee uit te vragen.

Ook als iets niet gebeurt, heeft dat invloed op de geschiedenis. Doordat de afspraak die mijn moeder had niet op tijd is doorgegaan en door het toeval dat er voor zorgde dat mijn vader met zijn vriendenclub, een kwartier later, langs de bushalte liep waar zij op haar afspraakje stond te wachten, gingen mijn vader en moeder voor de eerste keer samen op stap.

Het was het begin van hun verkering.

Of ze anders ook iets gekregen zouden hebben, is onzeker. Had mijn vader het aangedurfd om mijn moeder zomaar om een afspraakje te vragen? Was degene met wie ze dat oorspronkelijke afspraakje had, als hij wel op tijd was geweest, uiteindelijk haar echtgenoot geworden? Of was ze uiteindelijk bij weer iemand anders uitgekomen?

De geschiedenis zou in ieder geval iets anders zijn verlopen als degene waarmee ze afgesproken had op tijd was geweest. Zelfs als ze dan uiteindelijk toch een relatie met mijn vader had gekregen, zou hun geschiedenis anders zijn verlopen waardoor alle gebeurtenissen die daarop volgden ook iets anders waren gelopen. Ze zouden dan wellicht wel kinderen hebben gekregen, maar die zouden op een ander tijdstip zijn verwekt dan het tijdstip waarop wij verwekt zijn. Dan was mijn broer er niet geweest en ik ook niet. En ook mijn zus zou dan nooit verwekt zijn.

Wat de reden ook is geweest waarom degene met wie ze die afspraak bij de bushalte had, niet op tijd was, en wellicht helemaal niet is komen opdagen, het is bepalend geweest voor mijn ontstaan en maakt dus deel uit van mijn geschiedenis.

Zo wordt de geschiedenis niet alleen bepaald door wat er gebeurd is, maar ook door wat er niet is gebeurd.