In Londen heb je naast de National Gallery ook nog de National Portrait Gallery, waar portretten te vinden zijn van honderden jaren geleden, maar ook van nu. Die laatste categorie is het interessantste omdat hedendaagse kunstenaars veel meer vrijheid hebben, die toch weer wat ingeperkt moet worden als je een portret van iemand maakt. Dat levert een aantal volstrekt mislukte portretten op, maar ook een aantal zeer fascinerende, omdat een wilde schilder- of tekenstijl soms perfect past bij het karakter van de geportretteerde.

Toen ik er was, eind mei, was er in een grote benedenzaal ook een wisseltentoonstelling die wat mij betreft de grote verrassing van de Portrait Gallery was. Er hingen, op panelen, honderden ansichtkaarten waarop vooral gewone mensen te zien zijn uit de eerste helft van de twintigste eeuw – het tijdperk waarin de ansichtkaart het populairst was. De kaarten kwamen uit de verzameling van de Engelse kunstenaar Tom Phillips, en hij had ze op thema gerangschikt. Dat leverde verrassende combinaties op in categorieën als Arbeiders – de Fabriek, en Arbeiders – het Kantoor, of Fietsen. Een kleine duizend ansichtkaarten, verdeeld over zesendertig categorieën, en gelukkig is er ook een boek van gemaakt. Dat heet We Are The People, en je raakt er niet in uitgekeken. Soms begrijp je niet waarom bepaalde foto’s het tot ansichtkaart hebben geschopt, maar dat maakt de verzameling alleen maar fascinerender. We laten hier een paar kaarten zien uit het hoofdstukje Muziek, zodat je een beetje een beeld krijgt. De man linksboven is overigens een kunstfluiter.

Tom Phillips is, naast ansichtkaartenverzamelaar, ook nog eens een zeer interessante beeldend kunstenaar, die onder meer een gevonden oude Victoriaanse roman bewerkte tot een volstrekt uniek boek waarin delen van de tekst zijn weggeschilderd om nieuwe teksten te creëren en waarin andere stukken creatief zijn bewerkt waardoor er een zeer intrigerend nieuw boek is ontstaan. Het originele boek heette A Human Document, het nieuwe A Humument. Er is een website aan gewijd waar je wat pagina’s kunt bekijken, al zijn ze sterk verkleind. Het boek zelf is al een tijd niet meer verkrijgbaar, en antiquarisch moet je er een klein kapitaal voor neertellen. Het wachten is dus op de beloofde uitgebreide heruitgave.

• Tom Phillips
• Humument (tip – als je op het nummer onder de voorbeeldpagina’s klikt krijg je de betreffende pagina vol in beeld)