Van de kunstenaar Josef Albers is vooral zijn Hommage aan het Vierkant heel bekend – hij heeft van dit eenvoudige beeld heel veel variaties gemaakt die allemaal wat meer tijd en aandacht vergen dan mensen die door een museum wandelen tegenwoordig kunnen opbrengen. Ik heb een van zijn hommages wel eens in een trapgat van een Duits museum zien hangen, waardoor je er alleen vanaf een wenteltrap naar kon kijken, terwijl het werk is waar je echt even voor moet gaan zitten om de kleuren samen hun werk te laten doen.

In de kunstafdeling van de Universiteitsbibliotheek mocht ik, toen ik op de Kunstacademie zat, boeken lenen en vooral inkijken. Want een groot deel van de peperdure kunstboeken werd niet uitgeleend. Ik heb er vele uren doorgebracht, onder meer met een paar boeken met werk van Josef Albers – een boek met een groot aantal perfect gezeefdrukte hommages aan het vierkant, en, nog veel mooier, een boek met simpele zwartwittekeningen, ook gezeefdrukt, waardoor het zwart van een prachtige diepe, matte kwaliteit was.

Dat boek heb ik later nooit ergens weer kunnen vinden, maar een aantal reproducties die er in stonden wel. Ik laat er hier een paar zien, al is dat echt behelpen, want het beeldscherm is juist voor dit soort simpele tekeningen, die het van een paar rechte lijnen moeten hebben, absoluut ongeschikt. Toch krijg je wel een indruk, zeker als je even de tijd neemt om wat langer naar de tekeningen te kijken en je ze de kans geeft te kantelen en te veranderen voor je ogen. De tekeningen lijken simpeler dan het werk van iemand als Escher, maar ze gaan veel verder.

Een aantal van dit soort geometrische tekeningen heeft Albers als houtsnede gemaakt, waarbij de structuur van het hout op een merkwaardige manier de strakheid van de rechte lijnen doorbreekt. Toch blijft het om dat intrigerende lijnenspel gaan, waarbij je als kijker steeds op het verkeerde been gezet wordt en Albers laat zien hoe sterk de kracht van suggestie kan zijn.

• Josef Albers Galerie