architectuur in spel tamar zinguer intimations of modernism in architectural toys
Anker-Steinbaukasten uit Duitsland, met blokjes zandsteen in verschillende kleuren. Je kon hele kerken bouwen met een doos. Rechtsboven een kerk die je bouwde met set no 8 uit 1885, rechts beneden een kathedraal die gebouwd werd met de set no 14 uit 1900. Op de linkerpagina zie je een van de negen mogelijke huizen die je kon bouwen met de doos “Der fürstliche Palast” uit 1850.
Reclame voor Erector bouwspeelgoed – “iedere jongen heeft een destructieve en een constructieve kant…”
Trotse bouwers met hun modellen, gebouwd met de Erector set.
Sydney Harbour Bridge gebouwd met Meccano-onderdelen door Everard J Earl, acht jaar oud, links op de foto, die hier samen met zijn vader en zijn zusje op de brug staat. Foto uit Meccano Magazine, december 1926.
Tamar Zinguer heeft het in haar boek Architecture in Play over een hele serie belangrijke architectuurspellen. Een aantal daarvan hebben we in Nederland nauwelijks gezien, vrees ik, zoals Friedrich Froebel’s Gifts uit 1836, met allerlei geometrische vormen die je in steeds kleinere vormen kon afbreken, of Anchor Stone Building Blocks uit 1877 dat honderden miniatuur stenen vormpjes bevatte waar je complete kastelen, forten en kerken mee kon bouwen. Zelfs Erector Set uit 1911, dat in Amerika immens populair was heb ik in Nederland eigenlijk nooit gezien.
Het in Nederland wel immens populaire Meccano leek wel op Erector – je kon bij Meccano ook met kleine metalen onderdelen bruggen en zelfs wolkenkrabbers bouwen. Zinguer eindigt haar boek met The Toy en House of Cards van Charles en Ray Eames, die lichtgewicht kartonnen onderdelen maakten waarmee je de methoden van de prefabricatie kon nadoen.
Het mooie van het boek is, dat het duidelijk maakt dat je door die dozen als vanzelf ging bouwen en dingen uitproberen, en dat zelfs architecten regelmatig met dit soort bouwdozen in de weer gingen om even wat uit te proberen. Bij menig architect is waarschijnlijk het vuur ontvlamd tijdens het spelen met Meccano of een andere inventieve blokkendoos. Zinguer laat zien dat er heel wat intelligente spelen op de markt waren die wel een paar stappen verder gingen dan de simpele blokkendoos die je nu ook nog wel in de speelgoedwinkel kunt kopen.
Ook de voorgebakken doosjes van Lego zijn de dood in de pot voor de creativiteit zoals die gestimuleerd werd door spelen als Meccano en Erector. Een brug van Meccano waar je zelf op kon gaan staan, samen met je vader en je zusje, omdat hij er stevig genoeg voor was, daar word je toch bijna vanzelf bruggenbouwer van?
- Tamar Zinguer – Architecture in Play – University of Virginia Press – ISBN 9780813937724
- Bestel het boek hier bij een bekende webwinkel: Architecture in Play