In Duitsland gaan gemiddeld veertig keer meer mensen naar een dierentuin dan naar een museum. Dat zegt wel iets over de populariteit van de dierentuin, al ligt het verschijnsel dierentuin ook al geruime tijd onder vuur. Daar zijn de dierentuinen zich ook zeer van bewust, en alle dierentuinen zijn al vele jaren bezig met het zo diervriendelijk mogelijk maken van hun dierentuin. De dierentuin in Emmen heeft daar jarenlang een voortrekkersrol in gespeeld, maar je ziet nu dat er wereldwijd een beweging bezig is om de dieren in dierentuinen in een zo natuurlijk mogelijke omgeving te laten leven.

Daar horen uiteraard ook de gebouwen bij. De architectuur van dierentuinen was heel lang een nauwelijks opgemerkt fenomeen, waar nauwelijks serieus aandacht aan besteed werd. Natascha Meuser brengt daar in één klap verandering in met het fenomenale boek Zoo Buildings – Construction and design manual.

Ze begint met een fraaie, uitgebreide geschiedenis van de dierentuin, en dan komen per hoofdstuk de dierentuingebouwen langs die sinds de jaren zestig zijn gebouwd, met plannen, tekeningen en verhalen, die niet alleen voor architecten die zelf graag aan de slag willen in dierentuinen interessant zijn, maar zeker ook voor de geïnteresseerde leek, want gebouwen voor dieren moeten uiteraard aan allerlei bijzondere eisen voldoen.

Zo is het interessant om te zien dat niet alleen de ijsbeer baat heeft bij een ruim zwembad naast zijn verblijf, maar dat de olifant daar ook bijzonder blij mee is.

Bovendien moet de architect rekening houden met een ander belangrijk aspect van de dierentuin, en dat is de interactie van mens en dier – het is niet alleen meer “aapjes kijken” tegenwoordig, of enkel de dieren achter glas bekijken – het is wel de bedoeling dat we op de een of andere manier de kans krijgen dieren echt goed te bestuderen.

Een goed dierentuingebouw zorgt er voor dat de behoeften van de dieren en hun verzorgers optimaal tot hun recht komen, maar denkt ook aan de bezoekers, en een goede architect heeft bovendien de hele dierentuin in zijn achterhoofd, want die moet volledig in balans zijn. Voorwaar geen geringe opgave. Er blijken overigens ook architecten te zijn die met humor een gebouw ontwerpen dat er van bovenaf uitziet als het dier dat er in woont. Daar hou ik wel van.

Het boek van Meuser lijkt me voor architecten een bijzonder inspirerend boek, en ik moet bekennen dat ik, hoewel ik ook bezwaren heb tegen dierentuinen, zeer onder de indruk ben van de vele fantastische gebouwen die overal te vinden zijn in dierentuinen over de hele wereld, maar vooral in Europa. Een indrukwekkend boek!

• Natascha Meuser – Zoo Buildings – Construction and design manual – DOM Publishers – ISBN 9783869226804
• Bestel het boek hier bij een bekende webwinkel: Zoo Buildings