philipp meuser en dimitrij zadorin towards a typology of soviet mass housing prefabrication in the ussr 1955-1991
Een groot boek met bladzijden van ribbeltjeskarton, dat is je eerste indruk als je deze doos in handen krijgt.
De doos gaat open, en er zit niet alleen een fors boek in, maar ook een kwartetspel en een steentje, plus een uitvouwbaar informatiepamflet.
Het boek bevat veel foto’s van flats, met bouwtekeningen en plattegronden.
Maar er staan bijvoorbeeld ook dit soort pagina’s in, met variaties op entreepartijen van flats, of variaties op balkons. Daar wordt zo’n flat meteen een heel stuk minder saai van.
Maar ook met ornamenten kon veel gedaan worden, waardoor een zekere saaiheid, die bij massabouw toch op de loer ligt, kon worden voorkomen. Kijk maar naar deze voorbeelden, en de volgende, die op de tegenoverliggende pagina staan:
© Philipp Meuser en Dimitrij Zadorin, from Towards a Typology of Soviet Mass Housing, DOM 2016
De architecten Philipp Meuser en Dimitri Zadorin kwamen er achter dat ze allebei een passie hadden voor de massabouw in de Sovjet Unie. Onontgonnen gebied, want er bleek nog nooit een boek over geschreven te zijn, niet in het westen, maar ook niet in een van de Sovjetrepublieken. Meuser en Zadorin besloten toen dat boek dan zelf maar te schrijven.
Flats zijn nooit echt heel populair geweest. Ze werden verantwoordelijk geacht voor de saaiste en monotoonste woningbouw in de geschiedenis van de mensheid. Na de dood van Stalin werd er in de Sovjet Unie een bouwprogramma gestart dat zijn weerga niet kende – het was het grootste woningbouwprogramma in de geschiedenis van de moderne architectuur wereldwijd.
De flats van dat programma voorzagen ook echt in een behoefte, want miljoenen families kregen voor het eerst in hun leven een eigen appartement, en dat beïnvloedde het alledaagse en culturele leven van bijna alle Sovjetburgers.
De wereld van de massale woningbouw is dus zonder meer fascinerend, zeker omdat de Sovjet Unie daarin voorop liep op de rest van de wereld, en er, ondanks de geprefabriceerde elementen, toch in slaagde de monotonie en de saaiheid op allerlei manieren te doorbreken. Dat gebeurde doordat er bijvoorbeeld variaties werden aangeboden (verschillende soorten entreepartijen, verschillende balkons etcetera), maar ook door met ornamenten te werken, waardoor iedere Sovjetstaat bijvoorbeeld zijn eigen culturele stempel op de flats kon zetten.
Het boek is verdeeld in twee onderdelen. De Typology of Mass Housing van Philipp Meuser neemt tien classificatieparameters onder de loep terwijl de Catalogus van Mass Housing van Dimitrij Zadorin zich concentreert op de geschiedenis van de technologie in relatie tot dertig gestandaardiseerde series die ontwikkeld werden tussen Stalin en glasnost.
Philipp Meuser is een Duitse architect die in Berlijn en Zürich architectuur heeft gestudeerd met een focus op geschiedenis en theorie, Dimitrij Zadorin komt uit Belarus (Wit-Rusland) en studeerde architectuur in Delft. Ze ontmoetten elkaar op een conferentie in Wenen in 2012, waar ze ontdekten dat ze een passie deelden voor gestandaardiseerde woningbouw in de USSR.
Met dit boek leggen ze een verbazingwekkende wereld voor ons open – en als je bedenkt dat dit eigenlijk pas een eerste aanzet is, dan verwacht ik nog veel van deze samenwerking. De verpakking is bijzonder, het boek is fascinerend, en er wordt een stuk architectuurgeschiedenis ontsloten dat we misschien wel onterecht over het hoofd dreigden te zien. Voorbeeldig.
- Philipp Meuser en Dimitrij Zadorin – Towards a Typology of Soviet Mass Housing – Prefabrication in the USSR 1955-1991 – The Set – DOM Publishers – ISBN 978-3-86922-458-9
- Bestel de set (of alleen het boek) hier bij een bekende webwinkel: Towards a Typology of Soviet Mass Housing
