Honderd jaar geleden, op 1 oktober 1920, werd “Groot Berlijn” gecreëerd door een grote administratieve hervorming waarbij de oude stad Berlijn werd samengevoegd met zeven andere steden, negenenvijftig plattelandsgemeenschappen en zevenentwintig districten.

Dat betekende dat de stad ineens groeide van 66 naar 878 vierkante kilometer en dat de bevolking van 1,9 naar 3,9 miljoen mensen ging, van de ene dag op de andere. Die radicale omwenteling plaveide de weg voor een nieuwe aanpak van stadsplanning.

Unfinished Metropolis is een tweedelige tentoonstellingscatalogus die onder meer laat zien hoe Berlijn de problemen die ontstonden bij het plannen van de stad aanpakte vanaf 1920. De vele centra, de woningbouwsituatie, de transportbehoeften, het ontwerpen van groene ruimtes, het plaatsen van belangrijke infrastructuur, de planning van industriële en militaire terreinen, enzovoorts.

De speciale rol die Berlijn speelde als de (meestal) geliefde hoofdstad van Duitsland komt ook uitgebreid aan bod. De geschiedenis van Berlijn is overigens allesbehalve vredig en rustig geweest. Tegenstellingen en dictaturen hadden een enorme invloed, ook op de stadsplanning. Dat is overigens ook de reden waarom de stad nog steeds zo veel potentieel bezit als het gaat om toekomstige ontwikkelingen. Het is een incomplete, onaffe stad die wacht op verdere ontwikkeling.

Sinds de twee helften van Berlijn dertig jaar geleden weer werden samengevoegd is de stad alleen maar gegroeid, er zijn nieuwe wijken bij gekomen, het lokale transportsysteem is uitgebreid, net als het regionale spoornetwerk, en er wordt een nieuw vliegveld gebouwd.  Dat betekent dat Berlijn het hart is van een groot, verbonden metropool gebied.

Hoe die groei gecoördineerd moet worden en hoe er hoge kwaliteit van leven gegarandeerd kan blijven, die vraag is de reden voor het uitschrijven van een competitie: The International Urban Planning Competition for Berlin-Brandenburg 2070. Het was niet de bedoeling een nieuwe en totaal andere metropolis te creëren, maar eerder om de metropolis zoals hij er nu is, zoals we die geërfd hebben als het ware, verder te ontwikkelen, door te kijken naar zijn unieke eigenschappen – waar zit de kracht, waar de zwakheden?

De catalogus presenteert naast de geschiedenis van de stadsontwikkeling van Berlijn sinds 1920 ook een aantal studies van andere grote Europese steden als Wenen, Londen, Parijs en Moskou, en laat zien welke oplossingen deze steden hebben gekozen voor vergelijkbare problemen die bij stadsplanning opduiken. Dat zijn ook al een paar fascinerende hoofdstukken trouwens.

Tenslotte laat de catalogus uiteraard ook de resultaten van de wedstrijd zien, met begeleidende teksten die alles in context plaatsen. De wereld aan ideeën die je hier te zien krijgt maakt hoopvol. Er wordt ook nog even terug gekeken naar de beroemde Berlijnse competitie van 1910.

De catalogus en de tentoonstelling zijn een mooie aanleiding voor politici, economen en eigenlijk de hele brede maatschappij om in gesprek te komen – wat willen we met Berlijn, en met elke metropolis feitelijk, in de komende vijftig jaar? Een inspirerend boek dat je op veel manieren aan het denken zet, en niet alleen over de toekomst van Berlijn.

• Unfinished Metropolis – 2 volumes in slipcase – DOM Publishers – € 48,- – ISBN 9783869222493
• Bestel de boeken hier bij een bekende webwinkel: Unfinished Metropolis