Fotograaf Hans de Bruyn zocht vijftig kunstenaars op en fotografeerde ze in hun atelier. Vrijwel elke kunstenaar die gevraagd werd stemde toe, en het levert, met de teksten van Riëlle Boerland, verrassende portretten op van opmerkelijke Nederlandse schilders, ontwerpers, fotografen en beeldhouwers. Soms komt de Bruijn op het verkeerde moment, zoals bij Joost Swarte, die nog midden tussen de verhuisdozen blijkt te zitten (maar daar maakt hij ook wat schitterende foto’s). En soms is de oplossing een beetje onbevredigend, zoals bij de fotografen die zich wat ongemakkelijk in een bos of op straat laten fotograferen omdat dat hun werkplek is.

De meeste foto’s geven echter een verrassend inkijkje in de werkwereld van een kunstenaar. Armando die volledig ingepakt, met handschoenen aan, zit te schilderen bijvoorbeeld, of Co Westerik, die aan vijf ezels tegelijk werkt onder een batterij TL-balken. De meeste kunstenaars blijken in ruime lichte ateliers te werken, maar er zijn meer dan genoeg uitzonderingen – het hol van Marc Bijl is bijvoorbeeld net zo deprimerend als je aan de hand van zijn kunst zou verwachten.

In de begeleidende teksten laten de kunstenaars ook regelmatig wat los over hun manier van werken, en leggen ze bijvoorbeeld ook uit waarom ze naar muziek luisteren en naar welke muziek – de een heeft gewoon de computer aanstaan met achtergrondgeluid, de ander kiest bewust goede muziek uit. Zelf koos ik altijd zware muziek uit, die veel aandacht nodig had, zodat je de scherpste concentratie van je werk afhaalde. Dat werkte altijd goed. Het leuke van dit boek is dat duidelijk wordt dat iedereen het anders doet, en dat iedereen zijn eigen manier van werken heeft.

Het mooie aan het boek is verder dat je aan de ateliers vaak ook kunt zien waar de kunstenaars hun inspiratie vandaan halen of gewoon wat voor andere kunst ze zelf goed vinden. Dat Anton Corbijn een paar Herman Broods aan de muur heeft zal niemand verbazen, en dat ze allemaal veel eigen werk hebben hangen ook niet, maar bij Klaas Gubbels hangt ook een René Daniëls, wat weggemoffeld achter de kachel.

Het boek nodigt niet alleen uit tot intensief kijken, maar ook tot lezen. Er zijn duidelijk steeds een paar gerichte basisvragen gesteld, en dat werkt perfect, want de meeste kunstenaars vertellen graag over hun werkplek, en beantwoorden ook vragen als “Wat is het meest opvallende voorwerp in je atelier?” of “Heb je een vast werkritme, rituelen of gewoontes?” Ook de antwoorden op die eenvoudige vragen zorgen ervoor dat de portretten die hier van vijftig Nederlandse kunstenaars geschetst worden zo fascinerend zijn. Een schitterend boek.

• Atelier – Vijftig kunstenaarsportretten – Foto’s van Hans de Bruijn – 99 Uitgevers/publishers – ISBN 978 9078 670100