Max Bill was een Zwitserse kunstenaar, die je ook wel als Homo Universalis kunt omschrijven, want hij was ook architect, ontwerper en vormgever van de meest uiteenlopende zaken. Huizen, stoelen, klokken, drukwerk, en nog veel en veel meer. Hij had een heldere, zakelijke, gebruikersgerichte aanpak die voor zijn tijd op een vrij onnadrukkelijke manier behoorlijk revolutionair was.

Dat onnadrukkelijke komt ook naar voren in de biografie die Angela Thomas over Bill schreef, met de prachtige titel mit subversivem glanz. Het boek (deel 1, dat de periode van 1908 tot 1939 in bijna zeshonderd bladzijden bestrijkt) is geheel in de geest van Bill vormgegeven. Dat betekent bijvoorbeeld dat er geen hoofdletters werden gebruikt. Dat is voor het Duitse taalgebied nog veel opzienbarender dan het hier zou zijn, omdat de Duitsers hun teksten normaalgesproken helemaal volproppen met hoofdletters. Het opmerkelijke is, dat je ze in eerste instantie helemaal niet mist. Net zoals veel lezers niet door blijken te hebben dat er in moors magazine ook geen hoofdletters in de koppen staan. Het levert een rustiger beeld op, waardoor je in je verdere vormgeving wat meer vrijheid hebt.

Zo worden hier de noten bijvoorbeeld op dezelfde pagina als de tekst geplaatst, waardoor je niet steeds naar een katern achterin het boek hoeft te bladeren. Achterin vind je nog wel een uitgebreid bronnenapparaat, een personenregister en een beeldregister, maar al lezend heb je alles wat je op dat moment nodig hebt bij elkaar staan. Dat levert levendige bladzijden op, die uitnodigen tot lezen. En zo wordt de geschiedenis van Max Bill in meerdere opzichten een boeiende geschiedenis, met illustraties die ertoe doen. Een geschiedenis ook die meteen een geschiedenis van de vormgeving en de architectuur én de beeldende kunst in de twintigste eeuw neerzet, want Bill blijkt op alle fronten niet alleen voorop te hebben gelopen, maar ook zeer invloedrijk te zijn geweest.

Bill dacht over elk detail op zijn vele vakgebieden na, en verdiepte zich vervolgens weer in elk aspect van die vakgebieden waar hij tegenaan liep, bijvoorbeeld in de belichting van de gebouwen die hij ontwierp. En overal en altijd kwam hij met schijnbaar eenvoudige, maar vaak geniale oplossingen. Daarbij heeft zijn beeldende kunst, hoewel geometrisch abstract, altijd iets subtiels, elegants en poëtisch.

Zeer terecht dus dat er aan deze kernfiguur van de twintigste eeuw zo’n uitgebreide biografie gewijd is, die Bill bovendien mooi in zijn tijd plaatst. Een inspirerend boek.

• angela thomas – mit subversivem glanz – max bill und seine zeit – ban 1: 1908-1939 – scheidegger & spiess – ISBN 978-3-85881-227-8