Mijn verhouding met Vincent van Gogh is lichtelijk gecompliceerd, en dat komt voor een deel doordat ik in een grijs verleden een aantal maanden in het Van Gogh Museum heb gewerkt als suppoost. Dankzij de eindeloze reeks hysterische Van Gogh-adepten die in huilen uitbarstten bij het laatste schilderij van de meester (dat ik ze dan eerst moest aanwijzen – volgens instructies van het museum was dat het fraai dramatische Veld met Kraaien) of die letterlijk op de knieën gingen voor dat schilderij, ontwikkelde ik een levenslange hekel aan de schilderijen van Vincent, wat uiteraard niet geheel terecht is. Maar ik begreep de grappenmaker wel die bij een Amerikaanse Van Goghtentoonstelling een vitrine inrichtte met “het oor dat Van Gogh zich had afgesneden” – hij won de weddenschap die hij met zijn vrienden had afgesloten – alle aandacht ging naar het oor, naar de schilderijen keek niemand meer om.

Dat is een beetje het probleem met Van Gogh – door het dramatische leven dat de man heeft geleid wordt de aandacht soms wat te veel afgeleid van het werk dat hij maakte, en vaak wordt het werk zo gepresenteerd dat het verwijst naar het dramatische van zijn leven – dat geldt zeker voor dat beroemde Veld met Kraaien, waarin elke amateurpsycholoog de eenzaamheid van Vincent kan zien als hij dat wil.

Dat Vincent van Gogh ook een ondernemend en ronduit avontuurlijk leven geleid heeft zou je bijna vergeten, maar dat wordt dankzij de Grote Van Gogh Atlas ruimschoots rechtgezet – je volgt de reizen van Vincent door Europa in een tijd dat reizen helemaal niet zo gemakkelijk en vanzelfsprekend was als tegenwoordig. Je kunt Vincent nu volgen langs de meer dan twintig plaatsen in Nederland, Engeland, België en Frankrijk waar hij woonde en werkte. De Atlas is zeer ruim geïllustreerd met kaarten, foto’s brieven, tekeningen en vooral ook veel schilderijen die laten zien hoe hij als kunstenaar naar de wereld keek. En het mooie is dat je daardoor ook weer anders naar de schilderijen gaat kijken, met een frissere blik.

Maar het is vooral ook een verrassend boek, omdat je realiseert dat Vincent niet alleen maar een gestoorde, ongelukkige man was die in het hete zuiden van Frankrijk wanhopig stierf, maar dat zijn leven een behoorlijk interessant pad te zien geeft.

De Grote Van Gogh Atlas verschijnt ter gelegenheid van de 125ste sterfdag van Vincent van Gogh, en verschijnt tegelijkertijd in het Nederlands, Frans en Engels. Nienke Denekamp schreef het boek, samen met René van Berk  van het Van Gogh Museum, in samenwerking met Teio Meedendorp (kunsthistoricus en onderzoeker Van Gogh Museum. Het boek werd schitterend vormgegeven door Yolanda Huntelaar.

• Nienke Denekamp en René van Blerk – De Grote Van Gogh Atlas – Van Gogh Museum en Uitgeverij Rubinstein – ISBN 9789047617983
• Bestel het boek hier bij een bekende webwinkel: De Grote Van Gogh Atlas

Nog één anecdote uit mijn tijd bij het Van Gogh Museum – het hoofd Beveiliging wou op een dag kijken of iedereen wel voldoende op scherp stond en had daarvoor een oefening bedacht waar ik ook een rol in speelde. In een prullenbak in een hoek van een van de zalen werd een brandje gesticht, en terwijl het alarm in werking trad haalde ik in een andere zaal een kleine Van Gogh van de muur en liep daarmee, onder mijn jasje, naar buiten. Ik was al bijna bij de tram, en er was nog steeds geen beveiliger die me achterna kwam, dus ik wandelde weer terug. Het hoofd Beveiliging was niet blij met het resultaat van die oefening, en ik denk dat ik de enige Nederlander ben die ooit zomaar met een Van Gogh onder de arm op straat heb gelopen in Amsterdam. Ik vermoed dat het je nu niet meer zal lukken.