liefde, oorlog en feestelijkheden
Japan heeft een lange traditie van verhalende kunst, die het enorme succes van strips (manga) heel goed kan verklaren, want als je naar de illustraties kijkt die al vanaf de dertiende eeuw bekend zijn, dan doen die soms wel erg veel denken aan striptekeningen.
De monogatari-e oftewel beelden van vertellingen stammen al uit Boeddhistische teksten, klassieke Oost-Azialische literatuur, lyriek en theaterteksten, en zitten door de tekeningen rotsvast in het collectieve Japanse geheugen gegrift – de verhalen, de levenslessen, de legendes en sages werden op heel veel verschillende manieren overgebracht.
In het geweldige boek Liebe, Kriege, Festlichkeiten, oftewel Liefde, Oorlog en Feestelijkheden krijg je ze allemaal te zien, van de dertiende eeuw tot nu – kamerschermen, kimono’s, hangrollen, houtsneden, keramiek, maar ook rollen van soms wel veertien meter lang, die een compleet verhaal vertelden – dat was dus echt een stripverhaal voordat het woord was uitgevonden.
Het verbijsterende aan dit boek is vooral de enorme hoeveelheid kwaliteit – zelfs een schrijfkistje dat beschilderd is bevat een verhaal dat vol zit met verbazingwekkende details. Je raakt hier dus niet snel uitgekeken, met name ook doordat deze “strips” vaak zonder tekst op een gecomprimeerde manier een verhaal vertellen, wat een zeker concentratie van de kijker vraagt. Maar als je dan de moeite neemt om er echt even in te duiken ontdek je steeds meer – de details zijn vaak ook bijzonder grappig – veel tekenaars hadden er duidelijk ook plezier in om grapjes in hun verhalen te verstoppen, en dat maakt deze kunst op een merkwaardige manier nog tijdlozer dan ze toch al is.
Een fors boek, waar je niet snel op uitgekeken bent, zoals ik al zei, ook doordat het een aantal uitklappagina’s bevat waar je je nog eens extra aan kunt vergapen. Er wordt op de goede momenten ook ingezoomd, zodat je bepaalde details wat beter kunt bekijken. Alles bij elkaar een voorbeeldig boek, dat niet alleen voor kunstliefhebbers een aanrader is, maar zeker ook voor stripliefhebbers, die hier kunnen zien dat strips niet helemaal voor niets de negende kunst worden genoemd.
- Liebe, Kriege, Festlichkeiten – Museum Rietberg – Scheidegger & Spiess – hardcover 366 pp – € 48.-
Kamerschermen met «verstrooide» boeken en beeldrollen met verhalende schilderingen. Edo-periode in de achttiende eeuw. Paar zespanelige kamerschermen; inkt, verf en goud op papier, (respectievelijk) 168 × 378 cm. Museum für Asiatische Kunst, Nizza © Musée Départemental des Arts Asiatiques (Nice) – Marlène Poppi
Museum voor Oostaziatische Kunst Keulen, MOK, Japan, Kamakura-periode (1185-1333), late dertiende eeuw. Uitsnede met twee scenes uit de geïllustreerde “Sūtra van oorzaak en gevolg in het verleden en het heden” Mara daagt Buddha uit. Hangrol.
Utagawa Kuniyoshi (1797–1861), De jonge duikster van Shido. Edo-periode, rond 1847–1848. Houtsnede, Triptychon; inkt en verf op papier, 37,8 × 76 cm. Victoria and Albert Museum, London © Victoria and Albert Museum
Tsukioka Yoshitoshi (1839–1892), «Taira no Kiyomori ziet de schedel van zijn vijanden in besneeuwde tuin», uit de serie Een nieuwe keuze van merkwaardige gebeurtenissen. Meiji-periode, 1882. Houtsnede, Triptychon; inkt en verf op papier, 36,4 × 73,8 cm. Museum Rietberg, Zürich © Foto: Rainer Wolfsberger
Vrouwenkimono (furisode) met hoofse motieven. Edo-peride, midden achttiende eeuw. Zijden gaas, Yūzen-reservekleuring met pasta, zijden borduurwerk, 127 × 96 cm. Museum für Orientalische Kunst, Venetië © Venezia, Museo d’Arte Orientale
© 2021 Scheidegger & Spiess