gottfried hattinger machineboek een verzameling voor de kunst- en cultuurgeschiedenis van apparaten
Het Maschinenbuch duikt in de wonderbaarlijke wereld van de machines en apparaten, en dan met name als ze opduiken in de wereld van de kunst – de humoristische, vrolijke machines van Tinguely kent iedereen die een beetje thuis is in de wereld van de kunst, en ik was blij verrast dat er in ieder geval één strandbeest van Theo Jansen in het boek te vinden is, maar in deze enorme pil van ruim zeshonderd pagina’s, waarop de voorbeelden die ik je hier laat zien steeds maar een klein deel van een bladzijde innemen mis ik bijvoorbeeld Panamarenko.
Dat neemt niet weg dat samensteller Gottfried Hattinger onvoorstelbaar veel voorbeelden heeft verzameld van curieuze en krankzinnige machines – dat begint al met een paar religieus getinte hoofdstukken waarin godmachines en helmachines centraal staan. Dan krijgen we de wereldmachines, de krachtmachines, de denkmachines en de biomachines. Maar dan zijn we nog niet eens bij de fascinerendste hoofdstukken aanbeland, want dan komen de mensmachines, de diermachines en de theatermachines.
De laatste drie hoofdstukken vind ik zelf het interessantste, dat zijn de klankmachines, de absurde machines (heerlijk!) en de kunstmachines. Het levert alles bij elkaar een uitermate fascinerend boek op waar je eindeloos in kunt blijven bladeren en lezen. Het maakt je vooral ook nieuwsgierig naar een groot aantal van de machines die je te zien krijgt, want laten we eerlijk zijn – een strandbeest van Theo Jansen moet je toch echt een keer hebben zien lopen, dan vergeet je hem echt nooit meer. Een foto kan dan mooi als herinnering dienen, maar machines moet je toch echt in beweging zien, en zoals bij de machines van Tinguely moet je ze ook horen, vind ik.
Soms zit je ook met open mond te kijken naar de foto’s in dit boek, want bij bepaalde situaties lijkt het vrijwel onmogelijk dat die bepaalde machine ook daadwerkelijk gewerkt heeft (en dan denk ik met name aan de verschillende vliegende mensen). Al met al is het een heerlijk prikkelend boek waar je handen bijna van gaan jeuken, want de neiging om zelf ook iets bewegends te gaan maken waar mensen met verbazing naar staan kijken is wel heel groot nu, moet ik bekennen. Afijn, een inspirerend boek dus.
- Gottfried Hattinger – Maschinenbuch – Scheidegger & Spiess – 630pp – hc – € 38.-
Paul, Herman en Jean Malouel („Gebroeders van Limburg“): Lucifer op het vuur, geflankeerd door duivels die blaasbalgen betrappen. 1413/16. Miniatuur (Detail) aus Très Riches Heures du Duc de Berry. Musée Chantilly ©Photo. R.M.N. / R.-G. Ojéda
© 2021 Scheidegger & Spiess