Als je aan performancekunst denkt zul je al snel aan Marina Abramovic denken. Eerst samen met haar partner Ulay, daarna alleen heeft ze een aantal performances gedaan waarbij ze verder ging dan wie dan ook ooit heeft durven gaan, tot de grens van het zichzelf tot tegen de dood aanbrengen. Gevaarlijke situaties werden niet geschuwd, uitputting en pijn leken er altijd bij te horen. Wat je er ook van mocht denken – voor sommigen overschreed ze meerdere keren een grens die niet overschreden mocht worden, en sommige performances werden verboden omdat het gevaar niet denkbeeldig was dat ze er dood bij kon blijven – fascinerend en intrigerend waren ze altijd.

Psychoanalyticus Jeannette Fischer raakte op een bepaald moment na een indrukwekkende performance bevriend met Abramovic en ging met haar in gesprek over haar diepere bedoelingen, en waar die drang tot jezelf uitputten en pijndoen vandaan komt. Dat werd een intrigerend boek, waarin Fischer bovendien probeert de kunst van Abramovic te duiden.

Een uitspraak van Abramovic: “Als je jezelf kunt bevrijden van angst door jezelf pijn te doen, dan is de pijn okee.” Waarop Fischer zegt: “Angst sluit alle gevoelens uit, pijn brengt ze weer terug”. Ik ga niet al te diep in op al die gesprekken, en op de jeugd van Abramovic die een, laten we zeggen, nogal gecompliceerde relatie met haar moeder had, maar het boek verduidelijkt veel over waar de performances van Abramovic precies om draaien, waar het om gaat, en is op een pijnlijke manier verhelderend.

Het is geen boek om echt vrolijk van te worden, maar fascinerend is het zeker, vooral als je de kunst van Abramovic altijd al intrigerend hebt gevonden. Abramovic praat heel open over haar verleden en over haar angsten en depressies, en je krijgt op een bepaalde manier bewondering voor de manier waarop ze een richting aan haar leven heeft gegeven en van alle ellende kunst heeft weten te maken.

• Jeannette Fischer – Psychoanalyst meets Marina Abramovic – Scheidegger & Spiess – ISBN 9783858817945
• bestel het boek hier bij een bekende webwinkel: Psychoanalyst meets Marina Abramovic