Fotograferen met Cézanne is een merkwaardig boek. Jean Leering was geen fotograaf en geen kunstenaar, en hij wou de kunst van Cézanne op een andere manier dan gebruikelijk becommentariëren of recenseren. Leering is jaren directeur geweest van het Van Abbemuseum, een gerenommeerd museum voor moderne kunst in Eindhoven. Hij was waarschijnlijk ook kunsthistoricus en was zich wellicht ook bewust van de dodelijke effecten die het jargon van kunstrecensenten en kunsthistorici op kunst kunnen hebben. Laten we zeggen dat die teksten voor een beginnende kunstliefhebber niet altijd even enthousiasmerend werken.

Dus ging Leering het anders aanpakken – hij ging de plekken die Cézanne schilderde honderd jaar na dato fotograferen, en zette de foto’s en de schilderijen in een boek naast elkaar. Nogmaals: Leering was geen fotograaf, en dat betekent dat zijn foto’s puur en alleen de plekken vastleggen die Cézanne geschilderd heeft. De foto’s hebben feitelijk geen artistieke waarde, en zouden op zichzelf nooit een boek of een expositieruimete halen.

Toch slaagt Leering in zijn opzet, want juist door de kaalheid van de foto’s wordt het genie van Cézanne duidelijk. Cézanne die op de een of andere geheimzinnige manier altijd de zomer leek te schilderen. Zelfs kale bomen lijken bij hem in een zomers licht te baden. En hoewel Leering zichtbaar zijn best doet de verschillende effecten van zon en schaduw op de berg te laten zien in zijn foto’s bewijst Cézanne met bijna achteloze schilderijen de superioriteit van de kunstenaar die van de natuur kunst weet te maken. Een geheimzinnig proces waar Leering het mysterie gelukkig niet van afschraapt met zijn foto’s, maar integendeel juist lijkt te versterken.

En Leering heeft bereikt wat hij waarschijnlijk ook wou bereiken – dat wij als kijker ook, net als hij, met een bijna verliefde blik de schilderijen van Cézanne binnengezogen worden.

Het boek is subtiel vormgegeven door Jan van Toorn, die met kleine details als de paginacijfering en de rode draad waarmee het boek gebonden is, de intensiteit van het kijken nog weet te versterken. Een mooie, subtiele les in kijken naar kunst, en een bijzonder boek.

• Jean Leering en Jan van Toorn – Fotograferen met Cézanne – Landschappelijke elementen als motief – Uitgeverij Thoth – ISBN 978-90-6868-4681